آیا اتحادیه اروپا رو به سمت فروپاشی و اضمحلال می رود؟ این سوالی است که کارشناسان و علاقمندان به مسائل بین المللی و اروپا این روزها مشغول یافتن جوابی برای آن هستند. در حال حاضر انتخابات كه در كشورهاي عضو برگزار مي شود طرفداران ايده اروپاي واحد با ترس نظاره گر هستند كه مبادا دوباره مخالفان همگرايي به پيروزي برسند و حفظ و تقویت اتحاديه بيش از پيش سخت تر شود.
یوناناوضاع کشور یونان بسیار بغرنج شده است. گفتگوی یونان با طلبکاران اروپایی و کشورهای منطقه یورو به بن بست رسیده است.
دولت جدید یونان با قول متقاعدکردن کردن بستانکاران به بخشودگی بخشی از بدهیهای این کشور و نیز ختم سیاستهای ریاضتی که شرط دریافت وامهای جدید از تروئیکا (اتحادیه اروپا، بانک مرکزی اروپا و صندوق بینالمللی پول) است، برنده انتخابات شد. تروئیکا اما حاضر به عقبنشینی بلاواسطه در این زمینه نیست.
چنین عقبنشینی به معنای آن خواهد بود که کشورهایی مانند پرتغال و اسپانیا که با صرفهجویی و سياست هاي ریاضتی مشابه یونان در تلاش برای غلبه بر بحران مالیاند نیز این سیاستها را کنار بگذارند یا خواهان بخشودگی بخشی از بدهی شان شوند.
حتی دولتهای ایتالیا و فرانسه نیز که برای جلوگیری از کشیدهشدن به بحران مشابه و در عین حال خروج از رکود اقتصادی با اکراه در حال اصلاحات ریاضتی هستند میتوانند به یونان تاسی کنند و بر خلاف رویه با استقراضهای جدید درصدد رونق اقتصاد خود برآیند.
بحران اقتصادی و بدهیهای این کشور، الکسیس سیپراس نخست وزیر چپ گرای یونان را در موقعیتی دشوار قرار داده است. اصولاً انتخابات یونان ضربه جدي بر پیکره این اتحادیه و سیاست های پولی و اقتصادی آن بود که آینده آن را بیش از پیش نامطمئن کرده است. یونان در حال حاضر یک قدم به ورشکستگی مطلق نزدیک شده و در آستانه خروج از اتحادیه اروپا قرار گرفته است. نخستوزیر یونان پیشتر گفته بود اگر لازم باشد نه بزرگ را به اتحادیه اروپا خواهد گفت.
آتن تحت فشار قرار دارد تا تغییراتی در ساختار اقتصادیش انجام دهد و هرچه سریعتر بدهی هایش به صندوق بین المللی پول را پرداخت کند. در پی مشکلات اخیر، بسیاری از شهروندان یونان پولهای خود را از بانک خارج کرده اند و دولت وادار شده تا از نهادهای مالی بین المللی وامهای اضطراری دریافت کند. دونالد توسک، رئیس لهستانی شورای اروپا، نیز می گوید که وقت انتخاب است و یونان یا باید پیشنهادهای ارائه شده را بپذیرد یا از اتحادیه اروپا خارج شود.
نخست وزير يونان اما در تازه ترين حركت سياسي خود در سفر به روسيه و ديدار با ولادیمیر پوتین، سياست ها و رويه هاي اتحاديه اروپا را به چالش كشيد. این برای دومین بار در کمتر از سه ماه گذشته است که نخست وزیر یونان با رئیس جمهور روسیه دیدار می کند. او در دیدار اخير عنوان كرد كه دور باطل نظامیگری و تحریم های اقتصادی اتحاديه اروپا عليه روسيه باید متوقف شود.
انگلیسپیروزی دیوید کامرون در انتخابات اخیر انگلستان موضوع خروج لندن از اتحاديه اروپا را دوباره بر سر زبان های انداخته است. کامرون از مدتها پیش هشدار داده بود در صورت عدم ایجاد اصلاحات در ساختار اتحادیه اروپا از آن خارج خواهد شد. او دو گزینه را پیش روی اتحادیه اروپا قرار داده است. خروج از اروپاي واحد و یا اعطاي اختيارات ويژه به انگليس.
در همین راستا هفته پیش قانونگذاران انگلیسی حمایت قاطعانه خود را از طرح نخستوزیر این کشور مبنی بر برگزاری رفراندوم درباره خروج لندن از اتحادیه اعلام داشتند. این لایحه با ۵۴۴ رای موافق در برابر تنها ۵۳ رای مخالف به تصویب رسید. این رفراندوم در سال ۲۰۱۷ قرار است برگزار شود.
کشورهای اسکاندیناویدر آخرین انتخابات برگزار شده در اروپا طرفداران اتحادیه اروپا نیز از تداوم قدرت خود بازماندند. حزب سوسیال دموکرات دانمارک در انتخابات ۲۸ خرداد از ائتلاف راستمیانه شکست خورد. بدین ترتیبت هله تورنینگ اشمیت، نخستوزیر کنونی دانمارک دیگر نمیتواند ریاست دولت را بر عهده داشته باشد.
حضور قوی راستافراطیها، زنگ خطر را در اتحادیه اروپا به صدا درآورده است. این گروهها از اساس با اتحادیه اروپا مشکل دارند و تمام تلاش خود را در راستای فروپاشي اتحادیه گذاشته اند. فنلاند و نروژ نیز پیش از دانمارک شاهد حضور راست افراطیها در دولت بودهاند.
اوکراینسیاست گسترش اتحادیه اروپا و ناتو به سمت شرق، باعث قربانی شدن اوکراین و تجزیه این کشور شده است. در قضیه اوکراین، ایالات متحده تلاش داشت تا با خارج کردن کیف از دایره نفوذ و قدرت روسیه، اقدام به الحاق آن به مجموعه غرب نماید.
پس از جنگ جهانی دوم هیچ بحرانی در جهان، جنگ را با این جدیت وارد مرزهای اروپا نکرده بود و امروزه هم یکی از جدی ترین تهدیداتی که به عنوان عامل حفظ وحدت و اتحادیه اروپا بر آن تاکید می شود بزرگنمایی تهدید روسیه علیه اتحادیه اروپا است.
اما اخیراً ژان کلود يونکر، رئيس کميسيون اروپا اعلام کرد پيوستن اوکراين به اتحاديه اروپا در دستور کار اين اتحاديه قرار ندارد. منتفي دانستن بررسي پيوستن اوکراين در حالي مطرح مي شود که پيش تر رئيس جمهوري اوکراين از تمايل کييف براي ارائه درخواست عضويت در اتحاديه اروپا در پنج سال آينده خبر داده بود.
در نظرسنجيهايي که بين روزهاي سوم تا ۱۳ ژوئن (۱۳ تا ۲۳ خرداد) انجام شد، ۵۱ درصد مردم اوکراين به عضويت در اتحاديه راي مثبت ميدهند در حالي که اين رقم در آخرين ماه سال ۲۰۱۴ حدود ۵۹ درصد بود.
اسپانيا و لهستاناخيراً نيز راي د هندگان اسپانیا و لهستان، احزاب حاکم طرفدار اتحادیه اروپا را مجازات کردند و جایگاه رقبای آنها که خواستار اصلاحات هستند را بهبود بخشیدند. در انتخابات منطقه ای اسپانیا، احزاب چپ پودموس و راست میانه سیودادانوس توانستند حزب محافظه کار حاکم و به شدت طرفدار اتحادیه اروپا را شکست دهند. هیچ کدام از این احزاب تازه کار چندان با مواضع اتحادیه اروپا موافق نیستند: پودموس قوانین مالی را رد می کند، در حالی که سیودادانوس خواهان نشان دادن هبستگی بیشتر با اعضای جنوبی اتحادیه در زمینه پیشنهاد صندوق بیکاری مشترک و ابتکارات دیگری است که چندان باب میل آلمان نیست. اگر موفقیت این دو حزب در انتخابات پارلمانی که تا پایان سال برگزار می شود، ادامه پیدا کند، در آن صورت روابط اسپانیا با اروپا تغییر خواهد کرد.
در انتخابات ریاست جمهوری لهستان نيز که هفته اول خرداد برگزار شد، آندری دودا،توانست رئیس جمهور بورنیسلاو کوموروفسکی را شكست دهد. دودا به عنوان عضوی از پارلمان اروپا، متحد جناح های بدبین به یورو و ضد فدرالیست بود.
آينده اروپا چگونه رقم خواهد خورداز آغاز بحران اقتصادی در سال ۲۰۰۸ راهکار اتحادیه اروپا انجام اصلاحات اقتصادی با هدف کاهش کسری بودجه از طریق کاهش شدید امکانات رفاهی بوده است.
اجرای این سیاست در کشورهایی که از اقتصاد و رفاه پایینتری برخوردار بودهاند شرایط سختی را برای بسیاری از مردم به دنبال داشته است و این در حالی است که کشورهای ثروتمند در شمال اروپا استانداردهای رفاهی خود را حفظ کردهاند و همين سبب افزايش نارضايتي ها شده است.
شايد به همين دليل است كه بسیاری اتحادیه اروپا را بیشتر پروژه ای برای تمرکز هرچه بیشتر قدرت صاحبان سرمایه و نخبگان سیاسی حاکم میدانند که در متن بحران اقتصادی و بیکاری فزاینده پیش رو، بی قدرتی شهروندان، حاشیه نشینی و شکاف فزاینده طبقاتی را در بر داشته است. این ناامنی و نگرانی از آینده، زمینه ساز رشد راست افراطی خارجی ستیز که با نگاهی نوستالژیک، منتقد اتحادیه اروپا و احزاب حاکم هستند، شده است. در واقع پيروزي احزاب راستگراي افراطي در انتخابات پارلماني شوک بسيار سختي به مقامات ارشد منطقه يورو وارد ساخته است.
ترس غالب در اين شرايط سرايت دومینویی پیروزی چپها و افراطي ها به تمام كشورهاي اروپا است. در حال حاضر احساسات ضد اتحادیه اروپا در اسپانیا، پرتغال، ایتالیا و ... رواج یافته است. بدون شك اگر اين كشورها با اقتصادي بزرگتر راهي مشابه يونان را بروند كنترل بحران بيش از پيش سخت و ناممكن مي گردد. حال سوال این است آیا حدود ۶۰ سال همکاری اروپایی -یعنی کل پروژه اروپایی- در حال نابود شدن است؟