کد مطلب: 331869
مردانه‌کردن اشتغال میراث دولت مهرپرور
تاریخ انتشار : دوشنبه ۲۶ بهمن ۱۳۹۴ ساعت ۰۷:۱۳
سیده‌فاطمه حسینی، کارشناس ارشد مالی و اقتصادی، چند سالی است که بررسی‌های خود را بر نقش اجتماعی و اقتصادی زنان در توسعه اقتصادی ایران متمرکز کرده است.
شرق به بهانه انتشار آمار جدید اشتغال و بیکاری مرکز آمار ایران و نیز در آستانه بررسی لایحه برنامه ششم توسعه در مجلس شورای اسلامی، با او درباره چالش‌های ایفای نقش فعال زنان در روند توسعه کشور، گفت‌وگویی کرده است که می‌خوانید.
به‌تازگی مرکز آمار ایران نتایج آمارگیری نیروی کار در پاییز سال جاری را منتشر کرده است. به نظر شما مهم‌ترین ویژگی این گزارش چه بود؟
افزایش نرخ مشارکت اقتصادی زنان تا ١٣,٢ درصد، خبر امیدوارکننده این گزارش بود. چون متأسفانه در سال‌های اخیر شاهد نزول معنادار نرخ مشارکت زنان بودیم. با وجود تبلیغاتی که دولت گذشته در جلب و جذب مشارکت اقتصادی زنان انجام می‌داد، آمار رسمی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد مشارکت اقتصادی زنان در فاصله سال‌های ٨٤ تا تابستان ١٣٩٣، حدود هفت درصد کاهش یافته و به ١١.٧ درصد رسیده بود. این در حالی بود که در سال‌های فعالیت دولت اصلاحات، یعنی در فاصله سال‌های ١٣٧٦ تا ١٣٨٤، نرخ مشارکت اقتصادی زنان از حدود ١٠ درصد به بیش از ١٧ درصد افزایش یافته بود. حالا هم (در دولت تدبیر و امید) فقط در فاصله یک سال، این نرخ ١.٣ درصد افزایش یافته است.
به نظر شما، رشد نرخ مشارکت اقتصادی زنان تا چه حد مهم است که از آن به‌عنوان ویژگی گزارش اخیر مرکز آمار ایران یاد می‌کنید؟
نرخ ١١,٧ درصدی به این معنا بود که از هر صد زن حدود ٨٨ زن در خانه مانده‌اند. این نرخ نسبت به توانمندی زنان ایرانی که هم‌اکنون گرایش بیشتری به تحصیلات عالی نسبت به مردان دارند و نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند، بسیار پایین است. گذشته از این، چرا باید از ظرفیت ٥٠ درصدی زنان در سرمایه انسانی کشور برای توسعه و پیشرفت کشور بهره‌گیری نشود؟ این در حالی است که نرخ مشارکت اقتصادی در میان مردان بیش از ٦٣ درصد و نزدیک به میانگین‌های جهانی یعنی ٦٥ تا ٧٠ درصد است اما متوسط نرخ جهانی مشارکت زنان حدود ٤٥ درصد است. این تفاوت فاحش نرخ‌ها به معنای مردانه‌کردن اشتغال در جامعه ماست که مغایر سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی است که تأکید بر مردمی‌کردن اقتصاد دارد و نه مردانه‌بودن اقتصاد و اشتغال.
تعبیر شما از مردانه‌شدن اشتغال با آمار بیکاری نیز مطابقت دارد؟
مطابق همین گزارش اخیر مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری مردان ٩ درصد ولی نرخ بیکاری زنان ١٨,٩ درصد است. همچنین در فاصله سنی ٢٠ تا ٢٤ سال، نرخ بیکاری مردان ٢٢ درصد و نرخ بیکاری زنان ٤٥.٨ درصد است.
تبعات این به‌اصطلاح مردانه‌شدن اشتغال، چه بوده و تا چه حد قابل ارزیابی است؟
به‌هرحال بدیهی است رویکرد مردانه‌شدن اشتغال موجب گسترش فقر در میان زنان میشود. نمی‌توان کتمان کرد که در حال حاضر بنابر آمار غیررسمی، حدود ٢,٥ میلیون و بنابر آمار رسمی ١.٤ میلیون زن سرپرست خانوار در کشور وجود دارد و سالانه ٦٠ هزار نفر به آن اضافه میشود که دلیل عمده آن اوج‌گیری نرخ طلاق در سال‌های اخیر بوده است. به عبارت دیگر، مطابق اعلام مقام‌های رسمی، در ١٠ سال گذشته تعداد خانواده‌های دارای سرپرست زن نسبت به مردان ٥٨ درصد افزایش داشته است، همچنین گفته میشود حدود ٨٠ درصد این زنان سرپرست خانوار هم فاقد شغل و درآمد هستند و فقیر محسوب می‌شوند. همچنین ما با نرخ ٣٠درصدی مجردی جوانان مواجه هستیم. بنابراین رویکرد مردانه‌کردن اشتغال در عمل موجب گسترش حضور زنان در بخش‌های غیررسمی اقتصاد و نیز افزایش آسیب‌های اجتماعی ناشی از آن خواهد بود. آمارها در این زمینه معمولا در دولت گذشته محرمانه تلقی می‌شده ولی بنابر ادعای بسیاری از جامعه‌شناسان، آسیب‌های اجتماعی در ایران در سال‌های اخیر، بسیار زنانه شده است. به نظر من علت‌العلل این رخداد، خانه‌نشین‌‌کردن زنان در دولت قبل برخلاف تبلیغات ظاهری مهرپروری و عدالت‌گستری، با تصویب محدودیت‌های جنسیتی برای مشارکت زنان بوده است.
درحال‌حاضر برای اینکه روند رو به بهبودی که دوباره برای افزایش مشارکت زنان آغاز شده متوقف نشود و بتوان از آن به تعبیر شما در مسیر تسریع روند توسعه و پیشرفت کشور بهره برد، چه باید کرد؟
با وجود شکل‌گیری سرمایه انسانی تحصیل‌کرده در میان زنان ایرانی، افزایش مشارکت اقتصادی زنان می‌تواند با توسعه فعالیت‌های کارآفرینانه زنان تحصیل‌کرده و با جذب زنان سرپرست خانوار میسر شود. به گواه گزارش مرکز آمار ایران، ٥٤,٣ درصد از اشتغال زنان در حوزه خدمات است. درحالی‌که این نرخ برای مردان ٤٩ درصد است. بنابراین زنان با توجه به توانمندی‌های خود، در مشاغل خدماتی کارآمد هستند و به‌ویژه در زمینه ارائه خدمات پزشکی، خدمات بازرگانی و مالی، مشارکت مطلوبی دارند. یکی از راهکارهای توسعه مشاغل خدماتی بانوان گسترش حضور آنها در بخش رو به توسعه (آی‌سی‌تی) است، گسترش خدمات این حوزه می‌تواند زمینه اشتغال خوبی را برای بانوان فراهم کند. اما بی‌تردید توسعه بخش خدمات منوط به توسعه دیگر بخش‌های اقتصادی مانند صنعت و کشاورزی است. همچنین توسعه بخش خدمات بدون توسعه دیگر بخش‌های اقتصاد یک کشور، درواقع به معنای رشد دلالی و واسطه‌گری است که منجر به اشتغال پایدار نخواهد شد.
به نظر شما نقش دولت در تحقق مطالبات اقتصادی و شغلی زنان چیست؟
طبیعتا برای تحقق اشتغال بالایی که زنان هم‌زمان با صعود نرخ مشارکت اقتصادی مطالبه خواهند کرد، نمی‌توان از دولت و سرمایه‌گذاری دولتی صرفا انتظار داشت، کمااینکه تجربه دولت قبل هم نشان داد ایجاد اشتغال از سوی دولت درنهایت می‌تواند منجر به ایجاد حدود ٦٠٠ هزار شغل در هشت سال شود؛ آن‌هم در شرایطی که پردرآمدترین دولت تاریخ ایران روی کار بود. بنابراین دولت باید زمینه‌های توسعه کارآفرینی در میان زنان را چه در قالب بخش خصوصی، تشکیل تعاونی‌ها و نیز بهره‌گیری از توان آموزشی تشکل‌های مردم‌نهاد، گسترش دهد.
شرق به بهانه انتشار آمار جدید اشتغال و بیکاری مرکز آمار ایران و نیز در آستانه بررسی لایحه برنامه ششم توسعه در مجلس شورای اسلامی، با او درباره چالش‌های ایفای نقش فعال زنان در روند توسعه کشور، گفت‌وگویی کرده است که می‌خوانید.
به‌تازگی مرکز آمار ایران نتایج آمارگیری نیروی کار در پاییز سال جاری را منتشر کرده است. به نظر شما مهم‌ترین ویژگی این گزارش چه بود؟
افزایش نرخ مشارکت اقتصادی زنان تا ١٣,٢ درصد، خبر امیدوارکننده این گزارش بود. چون متأسفانه در سال‌های اخیر شاهد نزول معنادار نرخ مشارکت زنان بودیم. با وجود تبلیغاتی که دولت گذشته در جلب و جذب مشارکت اقتصادی زنان انجام می‌داد، آمار رسمی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد مشارکت اقتصادی زنان در فاصله سال‌های ٨٤ تا تابستان ١٣٩٣، حدود هفت درصد کاهش یافته و به ١١.٧ درصد رسیده بود. این در حالی بود که در سال‌های فعالیت دولت اصلاحات، یعنی در فاصله سال‌های ١٣٧٦ تا ١٣٨٤، نرخ مشارکت اقتصادی زنان از حدود ١٠ درصد به بیش از ١٧ درصد افزایش یافته بود. حالا هم (در دولت تدبیر و امید) فقط در فاصله یک سال، این نرخ ١.٣ درصد افزایش یافته است.
به نظر شما، رشد نرخ مشارکت اقتصادی زنان تا چه حد مهم است که از آن به‌عنوان ویژگی گزارش اخیر مرکز آمار ایران یاد می‌کنید؟
نرخ ١١,٧ درصدی به این معنا بود که از هر صد زن حدود ٨٨ زن در خانه مانده‌اند. این نرخ نسبت به توانمندی زنان ایرانی که هم‌اکنون گرایش بیشتری به تحصیلات عالی نسبت به مردان دارند و نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند، بسیار پایین است. گذشته از این، چرا باید از ظرفیت ٥٠ درصدی زنان در سرمایه انسانی کشور برای توسعه و پیشرفت کشور بهره‌گیری نشود؟ این در حالی است که نرخ مشارکت اقتصادی در میان مردان بیش از ٦٣ درصد و نزدیک به میانگین‌های جهانی یعنی ٦٥ تا ٧٠ درصد است اما متوسط نرخ جهانی مشارکت زنان حدود ٤٥ درصد است. این تفاوت فاحش نرخ‌ها به معنای مردانه‌کردن اشتغال در جامعه ماست که مغایر سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی است که تأکید بر مردمی‌کردن اقتصاد دارد و نه مردانه‌بودن اقتصاد و اشتغال.
تعبیر شما از مردانه‌شدن اشتغال با آمار بیکاری نیز مطابقت دارد؟
مطابق همین گزارش اخیر مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری مردان ٩ درصد ولی نرخ بیکاری زنان ١٨,٩ درصد است. همچنین در فاصله سنی ٢٠ تا ٢٤ سال، نرخ بیکاری مردان ٢٢ درصد و نرخ بیکاری زنان ٤٥.٨ درصد است.
تبعات این به‌اصطلاح مردانه‌شدن اشتغال، چه بوده و تا چه حد قابل ارزیابی است؟
به‌هرحال بدیهی است رویکرد مردانه‌شدن اشتغال موجب گسترش فقر در میان زنان میشود. نمی‌توان کتمان کرد که در حال حاضر بنابر آمار غیررسمی، حدود ٢,٥ میلیون و بنابر آمار رسمی ١.٤ میلیون زن سرپرست خانوار در کشور وجود دارد و سالانه ٦٠ هزار نفر به آن اضافه میشود که دلیل عمده آن اوج‌گیری نرخ طلاق در سال‌های اخیر بوده است. به عبارت دیگر، مطابق اعلام مقام‌های رسمی، در ١٠ سال گذشته تعداد خانواده‌های دارای سرپرست زن نسبت به مردان ٥٨ درصد افزایش داشته است، همچنین گفته میشود حدود ٨٠ درصد این زنان سرپرست خانوار هم فاقد شغل و درآمد هستند و فقیر محسوب می‌شوند. همچنین ما با نرخ ٣٠درصدی مجردی جوانان مواجه هستیم. بنابراین رویکرد مردانه‌کردن اشتغال در عمل موجب گسترش حضور زنان در بخش‌های غیررسمی اقتصاد و نیز افزایش آسیب‌های اجتماعی ناشی از آن خواهد بود. آمارها در این زمینه معمولا در دولت گذشته محرمانه تلقی می‌شده ولی بنابر ادعای بسیاری از جامعه‌شناسان، آسیب‌های اجتماعی در ایران در سال‌های اخیر، بسیار زنانه شده است. به نظر من علت‌العلل این رخداد، خانه‌نشین‌‌کردن زنان در دولت قبل برخلاف تبلیغات ظاهری مهرپروری و عدالت‌گستری، با تصویب محدودیت‌های جنسیتی برای مشارکت زنان بوده است.
درحال‌حاضر برای اینکه روند رو به بهبودی که دوباره برای افزایش مشارکت زنان آغاز شده متوقف نشود و بتوان از آن به تعبیر شما در مسیر تسریع روند توسعه و پیشرفت کشور بهره برد، چه باید کرد؟
با وجود شکل‌گیری سرمایه انسانی تحصیل‌کرده در میان زنان ایرانی، افزایش مشارکت اقتصادی زنان می‌تواند با توسعه فعالیت‌های کارآفرینانه زنان تحصیل‌کرده و با جذب زنان سرپرست خانوار میسر شود. به گواه گزارش مرکز آمار ایران، ٥٤,٣ درصد از اشتغال زنان در حوزه خدمات است. درحالی‌که این نرخ برای مردان ٤٩ درصد است. بنابراین زنان با توجه به توانمندی‌های خود، در مشاغل خدماتی کارآمد هستند و به‌ویژه در زمینه ارائه خدمات پزشکی، خدمات بازرگانی و مالی، مشارکت مطلوبی دارند. یکی از راهکارهای توسعه مشاغل خدماتی بانوان گسترش حضور آنها در بخش رو به توسعه (آی‌سی‌تی) است، گسترش خدمات این حوزه می‌تواند زمینه اشتغال خوبی را برای بانوان فراهم کند. اما بی‌تردید توسعه بخش خدمات منوط به توسعه دیگر بخش‌های اقتصادی مانند صنعت و کشاورزی است. همچنین توسعه بخش خدمات بدون توسعه دیگر بخش‌های اقتصاد یک کشور، درواقع به معنای رشد دلالی و واسطه‌گری است که منجر به اشتغال پایدار نخواهد شد.
به نظر شما نقش دولت در تحقق مطالبات اقتصادی و شغلی زنان چیست؟
طبیعتا برای تحقق اشتغال بالایی که زنان هم‌زمان با صعود نرخ مشارکت اقتصادی مطالبه خواهند کرد، نمی‌توان از دولت و سرمایه‌گذاری دولتی صرفا انتظار داشت، کمااینکه تجربه دولت قبل هم نشان داد ایجاد اشتغال از سوی دولت درنهایت می‌تواند منجر به ایجاد حدود ٦٠٠ هزار شغل در هشت سال شود؛ آن‌هم در شرایطی که پردرآمدترین دولت تاریخ ایران روی کار بود. بنابراین دولت باید زمینه‌های توسعه کارآفرینی در میان زنان را چه در قالب بخش خصوصی، تشکیل تعاونی‌ها و نیز بهره‌گیری از توان آموزشی تشکل‌های مردم‌نهاد، گسترش دهد.
مودی
۱۳۹۴-۱۱-۲۶ ۰۷:۵۴:۲۹
میدانم با این حرف من روشنفکرنماها و فمنیست جیغ بنفش خواهند کشید اما اگر دولت دهم در پی دادن اولویت اشتغال به مردان بوده است ؛ اتفاقا کار بسیار درستی هم به لحاظ عقلی و هم به لحاظ دینی انجام داده است. به این جمله دقت کنید: رویکرد مردانه شدن اشتغال باعث فقر زنان میشود. کاملا مشخص است دیدگاه این خانم در مورد جامعه ایرانی مجموعه ای از زنان و مردان است که هیچ نسبتی با هم ندارند و حتی اگر زن و مرد یا برادر و خواهر هم باشند هر کدام باید مستقل از دیگری و بدون توجه به دیگری شاغل باشد و استقلال مالی داشته باشد. و این دقیقا همان دیدگاه فمنیستی است. خب سرکار خانم ؛ اگر شوهر که مسئولیت قانونی وشرعی تامین مالی و اقتصادی خانواده بر دوش اوست شاغل باشد بهتر است یا او بیکار باشد و زنش شاغل باشد؟؟!!!! سرکار خانم روشنفکر !!! جامعه ای که در آن زنان شاغل باشند آن هم شغل هایی که با طبیعت و فطرت خلقت زن تناسبی ندارد و مردان پشت درهای بسته مشاغلی که قبلا توسط زنان اشغال شده است بیکار بمانند هیچ جایی در آموزه های دینی اسلام و منطق عقلی سالم ندارد. (3544637) (alef-11)
محمد
۱۳۹۴-۱۱-۲۶ ۰۸:۱۳:۴۹
اشتباه اساسي شما در اين است كه زنان خانه دار را جزء زنان بيكار حساب ميكنيد و با زنان خانه دار مانند زنان بيكار رفتار ميكنيد، غافل از اينكه كار خارج از منزل زنان تبعات خودش را دارد و بسياري اوقات آسيبهاي كار بيرون منزل زنان، در زندگي افراد خانواده جبران ناپذير است. (3544663) (alef-11)
۱۳۹۴-۱۱-۲۶ ۰۹:۳۴:۴۰
با این وضع اسفبار بیکاری که دامنگیر جوانان مملکت شده و با وجود تکلیفی که دین و قانون برای دادن خرجی (نفقه زن ) بر عهده مردان گذاشته است در حال حاضر بهتر است دولت تمام فرصتهای اشتغال ( به جز موارد ضروری و اضطراری ) را به مردان اختصاص دهد آیا این خانم نمی داند که به خاطر ندادن نفقه زن ، مرد می تواند زندانی شود کاهش آمار ازدواج و افزایش طلاق و.... هم بماند (3544773) (alef-11)
میلاد حمیدی
۱۳۹۴-۱۱-۲۶ ۰۹:۴۴:۰۶
از هر صد زن هر چند تا که در خانه مانده اند شاید خودشان دوست داشته اند خانه دار باشند. یکی هم میخواد درست زندگی کنه شما ها ناراحتید؟ مردها همه شاغلند که شما نگران زنها هستید؟ مگه طبق قانون و شرع و عرف حاکم بر جامعه مخارج زندگی با مرد نیست؟ وقتی این همه مرد بیکار هست که سبب اعتیاد و طلاق و خشونت و جرایم و هزار مصیبت گوناگون شده و دودش به چشم همه من جمله زنها می رود این حرف های بی ارزش و فمینیستی چیست که مدام رسانه ای می شود؟!!! (3544790) (alef-11)
۱۳۹۴-۱۱-۲۸ ۱۵:۵۶:۰۸
در نرخ بیکاری ارائه شده پسران سرباز با حقوق 50 هزار تومانی شاغل به شمار می آیند ولی زنان خانه دار بیکار به شمار می روند. (3550638) (alef-11)
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
