بسم الله الرحمن الرحیم
اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ الذِّهْنَ وَ التَّنْبِیهَ .........خدایا در این روز مرا هوش و بیداری نصیب فرما
وَ بَاعِدْنِی فِیهِ مِنَ السَّفَاهَةِ وَ التَّمْوِیهِ...........و از سفاهت و جهالت و کار باطل دور گردان
وَ اجْعَلْ لِی نَصِیباً مِنْ کُلِّ خَیْرٍ تُنْزِلُ فِیهِ....و از هر خیری که در این روز نازل میفرمایی مرا نصیب بخش
بِجُودِکَ یَا أَجْوَدَ الْأَجْوَدِین.........به حق جود و کرمت ای جود و بخشش دارترین عالم.»[۱]
فراز اول: بیداری و هوشیاری
اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ الذِّهْنَ وَ التَّنْبِیهَ خدایا در این روز مرا هوش و بیداری نصیب فرما
در فراز ابتدای این دعای ارزشمند بیداری و هوشیاری در این روز را از خدای متعال خواستاریم. تمنا و درخواست هوشیاری در این روز به این مطلب رهنمود می سازد که طلب بیداری یکی از دعاهای ارزشمندی است. که می تواند همیشه مد نظر دعا کنندگان باشد،
تا کی غفلت؟بیداری و هوشیاری اکسیر ارزشمندی است که در فرهنگ اسلامی به شکل های گوناگونی همچون بصیرت، یقظه و بیدار شدن....مورد اهمیت و توجه قرار داشته است. امام علی (علیه السلام) در نهج البلاغه می فرمایند: «أَ مَا مِنْ دَائِكَ بُلُولٌ أَمْ لَيْسَ مِنْ نَوْمَتِكَ يَقَظَة؛ [۲] آخر مگر اين بيمارى تو بهبودى ندارد؟ و يا از اين خواب گران بيدارى ندارى؟»
روشنی با نور یقظهامام علی (علیه السلام) درروایت دیگری در اهمیت بیداری و هوشیاری می فرمایند: «فَاسْتَصْبَحُوا بِنُورِ یَقْظَةٍ فِی الاَبْصارِ وَالاْ َسْماعِ وَالاَفْئِدَةِ؛ [۳] با نور یقظه و بیداری، چشمها و گوشها و قلبها را روشن ساختند.»
حضرت در جای دیگری فرمودند: «وَکَیْفَ لا یُوقِظُکَ خَوْفُ بَیاتِ نِقْمَةٍ وَقَدْ تَوَرَّطْتَ بِمَعاصِیهِ مَدارِجَ سَطَواتِهِ فَتَداوَ مِنْ داءِ الْفَتْرَةِ فِی قَلْبِکَ بَعَزِیمَةٍ وَمِنْ کَریَ الْغَفْلَةِ فِی ناظِرِکَ بِیَقْظَةٍ وَکُنْ لِلّهِ مُطِیعا وَبِذِکْرِهِ آنِسا؛[۴] و چگونه ترس از فرود آمدن بلایی شب هنگام تو را بیدار نکرده است؟ با اینکه در درون معصیت خداوند و گناه غوطه وری و در زیر سلطه و قدرت خداوند قرار داری؟ پس مَرض سستی دل را با استقامت و عزم راسخ مداوا کن و این غفلتی که چشمت را فرا گرفته، با بیداری برطرف ساز و مطیع خداوند شو و به یاد او انس گیر.»
عدم هوشیاری و بیداری مرض جانکاهی است که خدای متعال نیز بندگان خود را در آیات متعددی به آن آگاهی ساخته و ایشان را از این بیماری بر حذر داشته است. «اقْتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسَابُهُمْ وَهُمْ فِي غَفْلَةٍ مَّعْرِضُونَ مَا يَأْتِيهِم مِّن ذِكْرٍ مَّن رَّبِّهِم مُّحْدَثٍ إِلاَّ اسْتَمَعُوهُ وَ هُمْ يَلْعَبُونَ لاَهِيَةً قُلُوبُهُمْ؛[انبیاء/آیات۳-۱] روز حساب مردم بسيار نزديك شده و آنان در حال غفلت [و بيخبري] رويگرداناند، هيچ پند و كلامي جديد از سوي پروردگارشان نيايد جز آنكه آن را بشنوند؛ ولي [غرق در اوهام و تخيلات] به بازي سرگرم شوند و دلهاشان [به امور پست مادي] مشغول باشد».
فراز دوم: از نادانی مرا نجات بخش«وَ بَاعِدْنِی فِیهِ مِنَ السَّفَاهَةِ وَ التَّمْوِیهِ و از سفاهت و جهالت و کار باطل دور گردان»
در فراز دوم این دعای ارزشمند از خدای متعال خواستاریم که ما را از جهالت و نادانی دور گرداند. با کمی دقت و تأمل در ریشه و علل مشکلات و گرفتاری های انسان در دنیا و آخرت به خوبی می توان منشأ اصلی همه آنها را در سفاهت و نادانی مشاهده نمود، به همین جهت انبیاء و فرستادگان الهی برای نجات انسان از این مرض مهلک معارف و آموزه های الهی را برای بشریت به یادگار گذاشته اند.
بزرگترین بلا و مصیبت:در زشتی و شومی جهل و نادانی همین بس که در روایتی از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله) این چنین نقل شده است: «خَيرُ الدُّنيا وَالآخِرَةِ مَعَ العِلمِ وَشَرُّ الدُّنيا وَالآخِرَةِ مَعَ الجَهلِ؛[۵]خير دنيا و آخرت با دانش است و شرّ دنيا و آخرت با نادانى». روایتی از امام علی(علیه السلام) جهل و نادانی بزرگترین مصیبت و بلا معرفی شده است. امام على (عليه السلام): «أَعظَمُ المَصائِبِ الجَهلُ؛[۶] بزرگ ترين مصيبت ها، نادانى است». و همچنین در روایتی دیگر امام علی(علیه السلام) جهل و نادانی را ریشه همه ی بدیها معرفی می فرماید: «اَلجَهلُ أَصلُ كُلِّ شَرٍّ؛[۷] نادانى ريشه همه بديهاست».
فراز سوم: بهترین خیر ها را در این روز نصیبم گردان«وَ اجْعَلْ لِی نَصِیباً مِنْ کُلِّ خَیْرٍ تُنْزِلُ فِیهِ و از هر خیری که در این روز نازل میفرمایی مرا نصیب بخش».
در فرهنگ و آموزه های اسلامی خیر دارای مصادیق مشخص و متعددی است.
۱-علم و دانش: در روایتی از پيامبر (صلى الله عليه و آله) نقل شده است: «اَلعِلمُ رَأسُ الخَيرِ كُلِّهِ، وَ الجَهلُ رَأسُ الشَّرِّ كُلِّهِ[۸]دانايى سرآمد همه خوبىها و نادانى سرآمد همه بدى هاست». در روایتی از پيامبر (صلى الله عليه و آله) نقل شده است: « اَلعِلمُ رَأسُ الخَيرِ كُلِّهِ، وَ الجَهلُ رَأسُ الشَّرِّ كُلِّهِ؛[۹]دانايى سرآمد همه خوبىها و نادانى سرآمد همه بدىهاست.
۲-خوش اخلاقی و حسن خلق: در روایتی از پيامبر (صلى الله عليه و آله) نقل شده است: «خَيرُ ما اُعطىَ الرَّجُلُ المُؤمِنُ خُلقٌ حَسَنٌ وَ شَرُّ ما اُعطِىَ الرَّجُلُ قَلبُ سوءٍ فى صورَةٍ حَسَنَةٍ؛[۱۰] بهترين چيزى كه به مؤمن داده شده خوش اخلاقى و بدترين چيزى كه به انسان داده شده دلى بد در چهرهاى زيباست».
۳-اخلاص در عمل: در روایتی از پيامبر (صلى الله عليه و آله) نقل شده است: «نيَّةُ المُؤمِنِ خَيرٌ مِن عَمَلِهِ وَ نيَّةُ الكافِرِ شَرُّ مِن عَمَلِهِ وَ كُلُّ عامِلٍ يَعمَلُ عَلى نيَّتِهِ؛[۱۱]نيت مؤمن بهتر از عمل او، و نيت كافر بدتر از عمل اوست و هر كس مطابق نيت خود عمل مى كند».
سخن آخر: و در آخر این نیایش ارزشمند، پروردگار را به جود و کرمش قسم می دهیم که ما را از جهالت و نادانی های این دنیا نجات دهد و قلب ما را به نور قرآن و عترت روشن گرداند.
پی نوشت ها:
[۱]. إقبال الأعمال: ج۱، ص۱۲۳.
[۲]. بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج۶۸، ص۱۹۲.
[۳]. إرشاد القلوب(ترجمه طباطبايى): ص۲۳۴.
[۴]. نهج البلاغة (للصبحي صالح)، ص۳۴۴.
[۵]. نهج الفصاحه ص۴۶۶.
[۶]. تصنیف غرر الحکم و درر الکلم: ص۷۳.
[۷]. همان: ص۷۳.
[۸]. بحارالأنوار(ط-بیروت) ج ۷۴ ، ص ۱۷۵، ح ۹.
[۹]. بحارالأنوار(ط-بیروت)، ج۷۴، ص ۱۷۵.
[۹]. نهج الفصاحه ص ۴۷۴ ، ح ۱۵۲۹.
[۱۰]. كافى(ط-الاسلامیه) ج ۲، ص ۸۴ ، ح ۲.
منبع: وبسایت رهروان ولایت