«از جناب پو چه خبر؟»
نویسنده: ادگار آلن پو
مترجم: لیدا طرزی
ناشر:
نیستان، چاپ اول 1395
115 صفحه، 7500 تومان
شما میتوانید کتاب
«از جناب پو چه خبر؟» را تا یک هفته پس از معرفی با
۱۰ درصد تخفیف از فروشگاه اینترنتی شهر کتاب خرید کنید.
*****
همانند بسیاری از نوابغ دنیای ادب و هنر، زندگیاش دشوار و سرانجامش تراژیک بود. اگر چه در هنگام حیات شهرتی بدست آورد، اما نه آنگونه بود که قدر ببیند و نه آنقدر که سروسامانی به زندگی متلاطم او ببخشد.
اما تاسف بارتر از همه، چند روزی بود که به مرگ او منتهی شد. درست در لحظاتی که کورسوی امیدی در زندگی تاریک او تابیدن گرفته بود. از سفری بازمیگشت که به نیت تامین سرمایهای برای انتشار یک مجله ترتیب داده بود، اما به جای آن با عشق قدیمیاش روبه رو شده بود که روزگاری بیوفایی کرده و بامرد دیگری ازدواج کرده بود. اما حالا بیوه تقریبا متمولی محسوب می شد که پذیرفته بود با او ازدواج کند. اما تقدیر این بود که هیچگاه عشق آنها به وصال نینجامد.
ادگار آلن پو که برای روبه راه کردن کارهایش به نیویورک باز می گشت، سه روز ناپدید شد، تا این که به یکی از دوستان او خبر رسید، در یکی از بخشهای برگزاری انتخابات کنگره در بالتیمور، او را با حال نزاری پیدا کرده اند، آشفته و درهم در حال هذیان با لباسهایی پاره که لباسهای خودش هم نبود.
گفته می شد این احوال هذیانی ناشی از خوراندن الکل و تزریق مواد مخدر بوده، از سوی گروهی از عوامل انتخاباتی که او را سر صندوق ها گردانده بودند تا به وسیله او چندین نوبت رأی دهند. هیچوقت درست روشن نشد در این سه روز بر او چه گذشته است، او را بیهوش به بیمارستان رساندند ، چند روز بعد در حالی که مدام هذایان می گفت به هوش آمد، چند بار فریاد زد خدایا این روح دردمند را دریاب. و سپس برای همیشه آرام گرفت.
این پرده آخر زندگی یکی از نوابغ مسلم شعر ادبیات امریکا بود که آن زمان هنوز چنان که باید در آمریکا مورد توجه قرار نگرفته بود. بدتر از همه اینکه ادگار آلن پو کسی را به عنوان وصی ادبی خود انتخاب کرده بود که در واقع به نبوغ پو بسیار حسادت می کرد. دکتر گریسوالد بعد از مرگ دوستش تا جایی که می توانست سعی خود را بکار برد که چهره ای مخدوش و شهرتی لکه دار از ادگار آلن پو باقی بگذارد!
اما بختیاری آلن پو در این بود که اغلب آثار او در زمان حیاتش منتشر شده بودند و نامه هایی که این وصی نارفیق هر از چندی از قول او منتشر میکرد چندان کارگر نیفتادند. به خصوص این که هزاران کیلومتر آن طرفتر درست در قلب فرهنگ و ادب اروپا (پاریس)، مردی پیدا شد که نه تنها نبوغ آلن پو را میستود که به دلیل نزدیکی زیادی که میان اندیشه خود و او احساس میکرد ، آثارش را مجذوب کننده می یافت.
شارل بودلر خود ادیب و شاعر بزرگی بود، اما چنان شیفته اشعار و داستانها و دیگر آثار ادگار آلن پو شده بود که به نیت برقراری ارتباط بهتر با این آثار زبان انگلیسی آموخت و سپس تلاش خود را بکار گرفت که این آثار را چنان که شایسته است به فرانسه برگردانده و به هموطنان خود و سپس سراسر جهانیان معرفی کند.
با توجه به این مهم ادگار آلن پو در اروپا به مراتب از شهرت بیشتری برخوردار شد و رفتهرفته سراسر جهان را در برگرفت. زندگی ادگار آلن پو پرفراز و نشیب و شخصیت او نیز همانند آثارش، کنجکاوی برانگیز و مجذوب کننده است. آثار او از جنبه های مختلفی قابل توجه و بررسی اند، گذشته از مقام او به عنوان آغازگر ادبیات پلیسی و کار آگاهی، او در ادبیات علمی و تخیلی و همچنین خلق فضاهای پر از هول و هراس و همچنین حضور جنبههای متافیزیکی در ساحت داستان، چهره ای پیشرو با دامنه تاثیرگذاری وسیع بر نویسندگان بعد از خود بوده است.
این اهمیت و جذابیت آثار ادگار آلن پو از مهمترین دلایلی است که مترجمان گوناگونی به سراغش رفتهاند، در ایران چه در قالب کتابی مستقل و چه در قالب گزیده داستانهایی از نویسندگان مختلف، داستانهای او فراوان به فارسی ترجمه شدهاند.
«از جناب پو چه خبر؟» با گردآوری و ترجمه لیدا طرزی که به تازگی به همت نشر نیستان وارد بازار کتاب شده است، یکی از تازهترین ترجمههاییست که از آثار این نویسنده نامدار به مخاطبان فارسی زبان ارائه شده است. لیدا طرزی از جمله مترجمان فعالی است که در برگردان داستانهای برگزیده جایزه ا.هنری (که مجموعه کامل آن توسط همین ناشر به تدریج منتشر می شود)، با ترجمههای او آشنا هستیم.
مهمترین ویژگی کتاب حاضر که آن را به عنوان اثری نه تنها خواندنی بلکه سودمند برای علاقمندان ادبیات داستانی غیرایرانی، بدل میسازد؛ رویکرد هدفدار مترجم در تدارک دیدن این مجموعه است. انتخاب پنج داستان: لیجا، زوال خاندان آشر، نامه سرقت شده، سقوط به دل گرداب و خم آمانتیلادو و همچنین یک مقاله با عنوان فلسفه انشاء که کلیت این کتاب کوچک را تشکیل میدهند، در واقع تلاشی است ساده و جمع وجور برای آشنا کردن مخاطب خود با مهمترین جنبههای آثار این نویسنده بزرگ که آثارش به زعم مترجم بعد از یک قرن و نیم هنوز خواندنی و تاثیر گذارند.
با چنین نیتی مترجم علاوه بر سالشمار آثار ادگار آلن در مقدمهای کوتاه و فشرده کوشیده بر مهمترین ویژگیهای آثار او و هم دامنه تاثیرگذاری وسیعش مروری اشارهوار کند. با توجه به این مهم انتخاب هریک از این داستانها نیز مکمل چنین سمت و سویی بوده است. لیجا داستانی است که خود پو از آن به عنوان یکی از بهترین آثارش یاد کرده، بنابراین داستان می تواند نشان دهنده تلقی و خواست او از داستان کوتاه باشد، افزون براین که رگه هایی از نوع نگاه او به مقوله روح و بقای آن را در این اثر می توان دید. نامه سرقت شده از معروف ترین داستانهای اوست که نقطه آغاز ادبیات پلیسی و کارآگاهی نیز محسوب می شود، آنچه بعد ها آرتور کنان دویل و دیگران وسعت و تکامل بخشیدند. البته ادگار آلن پو بر ادبیات علمی تخیلی نیز بی تاثیر نبوده اما مهمترین ویژگی داستانهایی همانند زوال خانواده آشر شکل دادن به فضایی پر از دلهره و هراس است که تاثیر آن بر آثار طیف وسیعی از نویسندگان، از کافکا گرفته تا داستایفسکی قابل ردیابی است.
اما سوای هنر داستاننویسی، ادگار آلن پو مقالهنویس و ویراستاری متبحر بود، مقاله فلسفه انشاء که در انتهای کتاب قرار گرفته تاکیدی است بر این مهم، از دغدغههای او در امر نوشتن و اشراف او بر ادبیات دوران خود دارد.
اگرچه آثار ادگار آلن پو در قالب کتابهایی پراکنده و خواندنی همانند اثر حاضر، به مخاطبان فارسی زبان ارائه شده اما هنوز جای خالی مجموعه کاملی از آثار او احساس می شود، که امیدواریم روزی جنبه تحقق به خود بگیرد.