کد مطلب: 366178
آب، مدیریت و چالش های منابع آب زیرزمینی
محمد بهنام رسولی، 5 تیر 95
تاریخ انتشار : شنبه ۵ تير ۱۳۹۵ ساعت ۱۲:۲۲
هر کدام از ما کم و بیش راجع به چالش های آب در جهان و ایران شنیده ایم. یکی از مهمترین ابعاد این بحران، بویژه در کشور ما، مسائل مربوط به آب زیرزمینی است. امروز (سوم تیرماه)، فرصت مناسبیست تا در این رابطه بیشتر بدانیم.
شاید پنج دهه قبل، به سختی تصور می شد که با گسترش فناوری های حفاری و پمپاژ آب از سفره های آب زیرزمینی (آب خوان ها)، وابستگی حیات بشر به این منابع ارزشمند آب؛ تا به حد امروزه افزایش یابد. این وابستگی نه تنها در کشورهای خشک و کم بارانی مانند ایران، بلکه در کشورهای غنی از بارش و منابع آب های سطحی چون دانمارک نیز غیر قابل چشم پوشی است به نحویکه منبع اصلی تامین آب شرب در این کشورها را شکل می دهد.
پوشیده نیست که کیفیت بالا و سلامت (البته تا پیش از مداخله آلاینده بشر)، در دسترس بودن از لحاظ مکان و زمان و سهولت و ارزانی بهره برداری، عامل اصلی رشد برداشت از منابع آب زیرزمینی بوده و همین عامل باعث بروز بحران فراگیر در مدیریت این منابع و افت شدید آبخوان ها در بسیاری از مناطق جهان شده است بطوریکه تنها ظرف نیم قرن گذشته، میزان برداشت سالانه از این منابع نزدیک به ده برابر شده است (این امر در برخی از منابع بین المللی، با عنوان انقلاب خاموش یاد شده است چرا که اثرات و تبعات آن، در کوتاه مدت، خود را نشان نمی دهد اما بسیار گسترده و عمیق است).
این شرایط موجب گردیده تا علاوه بر تلاش کشورها برای حفاظت و بهره برداری پایدار از منابع آب زیرزمینی سرزمینی خود، سازمان های بین المللی از جمله یونسکو در قالب برنامه بین المللی هیدرولوژی (IHP) که اکنون فاز هشتم آن در حال اجراست و از طریق برنامه هایی همچون پروژه مدیریت آبخوان های مشترک مرزی (ISARM) به این حوزه توجه و ورود جدی داشته باشند.
در ایران نیز، امروزه دیگر کمتر شخصی هست که اخبار نگران کننده وخامت اوضاع منابع آب زیرزمینی ایران را درنیافته باشد و با تبعات آن همچون پایین رفتن سطح سفره های آب زیرزمینی، فرونشست زمین، پیشروی آب شور و کاهش کیفیت آب خوان و ... آشنا نشده باشد. شاید همین آگاهی عمومی و به دنبال آن مطالبه نخبگان موجب گردید تا در دولت تدبیر و امید، دغدغه کارشناسان این بار بر قلم سیاست مداران فائق آمده و طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی در ابعاد وسیع و بطور جدی تعریف و در دستور کار بخش آب کشور قرار گیرد.
اگر چه بخش قابل توجهی از ظرفیت آبخوان های کشور شاید کنون از دست رفته باشد و این طرح بویژه اگر با کندی و تعلل پیش برود، نقش نوشداروی پس از مرگ سهراب را خواهد داشت؛ با این حال جلوگیری از مرگ و نابودی کامل سفره های آب زیرزمینی و تلاش در جهت بهبود شرایط، امری واجب و تلاشی مقدس است. تلاشی که در خط مقدم خود نیازمند اطلاع رسانی، آگاهی بخشی و ظرفیت سازی اجتماعی به منظور ایجاد بستر پروژه های عملیاتی-فنی و تضمین موفقیت و تداوم دستاوردهاست.
*گروه مهندسی- اجتماعی آبانگاه
شاید پنج دهه قبل، به سختی تصور می شد که با گسترش فناوری های حفاری و پمپاژ آب از سفره های آب زیرزمینی (آب خوان ها)، وابستگی حیات بشر به این منابع ارزشمند آب؛ تا به حد امروزه افزایش یابد. این وابستگی نه تنها در کشورهای خشک و کم بارانی مانند ایران، بلکه در کشورهای غنی از بارش و منابع آب های سطحی چون دانمارک نیز غیر قابل چشم پوشی است به نحویکه منبع اصلی تامین آب شرب در این کشورها را شکل می دهد.
پوشیده نیست که کیفیت بالا و سلامت (البته تا پیش از مداخله آلاینده بشر)، در دسترس بودن از لحاظ مکان و زمان و سهولت و ارزانی بهره برداری، عامل اصلی رشد برداشت از منابع آب زیرزمینی بوده و همین عامل باعث بروز بحران فراگیر در مدیریت این منابع و افت شدید آبخوان ها در بسیاری از مناطق جهان شده است بطوریکه تنها ظرف نیم قرن گذشته، میزان برداشت سالانه از این منابع نزدیک به ده برابر شده است (این امر در برخی از منابع بین المللی، با عنوان انقلاب خاموش یاد شده است چرا که اثرات و تبعات آن، در کوتاه مدت، خود را نشان نمی دهد اما بسیار گسترده و عمیق است).
این شرایط موجب گردیده تا علاوه بر تلاش کشورها برای حفاظت و بهره برداری پایدار از منابع آب زیرزمینی سرزمینی خود، سازمان های بین المللی از جمله یونسکو در قالب برنامه بین المللی هیدرولوژی (IHP) که اکنون فاز هشتم آن در حال اجراست و از طریق برنامه هایی همچون پروژه مدیریت آبخوان های مشترک مرزی (ISARM) به این حوزه توجه و ورود جدی داشته باشند.
در ایران نیز، امروزه دیگر کمتر شخصی هست که اخبار نگران کننده وخامت اوضاع منابع آب زیرزمینی ایران را درنیافته باشد و با تبعات آن همچون پایین رفتن سطح سفره های آب زیرزمینی، فرونشست زمین، پیشروی آب شور و کاهش کیفیت آب خوان و ... آشنا نشده باشد. شاید همین آگاهی عمومی و به دنبال آن مطالبه نخبگان موجب گردید تا در دولت تدبیر و امید، دغدغه کارشناسان این بار بر قلم سیاست مداران فائق آمده و طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی در ابعاد وسیع و بطور جدی تعریف و در دستور کار بخش آب کشور قرار گیرد.
اگر چه بخش قابل توجهی از ظرفیت آبخوان های کشور شاید کنون از دست رفته باشد و این طرح بویژه اگر با کندی و تعلل پیش برود، نقش نوشداروی پس از مرگ سهراب را خواهد داشت؛ با این حال جلوگیری از مرگ و نابودی کامل سفره های آب زیرزمینی و تلاش در جهت بهبود شرایط، امری واجب و تلاشی مقدس است. تلاشی که در خط مقدم خود نیازمند اطلاع رسانی، آگاهی بخشی و ظرفیت سازی اجتماعی به منظور ایجاد بستر پروژه های عملیاتی-فنی و تضمین موفقیت و تداوم دستاوردهاست.
*گروه مهندسی- اجتماعی آبانگاه
کلمات کلیدی : چالش منابع آب+محدودیت منابع آبی
حميد
۱۳۹۵-۰۴-۰۵ ۱۲:۳۲:۲۸
بعد از سالها که مديريت منابع آب کشور در دست عده اي خاص است، هر روز خبر از افت سطح آب زيرزميني مي شنويم و گناهکار هم طبق معمول مردم هستند. آيا نبايد کمي هم به مديريت مديران شک کرد؟ مديريت شرکت منابع آب ايران، چه کار واقعي در اين زمينه کرده اند؟ (3782504) (alef-13)
۱۳۹۵-۰۴-۰۵ ۱۲:۴۹:۵۸
بهتره توسعه صنعتی و کشاورزی به استانهای صاحب اب لرستان کهکیلویه و چهارمحال منحصر بشه با شرط استخدام ملی و نه انحصار قومی و محلی
بر خلاف انچه ذکر و بزرگنمایی میشود مشکل اب برای صنایع و کشاورزی در استانهای ساحلی ما شدیدتره
انها از ابشیرینکن صنعتی دریا استفاده نمیکنند و اب ندارند عملا اب مرکز کشور چندصدکیلومتر با تلفات شدیدتر میره اونجا و مصرف میشه مثل فولاد هرمزگان فولاد خوزستان . استفاده از ابشیرینکن هم هزینه را بالا میبره البته
حتی بر خلاف انچه ذکر میشه با توجه به نزدیکی ذوب اهن و فولاد مبارکه و اب و هوای بهتر منطقه اونجا برخلاف برداشت همه بهتره برای صنعت و گرما و شرجی راندمان کاری و صنعتی را کم میکند
خصوصا طرح توسع کشاورزی 550 هزارهکتاری خوزستان اب مرکز کشور را نابود میکند چون این استان ابی نداره
بنظر توسعه صنعتی و کشاورزی خوزستان و اصفهان و هرمزگان و بوشهر در حد خوبیست و کافیست و باید همانطور که گفتم ادامه توسعه در ان استانهای صاحب اب انجام بشه و توسعه متوازن انجام بشه (3782536) (alef-13)
بر خلاف انچه ذکر و بزرگنمایی میشود مشکل اب برای صنایع و کشاورزی در استانهای ساحلی ما شدیدتره
انها از ابشیرینکن صنعتی دریا استفاده نمیکنند و اب ندارند عملا اب مرکز کشور چندصدکیلومتر با تلفات شدیدتر میره اونجا و مصرف میشه مثل فولاد هرمزگان فولاد خوزستان . استفاده از ابشیرینکن هم هزینه را بالا میبره البته
حتی بر خلاف انچه ذکر میشه با توجه به نزدیکی ذوب اهن و فولاد مبارکه و اب و هوای بهتر منطقه اونجا برخلاف برداشت همه بهتره برای صنعت و گرما و شرجی راندمان کاری و صنعتی را کم میکند
خصوصا طرح توسع کشاورزی 550 هزارهکتاری خوزستان اب مرکز کشور را نابود میکند چون این استان ابی نداره
بنظر توسعه صنعتی و کشاورزی خوزستان و اصفهان و هرمزگان و بوشهر در حد خوبیست و کافیست و باید همانطور که گفتم ادامه توسعه در ان استانهای صاحب اب انجام بشه و توسعه متوازن انجام بشه (3782536) (alef-13)
۱۳۹۵-۰۴-۰۵ ۱۷:۲۲:۳۵
جنابعالی چیزی در مورد جغرافیای کشورت نمیدونی. (3783263) (alef-3)
۱۳۹۵-۰۴-۰۵ ۱۸:۰۹:۰۷
یعنی دقیقا چیکار کنیم. سنگ آهن و گندله بسیار سنگین رو بار قطار بکنیم و 3000 متر بکشونیم بالا تا برسه به استانهای صاحب آب؟ عقل هم چیز خوبیه. قدیما که خوب بود. الانو دقیق نمی دونم. (3783423) (alef-3)
امین
۱۳۹۵-۰۴-۰۶ ۰۷:۵۱:۱۸
اصلا هم شما اصفهانی نیستین.بهتره برین یه تحقیقی بکنین عمده صنایع بزرگ فولاد سازی در جهان. کجاها ساخته میشه (3784279) (alef-11)
۱۳۹۵-۰۴-۰۸ ۱۶:۲۵:۲۴
اون مناطق اب شیرین دارن
مناطق ساحلی شمال کشور اب شیرین داره
مسیله اب را بصورت استدلالی جواب بدین و مسیله را قومیتی احساسی مثل همیشه نکنید (3789427) (alef-3)
مناطق ساحلی شمال کشور اب شیرین داره
مسیله اب را بصورت استدلالی جواب بدین و مسیله را قومیتی احساسی مثل همیشه نکنید (3789427) (alef-3)
شهروند
۱۳۹۵-۰۴-۰۵ ۱۳:۱۰:۲۰
این موضوع را به شهرداری تهران بگید. هر روز صبح کلی آب را هدر می دهند و کف پارک ها را بجای جارو با آب شستشو میدهند. کنار خیابانها را بجای جارو با آب می شویند. جلوی میادین تره بار را با یک تانکر آب می شویند. زمین چمن ها را بدون برنامه و بدون دقت آب می دهند بطوری که بیش از نصف آب حیف و میل می شود و فقط زمین های اطراف چمن ها را خیس می کند.
بسیاری از کارگران شهرداری اطلاعی از مسئله آب های زیر زمینی ندارند و گمان می کنند وقتی آب شرب نباشد ایرادی ندارد. من خودم شخصا اعتراض کردم و نتوانستم موضوع را برایشان توضیح دهم. ایکاش شهرداری دوره های آموزشی برای مدیران و کارگران خود می گذاشت. (3782589) (alef-13)
بسیاری از کارگران شهرداری اطلاعی از مسئله آب های زیر زمینی ندارند و گمان می کنند وقتی آب شرب نباشد ایرادی ندارد. من خودم شخصا اعتراض کردم و نتوانستم موضوع را برایشان توضیح دهم. ایکاش شهرداری دوره های آموزشی برای مدیران و کارگران خود می گذاشت. (3782589) (alef-13)
۱۳۹۵-۰۴-۰۵ ۱۳:۴۵:۰۲
به علت چرای بیش از ظرفیت پوشش گیاهی جنگلی و مرتعی که در حالت طبیعی حدود 80 درصد زمین را می پوشاند از بین رفته یا بسیار کمتر شده و نفوذ سیلابها در سطوح شیبدار و تغذیه لایه های آبدار زیرزمینی امکان پذیر نیست. از سوی دیگر برداشت بی رویه و تخلیه سفره های زیرزمینی که طی هزاران سال شکل گرفته، خشک و یا شور و لب شور می شوند و زندگی در شهرها و روستاها و کشاورزی و حتی صنعت (برای مثال بسیاری از کارخانه های رب و قند کشور در خراسان بوده که با چاه کشت می شوند) را تهدید می کنند. همچنین با خشک و پوک شدن زمین باعث نشست زمین و خسارات فراوان می شوند. (3782676) (alef-13)
۱۳۹۵-۰۴-۰۵ ۱۳:۴۹:۳۲
از نکات جالب اینه که نمایندگان محترم مجلس در این امر در 30 سال گذشته سهیم بودن یعنی زیر فشار گذاشتن وزیر برای سد زدن و بردن اب برای کشاورزی و دائم هم سفارش کردن و...برای احداث چاه و... یک مثال خوب دریاچه ارومیه است
تعداد چاه های حفر شده رو نگاه کنید به ده ها هزار رسیده تعداد سدها رو نگاه کنید به 60 سد رسیده خب اگر اقیانوس کبیر بود هم خشک میشد.
در ارومیه و تبریز کشاورزی را 7 برابر توسعه داده اند و با احداث سد و جاده و چاه و...دریاچه را خشک کرده اند یعنی عملا کاری نمانده که دوستان نکرده باشن بعد میگن چرا دریاچه ما خشک شد؟؟؟؟؟ (3782683) (alef-13)
تعداد چاه های حفر شده رو نگاه کنید به ده ها هزار رسیده تعداد سدها رو نگاه کنید به 60 سد رسیده خب اگر اقیانوس کبیر بود هم خشک میشد.
در ارومیه و تبریز کشاورزی را 7 برابر توسعه داده اند و با احداث سد و جاده و چاه و...دریاچه را خشک کرده اند یعنی عملا کاری نمانده که دوستان نکرده باشن بعد میگن چرا دریاچه ما خشک شد؟؟؟؟؟ (3782683) (alef-13)
۱۳۹۵-۰۴-۰۵ ۱۴:۲۷:۱۵
آقاي وزير نيرو فرمودند تهيه طرح جامع آب وظيفه آنها نيست !!! تو خود حديث مفصل بخوان از اين مجمل. شانه خالي كردن از بار مسئوليت توسط متولي آب كشور همين است . طرف حتي وظيفه خودرا منكر ميشود و آنرا به وزارت كشاورزي احاله ميدهد در حاليكه نفهميده طرح جامع آب يك سند ملي است كه حدود 15 دستگاه اجرايي و علمي كشور را شامل ميشود كه بايد با محوريت وزارت نيرو (كه البته يك وزارتخانه اضافي است) تهيه و نقشه راه توسعه همه بخش ها و مناطق كشور شود . بسيار جاي تأسف است. (3782769) (alef-13)
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
