کد مطلب: 475997
جنگ قدرت بین کشورهای عرب خلیج فارس
تاریخ انتشار : شنبه ۶ خرداد ۱۳۹۶ ساعت ۰۵:۴۳
تنها دو روز پس از سخنان رئیس جمهوری آمریکا در جمع سران عرب، انتشار خبر سخنرانی منتسب به امیر قطر موجب شد تا بار دیگر شکاف عمیق میان حاکمان کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس ورای نشست ها و بیانیه های مشترک آن ها آشکار شود.
به گزارش ایرنا ، چند روز پس از خروج رئیس جمهوری آمریکا از ریاض، اختلافات درونی در میان کشورهای عربی نه تنها نمایان شد بلکه درگیری عربستان و قطر عنوان نخست بسیاری از رسانه های جهان را به خود اختصاص داد. این رخداد از سوی رسانه های غربی حاصل هک اطلاعاتی عنوان شد.
در جهت مقابل تارنمای «العربیه» و رسانه های عربستانی آن را اقدام دولت قطر علیه عربستان توصیف کرده اند. باهمه این تفسیرها شرایط باعث شد تا شکنندگی شرایط در جهان عرب بیش از پیش نمایان شود. با استناد به خبر رسانه ها به نظر می رسد «تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی» امیر قطر در پایگاه نظامی«معسکر الشمال» از سیاست های برخی کشورهای منطقه در تفرقه افکنی و تشدید منازعه در خارومیانه انتقاد کرده و به نقش سازنده ایران در تحولات اشاره داشته است.
بر این اساس امیر قطر در سخنان خود دشمنی با ایران را حکیمانه ندانست و همکاری با این قدرت منطقه ای را ضامن ثبات و امنیت در منطقه عنوان کرد. وی همچنین تفسیر برخی کشورهای منطقه از تروریسم را نادرست و یک سویه توصیف کرد و بر پیشتازی کشورش در مقابله با این پدیده تاکید کرد.
**جنگ قدرت کشورهای عرب خلیج فارس
از گذشته ها در میان کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس نوعی جنگ قدرت وجود داشته است. اگر کشورهای بحرین و عمان را تاحدودی از این رقابت دور بدانیم به طور کلی در میان عربستان سعودی، قطر، امارات و تاحدودی کویت منازعه وجود داشته است. هیچ یک از این کشورها در هیچ موضوع بین المللی نخواسته اند سیطره دیگری را بپذیرند. این کشورها تنها در موضوعات کلی و گاه در برابر یک خطر ذهنی یا واقعی با یکدیگر منسجم شده اند و رویه ای مشترک را در پیش گرفتند.
وجود اختلاف های مرزی میان قطر و بحرین، عمان و امارات متحده عربی یا کویت و عربستان و درگیری های سیاسی و ایدئولوژیک میان قطر و عربستان (در زمینه حمایت از اخوان المسلمین) از جمله نمودهای این اختلافات و جنگ قدرت بوده است.
تحلیلی که وقوع آن بیشتر از دیگر ارزیابی ها به ذهن می رسد این است که حضور نزدیک به 50 رهبر جهان اسلامی-عربی در ریاض برای دیدار با «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا از نگاه بسیاری از این کشورها و به ویژه عربستان سعودی نوعی پیروزی به شمار آمد. همچنین بازخورد خبری و رسانه ای این سفر در کنار دفاع سرسختانه ترامپ از رویکردهای عربستان سعودی و قرار گرفتن کاخ سفید در این مسیر راهبردی برای برخی کشورها سنگین و سخت بود.
از جمله کشورهایی که حاضر به پذیرش دست برتر عربستان در میان اعراب نیست امیرنشین قطر است. دوحه در چند دهه اخیر خود را به مرکز مهم مالی خاورمیانه تبدیل کرد؛ توانست به پایگاه نظامی آمریکا تبدیل شود و با اهرم رسانه ای یعنی شبکه خبری و تلویزیونی «الجزیره» خود را به عنوان عضو برجسته و تاثیرگذار شورای همکاری خلیج فارس در عرصه بین المللی نمایش دهد.
رخداد سیاسی اخیر در ریاض اما چهره ای متفاوت از عربستان سعودی را در رسانه های جهان به نمایش گذاشت. اختلافات پیشین در کنار وضعیت کنونی، سران امیرنشین قطر را حساس و نگران کرد زیرا آن ها تاکنون هیچ گاه حاضر به پذیرش رهبری عربستان در مسائل سیاسی جهان عرب نبوده اند و در آینده نیز تمایلی به تثبت این امر ندارند.
اگر اظهارات امیر قطر را واقعی بدانیم می تولن گفت دوحه با هدف نشان دادن شکاف میان کشورهای حوزه خلیج فارس و مقاومت در برابر برتری جویی های «ملک سلمان» پادشاه عربستان حرکت کرده است. در واقع مقام های قطری رویکرد برد و باخت را در قبال ریاض در پیش گرفتند. آن ها تلاش کردند تا به جهانیان نادرستی سخنان پادشاه عربستان و ناکامی وی در برآورده کردن خط مشی های مورد نظر آمریکا در زمینه تروریسم و صلح و ثبات در خاورمیانه را اثبات کنند.
**تناقض های رسانه ای
نکته حائز اهمیت این است با وجودی که تارنمای «العربیه» متن سخنان امیر قطر را منتشر کرده است اما رویترز و دیگر رسانه های غربی مدعی شدند یک سخنگوی دولت قطر گفته است که امیر این کشور در مراسم پایگاه نظامی شرکت کرد اما هیچ سخنرانی یا اظهارنظری را در آن پایگاه انجام نداده است. بسیاری از رسانه های غربی انتشار این خبر را ناشی از هک گروهی ناشناس عنوان کرده اند. تاکنون شبکه الجزیره قطر واکنشی به موضوع نشان نداده است.
البته تارنمای خبرگزاری «رویترز» در گزارش خود هم از افزایش شکاف میان کشورهای خلیج فارس به واسطه سخنان منتسب به امیر قطر خبر داد و نوشت اظهارات منتسب به امیر قطر که حاوی انتقادهایی به سیاست خارجی ایالات متحده بود کار هکرها و تلاشی برای غیرقابل اعتماد نشان دادن کشورهای حوزه خلیج فارس بوده است.
این گزارش مساله پیش آمده را یادآور شکاف به وجود آمده در سال 2014 میان قطر و کشورهای این شورا دانست که در آن زمان قطر از اسلام گراها حمایت می کرد.
رویترز نوشت: منازعه کشورهای این شورا فراتر از این نهاد می رود. قطر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی از درآمدهای نفت و گاز خود برای تاثیرگذاری بر رخدادها در دیگر کشورهای خاورمیانه استفاده می کنند. این شکاف کنونی می تواند فضای سیاسی در لیبی، مصر، سوریه، عراق و یمن را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
گفته می شود در خلال همین تحولات کشورهای امارات و عربستان وبسایت شبکه تلویزیونی الجزیره را مسدود کردند و در مقابل قطر سفیران خود در کشورهای عربستان، مصر، بحرین، کویت و امارات را فراخوانده است. حتی رویترز نوشت: روزنامه سعودی عکاظ در این مورد عنوان کرد که «قطر با ایجاد تفرقه در طرف دشمنان ایستاده است».
بخش انگلیسی تارنمای «العربیه» در این زمینه نوشت: وب سایت های شبکه خبری الجزیره قطر در عربستان سعودی و امارات متحده عربی بسته شده است. شیخ «تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی» امیر قطر در سخنانی از وجود تنش هایی با دولت ترامپ خبر داده بود و ایران را به عنوان یک قدرت اسلامی معرفی کرد. امیر قطر گفت که در خصومت با ایران، هیچ منطقی وجود ندارد و دونالد ترامپ در داخل آمریکا با مسائلی در زمینه ارتباط با روسیه روبرو است.
رصد رسانه ها این گونه نشان می دهد که سخنان منتشر شده از سوی امیر قطر واکنشی به حملات رسانه ای چند روز گذشته علیه دولت قطر در زمینه حمایت از تروریست ها به ویژه اخوان المسلمین بوده است. گویا امیر قطر خواسته تا به این حملات که به طور عمده از رسانه های عربستانی منتشر می شد پاسخ دهد.
در این سخنرانی امیر قطر کشورش را پیشتاز امر مبارزه با تروریسم معرفی کرده است و تلاش های اخیر عربستان در کنار ترامپ را فاقد ارزش واقعی در راه صلح توصیف کرد.
بخش فارسی تارنمای العربیه هم گزارش کاملی را از سخنان امیر قطر منتشر کرد. بر این اساس امیر قطر گفته است «ما کسانی را که دست به این عمل (اقدام رسانه ای) زده‌اند چه کشورها باشند و چه سازمان، مورد پیگرد قرار می‌دهیم تا از نقش پیشتاز منطقه‌ای و بین‌المللی قطر حمایت کرده و از حیثیت دولت و ملت را پاسداری کنیم».
همچنین در این سخنان امیر قطر نشانه هایی از تقابل دیدگاهی عربستان و قطر نیز دیده می شود. شیخ حمد گفته است: خطر حقیقی رفتار برخی کشورها است که باعث پدید آمدن تروریسم شده است، زیرا این کشورها نسخه تندرو اسلام را که ارزش های مدارا و تسامح اسلام را نمایندگی نمی‌کند برگزیده‌اند».
از طرف دیگر اشاره مستقیم وی به وجود اختلاف دوحه و ریاض در مورد مشروعیت اخوان المسلمین نیز از دیگر شواهدی است که بر پیچیدگی این موضوع می افزاید.
با وجود همه تکذیب و تحلیل ها در مورد هک رسانه ای یا واقعی بودن موضوع، چیزی که بیشتر از دیگر مسائل آشکار است شکاف عمیق میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس است. بی توجهی مقام های عربستانی و اماراتی بر احتمال غیرواقعی بودن خبر و از طرف دیگر بیان برخی نکات در رسانه های عربی در تحلیل این موضوع آن را پیچیده کرده است. به هر نحو سویه هایی از تمایلات سیاسی مقام های هر دوطرف در آشکارسازی این موضوع و حتی سوار شدن بر موج رسانه ای آن دیده می شود.
همان گونه که شبکه تلویزیونی ای بی.سی آمریکا عنوان کرد: چیزی که این تحولات به وضوح آن را نشان داد میزان تنش و سوءظن عمیق موجود میان قطر و عربستان است. قطری که حاکمان محافظه کارش رابطه ای نزدیک با اخوان المسلمین دارند و امارات و عربستانی که این گروه را غیرقانونی می دانند.
به گزارش ایرنا ، چند روز پس از خروج رئیس جمهوری آمریکا از ریاض، اختلافات درونی در میان کشورهای عربی نه تنها نمایان شد بلکه درگیری عربستان و قطر عنوان نخست بسیاری از رسانه های جهان را به خود اختصاص داد. این رخداد از سوی رسانه های غربی حاصل هک اطلاعاتی عنوان شد.
در جهت مقابل تارنمای «العربیه» و رسانه های عربستانی آن را اقدام دولت قطر علیه عربستان توصیف کرده اند. باهمه این تفسیرها شرایط باعث شد تا شکنندگی شرایط در جهان عرب بیش از پیش نمایان شود. با استناد به خبر رسانه ها به نظر می رسد «تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی» امیر قطر در پایگاه نظامی«معسکر الشمال» از سیاست های برخی کشورهای منطقه در تفرقه افکنی و تشدید منازعه در خارومیانه انتقاد کرده و به نقش سازنده ایران در تحولات اشاره داشته است.
بر این اساس امیر قطر در سخنان خود دشمنی با ایران را حکیمانه ندانست و همکاری با این قدرت منطقه ای را ضامن ثبات و امنیت در منطقه عنوان کرد. وی همچنین تفسیر برخی کشورهای منطقه از تروریسم را نادرست و یک سویه توصیف کرد و بر پیشتازی کشورش در مقابله با این پدیده تاکید کرد.
**جنگ قدرت کشورهای عرب خلیج فارس
از گذشته ها در میان کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس نوعی جنگ قدرت وجود داشته است. اگر کشورهای بحرین و عمان را تاحدودی از این رقابت دور بدانیم به طور کلی در میان عربستان سعودی، قطر، امارات و تاحدودی کویت منازعه وجود داشته است. هیچ یک از این کشورها در هیچ موضوع بین المللی نخواسته اند سیطره دیگری را بپذیرند. این کشورها تنها در موضوعات کلی و گاه در برابر یک خطر ذهنی یا واقعی با یکدیگر منسجم شده اند و رویه ای مشترک را در پیش گرفتند.
وجود اختلاف های مرزی میان قطر و بحرین، عمان و امارات متحده عربی یا کویت و عربستان و درگیری های سیاسی و ایدئولوژیک میان قطر و عربستان (در زمینه حمایت از اخوان المسلمین) از جمله نمودهای این اختلافات و جنگ قدرت بوده است.
تحلیلی که وقوع آن بیشتر از دیگر ارزیابی ها به ذهن می رسد این است که حضور نزدیک به 50 رهبر جهان اسلامی-عربی در ریاض برای دیدار با «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا از نگاه بسیاری از این کشورها و به ویژه عربستان سعودی نوعی پیروزی به شمار آمد. همچنین بازخورد خبری و رسانه ای این سفر در کنار دفاع سرسختانه ترامپ از رویکردهای عربستان سعودی و قرار گرفتن کاخ سفید در این مسیر راهبردی برای برخی کشورها سنگین و سخت بود.
از جمله کشورهایی که حاضر به پذیرش دست برتر عربستان در میان اعراب نیست امیرنشین قطر است. دوحه در چند دهه اخیر خود را به مرکز مهم مالی خاورمیانه تبدیل کرد؛ توانست به پایگاه نظامی آمریکا تبدیل شود و با اهرم رسانه ای یعنی شبکه خبری و تلویزیونی «الجزیره» خود را به عنوان عضو برجسته و تاثیرگذار شورای همکاری خلیج فارس در عرصه بین المللی نمایش دهد.
رخداد سیاسی اخیر در ریاض اما چهره ای متفاوت از عربستان سعودی را در رسانه های جهان به نمایش گذاشت. اختلافات پیشین در کنار وضعیت کنونی، سران امیرنشین قطر را حساس و نگران کرد زیرا آن ها تاکنون هیچ گاه حاضر به پذیرش رهبری عربستان در مسائل سیاسی جهان عرب نبوده اند و در آینده نیز تمایلی به تثبت این امر ندارند.
اگر اظهارات امیر قطر را واقعی بدانیم می تولن گفت دوحه با هدف نشان دادن شکاف میان کشورهای حوزه خلیج فارس و مقاومت در برابر برتری جویی های «ملک سلمان» پادشاه عربستان حرکت کرده است. در واقع مقام های قطری رویکرد برد و باخت را در قبال ریاض در پیش گرفتند. آن ها تلاش کردند تا به جهانیان نادرستی سخنان پادشاه عربستان و ناکامی وی در برآورده کردن خط مشی های مورد نظر آمریکا در زمینه تروریسم و صلح و ثبات در خاورمیانه را اثبات کنند.
**تناقض های رسانه ای
نکته حائز اهمیت این است با وجودی که تارنمای «العربیه» متن سخنان امیر قطر را منتشر کرده است اما رویترز و دیگر رسانه های غربی مدعی شدند یک سخنگوی دولت قطر گفته است که امیر این کشور در مراسم پایگاه نظامی شرکت کرد اما هیچ سخنرانی یا اظهارنظری را در آن پایگاه انجام نداده است. بسیاری از رسانه های غربی انتشار این خبر را ناشی از هک گروهی ناشناس عنوان کرده اند. تاکنون شبکه الجزیره قطر واکنشی به موضوع نشان نداده است.
البته تارنمای خبرگزاری «رویترز» در گزارش خود هم از افزایش شکاف میان کشورهای خلیج فارس به واسطه سخنان منتسب به امیر قطر خبر داد و نوشت اظهارات منتسب به امیر قطر که حاوی انتقادهایی به سیاست خارجی ایالات متحده بود کار هکرها و تلاشی برای غیرقابل اعتماد نشان دادن کشورهای حوزه خلیج فارس بوده است.
این گزارش مساله پیش آمده را یادآور شکاف به وجود آمده در سال 2014 میان قطر و کشورهای این شورا دانست که در آن زمان قطر از اسلام گراها حمایت می کرد.
رویترز نوشت: منازعه کشورهای این شورا فراتر از این نهاد می رود. قطر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی از درآمدهای نفت و گاز خود برای تاثیرگذاری بر رخدادها در دیگر کشورهای خاورمیانه استفاده می کنند. این شکاف کنونی می تواند فضای سیاسی در لیبی، مصر، سوریه، عراق و یمن را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
گفته می شود در خلال همین تحولات کشورهای امارات و عربستان وبسایت شبکه تلویزیونی الجزیره را مسدود کردند و در مقابل قطر سفیران خود در کشورهای عربستان، مصر، بحرین، کویت و امارات را فراخوانده است. حتی رویترز نوشت: روزنامه سعودی عکاظ در این مورد عنوان کرد که «قطر با ایجاد تفرقه در طرف دشمنان ایستاده است».
بخش انگلیسی تارنمای «العربیه» در این زمینه نوشت: وب سایت های شبکه خبری الجزیره قطر در عربستان سعودی و امارات متحده عربی بسته شده است. شیخ «تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی» امیر قطر در سخنانی از وجود تنش هایی با دولت ترامپ خبر داده بود و ایران را به عنوان یک قدرت اسلامی معرفی کرد. امیر قطر گفت که در خصومت با ایران، هیچ منطقی وجود ندارد و دونالد ترامپ در داخل آمریکا با مسائلی در زمینه ارتباط با روسیه روبرو است.
رصد رسانه ها این گونه نشان می دهد که سخنان منتشر شده از سوی امیر قطر واکنشی به حملات رسانه ای چند روز گذشته علیه دولت قطر در زمینه حمایت از تروریست ها به ویژه اخوان المسلمین بوده است. گویا امیر قطر خواسته تا به این حملات که به طور عمده از رسانه های عربستانی منتشر می شد پاسخ دهد.
در این سخنرانی امیر قطر کشورش را پیشتاز امر مبارزه با تروریسم معرفی کرده است و تلاش های اخیر عربستان در کنار ترامپ را فاقد ارزش واقعی در راه صلح توصیف کرد.
بخش فارسی تارنمای العربیه هم گزارش کاملی را از سخنان امیر قطر منتشر کرد. بر این اساس امیر قطر گفته است «ما کسانی را که دست به این عمل (اقدام رسانه ای) زده‌اند چه کشورها باشند و چه سازمان، مورد پیگرد قرار می‌دهیم تا از نقش پیشتاز منطقه‌ای و بین‌المللی قطر حمایت کرده و از حیثیت دولت و ملت را پاسداری کنیم».
همچنین در این سخنان امیر قطر نشانه هایی از تقابل دیدگاهی عربستان و قطر نیز دیده می شود. شیخ حمد گفته است: خطر حقیقی رفتار برخی کشورها است که باعث پدید آمدن تروریسم شده است، زیرا این کشورها نسخه تندرو اسلام را که ارزش های مدارا و تسامح اسلام را نمایندگی نمی‌کند برگزیده‌اند».
از طرف دیگر اشاره مستقیم وی به وجود اختلاف دوحه و ریاض در مورد مشروعیت اخوان المسلمین نیز از دیگر شواهدی است که بر پیچیدگی این موضوع می افزاید.
با وجود همه تکذیب و تحلیل ها در مورد هک رسانه ای یا واقعی بودن موضوع، چیزی که بیشتر از دیگر مسائل آشکار است شکاف عمیق میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس است. بی توجهی مقام های عربستانی و اماراتی بر احتمال غیرواقعی بودن خبر و از طرف دیگر بیان برخی نکات در رسانه های عربی در تحلیل این موضوع آن را پیچیده کرده است. به هر نحو سویه هایی از تمایلات سیاسی مقام های هر دوطرف در آشکارسازی این موضوع و حتی سوار شدن بر موج رسانه ای آن دیده می شود.
همان گونه که شبکه تلویزیونی ای بی.سی آمریکا عنوان کرد: چیزی که این تحولات به وضوح آن را نشان داد میزان تنش و سوءظن عمیق موجود میان قطر و عربستان است. قطری که حاکمان محافظه کارش رابطه ای نزدیک با اخوان المسلمین دارند و امارات و عربستانی که این گروه را غیرقانونی می دانند.
کلمات کلیدی : عربستان، قطر،بحرین
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
