کد مطلب: 360949
پیشنهاد کتاب / «هنر، دین، تجدد»؛ سید محمدمهدی میرباقری؛ تمدن نوین اسلامی
تکامل هنر بر محور ولایت حقه
مجید بخشی*، 20 خرداد 1395
تاریخ انتشار : پنجشنبه ۲۰ خرداد ۱۳۹۵ ساعت ۲۳:۳۶
«هنر، دین، تجدد»
(گفتارهایی در مبانی هنر)
نویسنده: سید محمدمهدی میرباقری
ناشر: تمدن نوین اسلامی، چاپ اول ۱۳۹۴
۲۱۲ صفحه، ۹۵۰۰ تومان
شما می‌توانید کتاب «هنر، دین، تجدد»را تا یک هفته پس از معرفی با ۱۰ درصد تخفیف از فروشگاه اینترنتی شهر کتاب آنلاین خرید کنید.
****
هنر، دین و تجدد سه واژه‌ای هستند که مباحث گوناگون و پردامنه‌ای پیرامون آنها شکل گرفته است. نسبت بین این سه مفهوم و پرسش‌های در ارتباط با این نسبت، مکاتب فکری و ایدئولوژی‌های مختلف را به تکاپوی نظرورزی انداخته است. مباحث فلسفی مربوط به هنر اسلامی نیز در همین راستا و پس از مواجهه با فلسفه هنر در مغرب زمین شکل گرفته است. نخستین بار خاورشناسان اروپایی به طور جدی مباحث نظری درباره هنر اسلامی را مطرح کرده‌اند. از جمله‌ی اندیشمندان پیشتاز در این مباحث می توان به تیتوس بورکهارت آلمانی اشاره کرد. اما پس از انقلاب اسلامی نیز، کسانی مانند سید مرتضی آوینی، محمد مددپور و دیگران در زمینه هنر و به خصوص رسانه و سینمای اسلامی قلم فرسایی کرده‌اند.
فرهنگستان علوم اسلامی قم با پیشینه طرح مباحثی در زمینه‌های فقه حکومتی، علم دینی و مباحث مربوط به فلسفه و حکمت این بار اقدام به چاپ گفتارهایی در مبانی هنر با عنوان «هنر، دین، تجدد» نموده است.
کتاب حاضر مجموعه سخنرانی‌های حجة الاسلام و المسلیمن میرباقری، رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم می‌باشد که به صورت کتاب چاپ شده است. به همین جهت دامنه مباحث مطرح شده در آن بسیار متنوع و گسترده است. گفتارهای کتاب شامل این موارد است:
• هنر و ارتقای تمدنی
• هنر، تجلی ذکر اجتماعی در مسیر تاریخ
• هنر قرآنی
• ارزش‌های بومی و هنر هالیوودی
• مبانی شعر مذهبی
• امکان یا عدم امکان هنر دینی و هنر غیردینی
• فرهنگ و نظام شهرسازی
• شاخص‌های قطب فرهنگی نظام اسلامی
• رسالت سینمای مقاومت در مقابل هنر مدرن
بنابراین، آنچه در بیشتر این گفتارها مد نظر مولف بوده است پاسخ به برخی سوال‌های مطروحه در زمینه هنر اسلامی است. سوال‌هایی مانند چیستی هنر اسلامی که در این کتاب از منظر قرآن به آن پرداخته شده است و پرسش از امکان یا عدم امکان هنر دینی که در گفتاری مجزا مورد بحث قرار گرفته است. اما مباحثی که در گفتارهای پایانی کتاب بیان شده‌اند ذیل عنوان مبانی هنر نمی‌گنجند بلکه می‌توان آنها را نمونه‌هایی از هنر اسلامی دانست. گفتار مربوط به فرهنگ و نظام شهرسازی و گفتار در شاخص‌های قطب فرهنگی نظام اسلامی که هر دو به مباحث شهرسازی پرداخته‌اند از این دست هستند.
در پایان، نکته‌ای که ذکر آن شایسته به نظر می‌رسد این است که برخی تعابیر و اصطلاحات به‌کاربرده شده در متن، تعاریف خاص خود را دارند و در ادبیات و اندیشه متمایزی مطرح شده‌اند که آشنایی با آنها ضروری می‌نماید؛ چرا که مباحث این اثر به هیچ عنوان از سنخ مباحث فلسفه هنر متعارف و شناخته‌شده نیستند. اساسا مولف نه تنها منتقد، بلکه به‌شدت مخالف فلسفه هنر مرسوم است. در واقع نویسنده کتاب با ادبیاتی که در مجموعه متفکران فرهنگستان علوم اسلامی قم شناخته شده و تعریف شده است به بیان دیدگاه‌های خود می‌پردازد که این امر باعث گونه‌ای از دیریابی و صعوبت متن شده است. تعابیری مانند : ولایت حقه، ولایت طاغوت، تکامل تاریخی قرب و... از این دست هستند. بنابراین آشنایی با مباحث مطرح شده توسط فرهنگستان علوم اسلامی و سرفصل‌های فکری این جریان کمک شایانی به فهم کتاب خواهد کرد.
در پایان بخشی از سخنان مولف به عنوان نمونه‌ای از این نوع دیدگاه و ادبیات ذکر می‌گردد: «هنر حقیقی زمانی شکل می‌گیرد که احساسی از جلال و جمال حضرت حق و قرب کلی عالم در مسیر تکامل تاریخ بر محور ولایت حقه در هنرمند شکل گیرد، به جامعه منتقل گردد و جامعه را به سوی مراتب قرب هدایت کند. در شکل دوم اگر احساس هنرمند ناشی از اتوپیای مادی و تمایل و دلدادگی به آن، و نیز ناشی از احساس رنج از توسعه یافتگی (به مفهوم اصطلاحی مدرن) باشد و در عالم تخیل اجتماعی برای عبور از وضعیت موجود به سوی توسعه یافتگی مدرن، مسیری برای توسعه ابتهاج مادی ایجاد کند، هنر او، هنر باطل است. این شاخصه کلی هنر حق و باطل در جهت‌گیری است.»
* کارشناس ارشد فلسفه و کلام اسلامی
(گفتارهایی در مبانی هنر)
نویسنده: سید محمدمهدی میرباقری
ناشر: تمدن نوین اسلامی، چاپ اول ۱۳۹۴
۲۱۲ صفحه، ۹۵۰۰ تومان
شما می‌توانید کتاب «هنر، دین، تجدد»را تا یک هفته پس از معرفی با ۱۰ درصد تخفیف از فروشگاه اینترنتی شهر کتاب آنلاین خرید کنید.
****
هنر، دین و تجدد سه واژه‌ای هستند که مباحث گوناگون و پردامنه‌ای پیرامون آنها شکل گرفته است. نسبت بین این سه مفهوم و پرسش‌های در ارتباط با این نسبت، مکاتب فکری و ایدئولوژی‌های مختلف را به تکاپوی نظرورزی انداخته است. مباحث فلسفی مربوط به هنر اسلامی نیز در همین راستا و پس از مواجهه با فلسفه هنر در مغرب زمین شکل گرفته است. نخستین بار خاورشناسان اروپایی به طور جدی مباحث نظری درباره هنر اسلامی را مطرح کرده‌اند. از جمله‌ی اندیشمندان پیشتاز در این مباحث می توان به تیتوس بورکهارت آلمانی اشاره کرد. اما پس از انقلاب اسلامی نیز، کسانی مانند سید مرتضی آوینی، محمد مددپور و دیگران در زمینه هنر و به خصوص رسانه و سینمای اسلامی قلم فرسایی کرده‌اند.
فرهنگستان علوم اسلامی قم با پیشینه طرح مباحثی در زمینه‌های فقه حکومتی، علم دینی و مباحث مربوط به فلسفه و حکمت این بار اقدام به چاپ گفتارهایی در مبانی هنر با عنوان «هنر، دین، تجدد» نموده است.
کتاب حاضر مجموعه سخنرانی‌های حجة الاسلام و المسلیمن میرباقری، رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم می‌باشد که به صورت کتاب چاپ شده است. به همین جهت دامنه مباحث مطرح شده در آن بسیار متنوع و گسترده است. گفتارهای کتاب شامل این موارد است:
• هنر و ارتقای تمدنی
• هنر، تجلی ذکر اجتماعی در مسیر تاریخ
• هنر قرآنی
• ارزش‌های بومی و هنر هالیوودی
• مبانی شعر مذهبی
• امکان یا عدم امکان هنر دینی و هنر غیردینی
• فرهنگ و نظام شهرسازی
• شاخص‌های قطب فرهنگی نظام اسلامی
• رسالت سینمای مقاومت در مقابل هنر مدرن
بنابراین، آنچه در بیشتر این گفتارها مد نظر مولف بوده است پاسخ به برخی سوال‌های مطروحه در زمینه هنر اسلامی است. سوال‌هایی مانند چیستی هنر اسلامی که در این کتاب از منظر قرآن به آن پرداخته شده است و پرسش از امکان یا عدم امکان هنر دینی که در گفتاری مجزا مورد بحث قرار گرفته است. اما مباحثی که در گفتارهای پایانی کتاب بیان شده‌اند ذیل عنوان مبانی هنر نمی‌گنجند بلکه می‌توان آنها را نمونه‌هایی از هنر اسلامی دانست. گفتار مربوط به فرهنگ و نظام شهرسازی و گفتار در شاخص‌های قطب فرهنگی نظام اسلامی که هر دو به مباحث شهرسازی پرداخته‌اند از این دست هستند.
در پایان، نکته‌ای که ذکر آن شایسته به نظر می‌رسد این است که برخی تعابیر و اصطلاحات به‌کاربرده شده در متن، تعاریف خاص خود را دارند و در ادبیات و اندیشه متمایزی مطرح شده‌اند که آشنایی با آنها ضروری می‌نماید؛ چرا که مباحث این اثر به هیچ عنوان از سنخ مباحث فلسفه هنر متعارف و شناخته‌شده نیستند. اساسا مولف نه تنها منتقد، بلکه به‌شدت مخالف فلسفه هنر مرسوم است. در واقع نویسنده کتاب با ادبیاتی که در مجموعه متفکران فرهنگستان علوم اسلامی قم شناخته شده و تعریف شده است به بیان دیدگاه‌های خود می‌پردازد که این امر باعث گونه‌ای از دیریابی و صعوبت متن شده است. تعابیری مانند : ولایت حقه، ولایت طاغوت، تکامل تاریخی قرب و... از این دست هستند. بنابراین آشنایی با مباحث مطرح شده توسط فرهنگستان علوم اسلامی و سرفصل‌های فکری این جریان کمک شایانی به فهم کتاب خواهد کرد.
در پایان بخشی از سخنان مولف به عنوان نمونه‌ای از این نوع دیدگاه و ادبیات ذکر می‌گردد: «هنر حقیقی زمانی شکل می‌گیرد که احساسی از جلال و جمال حضرت حق و قرب کلی عالم در مسیر تکامل تاریخ بر محور ولایت حقه در هنرمند شکل گیرد، به جامعه منتقل گردد و جامعه را به سوی مراتب قرب هدایت کند. در شکل دوم اگر احساس هنرمند ناشی از اتوپیای مادی و تمایل و دلدادگی به آن، و نیز ناشی از احساس رنج از توسعه یافتگی (به مفهوم اصطلاحی مدرن) باشد و در عالم تخیل اجتماعی برای عبور از وضعیت موجود به سوی توسعه یافتگی مدرن، مسیری برای توسعه ابتهاج مادی ایجاد کند، هنر او، هنر باطل است. این شاخصه کلی هنر حق و باطل در جهت‌گیری است.»
* کارشناس ارشد فلسفه و کلام اسلامی
کلمات کلیدی : سید محمدمهدی میرباقری
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
