کد مطلب: 87671
نقدی بر همایش چهره های ماندگار
تاریخ انتشار : سه شنبه ۹ آذر ۱۳۸۹ ساعت ۰۱:۱۰
در هشتمین همایش چهره های ماندگار، مانند ششمین و هفتمین همایش، بیست و سه نفر به عنوان برگزیده معرفی شدند. متولی این امر، سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران است که از سال ۱۳۸۰ این همایش را برگزار میکند. این سازمان، با در اختیار داشتن رسانهای فراگیر، تبلیغات گستردهای را در مورد همایش چهرههای ماندگار و افراد برگزیده به نمایش میگذارد. در اینکه صدا و سیما، گزینهای مناسب برای مدیریت و برگزاری چنین امر مهمی باشد جای شک و تردید فراوان است که این نوشتار در پی آن نیست، اما با فرض صلاحیت صدا و سیما در برگزار کردن چنین مراسمی، روش گزینش، افراد انتخاب شده و رشتههایی که در آنها انتخاب انجام میشود جای تامل بسیار دارد که در ذیل به برخی از آنان اشاره میشود. از آنجا که ملاک انتخاب در اغلب موارد (و نه همیشه) در حوزهی هنر با بقیهی رشتهها که در آنها به طور معمول افراد الزاماً دارای سوابق دانشگاهی هستند متفاوت است و با توجه به عدم تخصص نویسنده در رشتههای هنری، این نوشته به هنر و برگزیدگانش، مگر به ضرورت، اشارهای ندارد. ۱. مشخص نبودن رشته ها یا حوزههای مورد گزینش و تعداد افراد هر حوزهاز حداقل انتظارتی که از برگزار کنندگان میرود آن است که به طور دقیق رشتهها یا حوزهای مورد بررسی خود را مشخص کنند. به علاوه باید معلوم باشد چه تعداد افراد در هر حوزه برگزیده خواهند شد. به عنوان مثال، در ششمین و هشتمین همایش کسی در حوزهی بزرگ کشاورزی انتخاب نشده است، در صورتی که در هفتمین همایش یک نفر برگزیده معرفی شده است. در حوزهی پزشکی در هفتمین همایش سه نفر اما در ششمین و هشتمین همایش دو نفر انتخاب شدهاند.اتنظار میرود همایش نه تنها تمامی عرصههای علمی کشور (شامل علوم انساني، هنر ، فني و مهندسي، پزشكي، كشاورزي، منابع طبیعی و علوم پايه) را پوشش دهد بلکه تعداد افراد منتخب هر عرصه را نیز عادلانه مشخص کند. مثلاً در حالی که رشتهها و گرایشهای مربوط به کشاورزی تقریباً با رشتهها و گرایشهای دیگر حوزهها مانند فنی و مهندسی برابری میکند و از علوم پایه بیشتر است، علت معرفی حداکثر یک نفر در این حوزه جای تعجب دارد. ۲. توجه بیشتر به برخی رشتهها و عدم توجه به رشتههای دیگرتصور نمیرود که عدم توجه به رشتههای علوم انسانی و هنر در کشور ما و مشکلاتی که دستاندرکاران این دو حوزهی بسیار مهم دارند با افزایش برگزیدگان این دو عرصه نسبت به عرصههای دیگر قابل حل شدن باشد. در هشتمین، هفتمین و ششمین همایش چهرههای ماندگار به ترتیب ۱۳ نفر، ۱۰ نفر و ۱۴ نفر از دو عرصه هنر و علوم انسانی برگزیده شدهاند یعنی بیش از نیمی از برگزیدگان سه دورهی اخیر به این دو عرصه تعلق داشته است. لازم است با مشخص کردن استراتژی کاملاً مشخص وزن مناسب و معقولی برای هر حوزه در نظر گرفته شود. ۳. ترکیب افراد برگزیده به طور معمول، افراد علمی که دارای مسئولیتهای اجرایی هستند، به دلیل مشغلهی امور مربوطه تا حد زیادی از پژوهش و امور علمی نسبت به همسانان خود عقب میمانند. با این اینهمه، گزینش برخی از افراد، با وجود مسئولیتهایی که دارند یا داشتهاند سئوال برانگیز است! به ویژه آنکه به یمن وجود اینترنت و موتورهای جستجو، یافتن آثار علمی افراد یاد شده به آسانی امکان پذیر است که همانگونه که انتظار میرود در مقایسه با بسیاری افراد هم رشتهی خود، وضعیت مناسبی ندارد. به علاوه انتخاب برخی از منسوبین ردههای مدیریتی در کشور بر این مسئله دامن زده است. ۴. همایشی ملی یا همایشی تهرانی؟ظاهراً همایش چهرههای ماندگار یک همایش ملی است اما اگر حتی هنرمندان را در نظر نگیریم که در طی هشت همایش برگزار شده، همه یا اغلب آنان از تهران انتخاب شدهاند. توجه بیش از اندازه به دانشگاههای شهر تهران تامل برانگیز است! در آخرین (هشتمین) همایش برگزار شده، دست کم سیزده نفر از دانشگاههای مختلف تهران در بین اسامی به چشم میخورد و به جز دانشگاه شیراز با دو نفر، جای اساتید بقیهی دانشگاههای کشور مطلقاً خالی است! این وضعیت کم و بیش در بقیهی دورهها نیز وجود داشته است.نتیجهگیری به احتمال زیاد علاوه بر برگزیدگان و مسئولین برگزار کننده چنین همایشی، برخی از عامهی مردم که بنا به اقتضای شغلی با چهرههای علمی کشور آشنایی ندارند از تماشای چنین مراسمی لذت خواهند برد و ممکن است به خاطر داشتن چنین ماندگارانی به خود ببالند اما آنگاه که به دانشگاهیان یا اهل فرهنگ میرسیم احتمالاً چنین پذیرشی به همین راحتی به دست نمیآید! اکنون سالها از زمانی که میشد شخصی را با عنوان "دکتر" بر عرش برد گذشته است! عنوان و سمت بدون داشتن پیشینهی مطالب معتبر علمی برد چندانی در جامعهی فرهیخته این مرز و بوم نخواهد داشت! به یاد میآورم چند سال پیش گروهی از دانشجویان با تعجب از استادشان صحبت میکردند که چهرهی ماندگار شده است و وقتی علت تعجب آنان را پرسیدم، یادآوری کردند فلانی انسان بسیار خوبی است اما هنوز پایش به آزمایشگاه باز نشده است! (رشتهی استاد مربوطه کارهای آزمایشگاهی داشت).به علاوه، همانگونه که پیشتر اشاره شد، پیدا کردن مقالات اساتید برگزیده به ویژه اگر آن مقالات در مجلات معتبر علمی چاپ شده باشند کار دشواری نیست. در مواردی، برگزیدگان دارای تعداد اندکی اثر علمی معتبر هستند یا دست کم نسبت به بسیاری از هم رشتهایهای خود در سطح پایینتری میباشند. این در حالی است که رئیس ستاد هشتمین همایش اظهار کرده است ملاک انتخاب، کاری جهانی است! البته در هر کدام از همایشهای برگزار شده، علاوه بر برخی هنرمندان، تعدادی از افراد برگزیده شده دارای مراتب علمی بسیار بالایی در رشتهی خود بوده و هستند اما متاسفانه تعداد این افراد اندک معمولاً در حد انگشتان یک دست در هر همایش بوده است! گزینش چهرههای برتر و ماندگار کشوری بزرگ مانند ایران که همواره دارای اندیشمندان و دانشمندان بسیاری بوده است با تشکیل یک یا تعداد معدودی کمیته و مشورت با افراد خاص امکان پذیر نیست. برای این منظور، میتوان فرمهای نظر خواهی دقیق بر پایه علمی طراحی کرد و سپس آن فرمها برای کارشناسان حوزههای مختلف در سرتاسر کشور ارسال شود تا عملاً افراد زیادی در این گزینش مشارکت داشته باشند (برای این منظور حتی میتوان از سازمان سنجش آموزش کشور کمک گرفت). به عنوان مثال موسسهی QS World University Rankings در سال ۲۰۱۰ میلادی به منظور برگزیدن دانشگاههای برتر دنیا از بیش از پانزده هزار نفر از اساتید، روسا و معاونین دانشگاهها، پژوهشگران و ... نظر خواهی کرده است. البته نظر خواهی از چنین تعدادی برای چهرههای ماندگار مد نظر نیست اما چنین روش علمی در مقیاس کوچکتر برای چهرههای ماندگار بسیار راهگشا خواهد بود.چاپ فهرست مقالات و کتابهای برگزیدگان (این کار دست کم برای دانشگاهیان امکان پذیر است) و انتشار آنان در مطبوعات نشانگر درستی کار انتخابگران خواهد بود. در این صورت علاوه بر کمیت مطالب چاپ شده، با نگاهی به فهرست یاد شده میتوان تا حد زیادی به کیفیت و نقش استاد مربوطه در تهیهی آن مطلب علمی پی برد. به عنوان مثال وقتی گفته شود استادی تعداد یکصد مقاله در مجلات علمی معتبر و همایشهای بین المللی و داخلی دارد، سهم همایشها و مجلات معلوم نیست. به علاوه اینکه فرد یاد شده در ترتیب نام نویسندگان کجا قرار دارد مشخص نمیشود. توضیح اینکه به رغم ارزش شرکت در همایشهای داخلی و بین المللی و ارائه سخنرانی در مجامع علمی، ارزش مقالات همایشها که در برخی موارد بدون داوری به چاپ میرسند قابل مقایسه با مطالبی که در مجلات علمی معتبر چاپ میشود نیست. در پایان امید است سازمان صدا و سیما یا هر نهاد دیگری که برگزاری چنین همایشهایی را بر عهده گیرد با اتخاذ روشهای جدید و علمی، گامی مهم در معتبر کردن این همایش بردارد در غیر اینصورت و با توجه به آنچه آمد تصور اینکه چه کسانی ممکن است در نهمین همایش برگزیده شوند کار دشواری نخواهد بود!
kambizminaei@gmail.com
مسعود
۱۳۸۹-۰۹-۱۱ ۱۹:۲۱:۳۴
با سلام-
با عبارت \"فرض صلاحیت صدا و سیما\" مقاله نویسنده ادامه پیدا کرده است. اما به نظر اینجانب این فرض ،فرض مناسبی نیست. متاسفانه با تبلیغاتی هم که صدا وسیما انجام می دهد رسمیتی به این موضوع میدهد. سوئ استفاده از در اختیار داشتن آنتن در موارد دیگر نیز کاملا مشهود است. به عنوان نمونه در مباحث سیاسی به عنوان طرفی از دعوا واردشدن، یا تحت پوشش قرار دادن اخبار ریاست آن سازمان، یا انتشار و اختصاص اخبار خاص در مورد هنرمندان شاید حتی در خبر، یا خواسته و یا نا خواسته تبلیغ یا تکذیب در زمینه موضوعات تخصصی و نظایر آن به نظر اینجانب حکایت از سردرگمی در شرح وظایف این نهاد دارد. و متاسفانه در مملکت متاسفانه خوب به آن توجه نمی شود. (374731)