نظر منتشر شده
۸
توصيه به ديگران
 
کد مطلب: 220349
2000 نقش فرش ایرانی از بهشت
تاریخ انتشار : جمعه ۱ فروردين ۱۳۹۳ ساعت ۱۳:۰۲
قدیمی ترین نشانه از هنر قالیبافی در ایران به عصر مفرغ باز می گردد. این نشانه یک کارد قالیبافی است که از گورهای عهد مفرغ ترکمنستان و شمال ایران یافت شده است. در شهر سوخته (دشت سیستان ـ جنوب شرقی ایران) نیز فرش های حصیری و پارچه و ابزارهای بافندگی به دست آمده که متعلق به ۲۸۰۰-۲۵۰۰ پیش از میلاد است. در دوره هخامنشیان، به نقل از گزنفون، شهر کهن ساردیس به قالی های گره باف خود فخر می کرده که به نقش های حاشیه و هیکل های مردان و شیردال های افسانه ای آراسته بوده است. کهن ترین قالی ها به ترتیب: قالی کشف شده در نقش برجسته کاخ نینوا، فرش پازیریک از پنجمین گور اقوام سکایی، تکه فرش قومس (دوران ساسانیان) و فرش آناتولی (۱۳-۱۴م) هستند.

كارشناسان تعداد طرح های فرش ایرانی را تا ۲۰۰۰ گروه برآورد می كنند. بعضی از این نقشه ها تغییر یافته یك نقش اصلی هستند. گروه های اصلی عبارتند از: نقوش شاه عباسی، طرح های پیچ در پیچ اسلامی (اسلیمی)، طرح های بته جقه ای، طرح درختی حیوان دار، طرح تركمن، طرح شكارگاه، قاب قابی، گل فرنگ، گلدانی، گل افشان، ماهی درهم، طرح های قلمدان (محرمات، راه راهی، ترمه ای)، طرح های هندسی، طرح های ایلیاتی و طرح های تلفیقی.

عناصر و نقش های طرح شاه عباسی عبارتند از گل های چند پر ساده و مركب معروف به شاه عباسی و خطوط كمانی پیچان، اسلیمی ها و نگاره هایی به شكل ابرهای چینی برای تزیین متن. طرح های شاه عباسی به انواع افشان، لچك ترنج (ترنج دار) درختی، جانوری، شیخ صفی، طره دار سلسله ای، شاه عباسی تصرفی، ترنجی طره دار، بوته دار، لچك ترنج كف ساده قابل تقسیم است.


اسلیمی
در طراحی فرش به مجموعه‌ای از اشكال تزیینی ویژه‌ كه شبیه دهان باز مار هستند، «اسلیمی» گفته می‌شود. اسلیمی را ریشه‌گرفته از واژه «اسلیم» به معنی «جوانه» دانسته‌اند كه چندان دور از ذهن نیست و گروهی نیز ریشه این واژه را از كلمه «اسلام» می‌دانند هرچند كه طرح های اسلیمی پیش از ورود اسلام به ایران نیز به كار می‌رفته است. طرح های اسلیمی كه بیشتر در مناطق مركزی ایران مانند اصفهان استفاده می‌شود، خود انواع مختلفی دارد كه اسلیمی دهان اژدری، اسلیمی ماری و اسلیمی شكسته از آن دسته‌اند.



افشان
در طرح افشان گل وبرگ ها و شاخه ها بطور پراکنده و بدون پیوستگی با یکدیگر در متن فرش افشانده شده اند. طرح های فرعی بسیاری از آن منشعب گشته است؛ مانند افشان اسلیمی، افشان ختائی، افشان بندی، افشان شکسته، افشان گل اناری، افشان شاه عباسی، افشان شاخه پیچ، افشان دسته گل، افشان حیوان دار و افشان ترنجدار.

بته جقه
طرح بته ای تجرید یافته درخت سرو است. معروفترین طرح های بته ای عبارتند از بته جقه، بته شاخ گوزن، بته ترمه، بته سرابندی، بته خرقه ای، بته قلمکار اصفهان، هشت گل، بته کردستانی یا هشت بته، بته میر شکسته، بته لچک ترنج، بته سنندج، بته افشاری، بته بازوبندی و بته بادامی.



درختی
در طرح های درختی سعی شده است تا شباهت زیاد با طبیعت حفظ گردد.
در اغلب طرح های این گروه درخت و درختچه های كوچك و بزرگ به ویژه به صورت انفرادی تركیب اصلی را تشكیل داده اند و با اجزاء دیگری تركیب شده اند.



طرح شکارگاه
مشخصاتی که در مورد طرح های درختی ذکر شده در طرح های شکارگاه نیز وجود دارد، اما در اغلب طرح های شکارگاه، حیوانات وحشی در حال شکار نقش بسته شده است. گروه های فرعی این طرح عبارتند از: شکارگاه درختی، شکارگاه ترنجدار، شکارگاه قابی، شکارگاه لچک ترنج و شکارگاه سراسری.


طرح قابی
این طرح از قاب های چند ضلعی بوجود آمده است و از گروه های فرعی آن قابی اسلیمی، قابی قرآنی کرمان یا ستونی را می توان نام برد.

طرح گلفرنگ
این طرح ترکیبی است از طرح های اصیل ایرانی با گل های طبیعی، مخصوصا گل سرخ. در این نوع قالی از رنگ های تند و روشن مخصوصا رنگ های سرخ استفاده می شود. گروه های فرعی این طرح را گل سرخ (لچک ترنج)، گلفرنگ بیجار، گلفرنگ مستوفی، گلفرنگ ترنجدار، گلفرنگ دسته گل و گلفرنگ گل و بلبل تشکیل می دهند.


طرح ماهی درهم
این طرح در ردیف طرح های بومی و ایلی است. بافت آن مانند سایر طرح های هندسی ذهنی است و از روی نقشه به وجود نیامده است. این طرح در بیرجند (یکی از شهرهای استان خراسان) بافته می شده و به تدریج به سایر مناطق فرشبافی ایران راه یافته است. گروه های فرعی منشعب از آن عبارتند از: ماهی هرات، ماهی فراهان و زنبوری، ماهی سنه یا کردستان، ریزه ماهی یا خرده ماهی و ماهی درهم بندی.


طرح گلدانی
در این طرح گاه یک گلدان بزرگ پر از گل تمام فرش را می پوشاند. گاه نیز چند گلدان کوچک بطور متقارن در اطراف متن و یا دنبال هم سرتاسر متن را فرا می گیرد. گروه های فرعی این طرح عبارتند از: گلدانی ختائی، گلدانی دوطرفه، گلدانی محرابی، گلدانی سراسری، گلدانی ظل السلطان (گل وبلبل)، گلدانی حاج خاتمی، گلدانی تکراری، گلدانی لچک ترنج و گلدانی یکطرفه.


طرح هندسی
كلیه نقوش این گروه با استفاده از خطوط زاویه دار به وجود می آید. گروه های فرعی مهم این طرح عبارتند از: هندسی بندی قابی، هندسی ترنجدار، هندسی محرمات، هندسی لچک ترنج (شاخه شکسته)، هندسی کف ساده، هندسی خطائی، هندسی ستاره (موزاییک)، هندسی خاتم شیرازی و هندسی جوشقانی.



طرح محرمات
در این طرح كل متن فرش از جهت طولی به چند ردیف موازی تقسیم می گردد و درون این ردیف ها با نگاره هایی چون بته جقه، انواع اسلیمی و یا ختایی و گل و برگ های دیگر تزیین می گردد. به عبارت دیگر متن فرش به صورت راه راه می باشد. محرمات بته جقه ای معروفترین طرح این گروه است. این طرح در بعضی از نقاط ایران به نام قلمدانی مشهور است. گروه های فرعی طرح محرمات عبارتند از: قلمدانی سراسری، گل ریز با زمینه یکرنگ و بته با زمینه الوان.
 
طرح ایلی
این طرح از قدیمی ترین و اصیل ترین طرح ها در فرشبافی ایران بوده و مخلوق ذهن قالیبافان بومی است. طبیعت و محیط زندگی آنها به ساده ترین شکلی در طرح این فرشها منعکس شده است. نام های معروف و قدیمی این گروه عبارتند از: هیبت لو (مربوط به فارس و آباده)، قشقایی بته، افشاری، خاتونی، اردبیل، مزلقان، خمسه، ساوه، تفرش، هریس، مهربان، گوراوان، زنجان و مشکین شهر، بختیاری، کردی، یلمه، گبه (خودرنگ)، سیستان، فردوس، سالارخانی، یعقوب خانی، سنگ چوبی، علی میرزائی، جان بیگی، جانمازی، جوین، موسی آباد، بلوچستان، ویس، قرجه، سنه و دسته گل.

 
۱۳۹۳-۰۱-۰۱ ۱۷:۳۲:۵۲
طرح افشان خیلی قشنگه :) (2034766) (alef-13)
 
سعید57
۱۳۹۳-۰۱-۰۱ ۱۹:۴۸:۱۷
با سلام
کلمه اسلیمی ارتباطی با کلمه ایلام ندارد.
این گونه دسته بندی نقوش قالی های ایرانی که منشاء آن شرکت سهامی فرش می باشد ، غلط و نامربوط است. زیرا بسیاری از نق قالی های ایرانی داخل این دسته بندی ها نیست. (2034881) (alef-13)
 
۱۳۹۳-۰۱-۰۱ ۲۲:۳۲:۳۵
ای انگشتهای زیبا و هنرآفرین از کجا چنین زیبا بافی را آموخته ای که انسان را انگشت به دهن میگذاری و مانند همیشه بهره کابافنده نصیب پولدارهای دلال می شود که فرش را خوب میشناسند.
فامیلی داشتیم که هر از چند گاهی از تبریز راه می افتاد و به سوی روستاهای اطراف شهرمان سفر می کرد و بعد از چند روز با چند گونی فرش کهنه که من و شما یک ریال بابت آنها نمی پردازیم بر می گشت و راه تبریز پیش می گرفت که در محله شتربان آنجا مسکن داشت. در واقع او شوهر خواهر زاده پدرم بود و وقتی برای خرید از خانه خارج می شد یا در منزل ما که در140 کیلو متری تبریز واقع شده و یا در خانه محقر روستاییان مهربان سکنی می گزید و در واقع بابت اقامت نیز پولی نمی پرداخت
یکبار شب را در منزل ما سپری کرد و سحرگاهان به سوی مقصد رهسپار شد لیکن ساعاتی بیشتر طول نکشید که با بسته نسبتا کوچکی به خانه مان آمد و وقتی پدرم ماجرا را پرسید ،دهانش را به گوش او نزدیک کرد و گفت،شکاری کرده ام که یک عمر بیمه ام می کند و بعد بسته را گشود و قالیچه 4 متری کهنه در داخل آن بود که در بعضی جاها تار و پودش بیرون زده بود و نام آنرا ذهنی باف معرفی می کرد. واو
بعدها ازمال داران تبریز شدکه بعد از فوتش....
آری این داستان بافندگان ماست در کنار خریداران حریص که قیمت بعضی از کهنه بافهای ما سر به میلیارد می زندلیکن صاحب آن چیز چندانی در مقابل آن دریافت نمی کند (2035033) (alef-13)
 
یک ایرانی
۱۳۹۳-۰۱-۰۲ ۰۱:۰۰:۲۹
ضمن تبریک سال نو و نوروز باستانی و آرزوی شادی و بهروزی و موفقیت برای همه ایرانیان و فارسی زبانان
مقاله بسیار عالی بود ممنون
تورو بخدا به مسئولین محترم بفرمائید تا کشورهای اطراف فرش را مثل تاروچوگان و... به اسم خود ثبت نکردند برای ثبت آن اقدام موثر بعمل آورند.
خواهش میکنم پیگیری کنید و کوتاه نیائید (2035082) (alef-13)
 
۱۳۹۳-۰۱-۰۲ ۰۱:۲۴:۵۱
گل سرخی خیلی قشنگه (2035086) (alef-13)
 
۱۳۹۳-۰۱-۰۲ ۱۱:۵۹:۱۵
خدا بهم پول بده حتما چندتا طرح قابي رو ميخرم
توكل برخدا (2035210) (alef-13)
 
فروغ
۱۳۹۳-۰۱-۰۲ ۱۳:۳۶:۵۱
کاش بدانید این قالی ها با چه مرارتی بافته می شود .بخوانید کتاب بچه های قالیباف خانه نوشته اقای مرادی کرمانی را .شاید دیگر با کفش روی قالی راه نروید. (2035287) (alef-11)
 
سایه
۱۳۹۳-۰۶-۱۳ ۱۹:۵۷:۱۵
بسیار زیبا هستند. تشکر (2358992) (alef-3)
 


نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.