کد مطلب: 400134
از روزنامه خاطرات فرهادمیرزا معترض الدوله/5
نامۀ فارسی جواهر لعل نهرو به قوام‌السلطنه
فرهاد طاهری*، 17 مهر 1395
تاریخ انتشار : شنبه ۱۷ مهر ۱۳۹۵ ساعت ۱۲:۰۴
اشاره
امروز غروب در مجموعه مقالات زنده‌یاد محیط طباطبایی (آنچه درباره حافظ باید دانست) در پی نکته‌ای بودم که چشمم به متن نامه‌ای خورد که جواهر لعل نهرو در دوم آوریل 1946/ 1325 ش خطاب به قوام‌السلطنه، نخست‌وزیر وقت ایران، نوشته است. استاد محیط طباطبایی در حاشیۀ نامه که به خط نستعلیق است و نشان دولت هند را دارد متذکرشده که ابوالکلام آزاد، از شخصیت‌های فرهنگی و سیاسی هند، این نامه را بنا به درخواست نهرو از زبان او به فارسی نوشته و برای قوام‌السلطنه فرستاده است. فکر می‌کنم مطالعۀ این نامه برای دوستداران تاریخ معاصر ایران خالی از لطف نباشد.
***
درراه دوست مرحلۀ قرب و بعد نیست
می‌بینمت عیان و دعا می‌فرستمت
جناب اشرف آقای احمد قوام نخست‌وزیر دولت ایران
تعلیقۀ مبارکه که هم دستِ هیئت فرهنگی ایران فرستاده بودید، وصول شد و آنچه مرقوم بود به‌وضوح انجامید. روابط فی‌مابین کشور ایران و هند یک داستان کهنۀ تاریخ عالم است، بلکه می‌باید از این هم قدیم‌تر بشماریم. هنوز صبح جهان‌تاب تاریخ بر افق گیتی فروزان نگشته بود که مردمان این دو کشور هم‌جوار در رشتۀ اشتراک جنس و نسل و وابستگی‌های فکر و معنی با همدگر منسلک و مربوط بودند و حکم ِ نحن روحا حللنا بدنا داشته‌اند، حالا باید که این داستان کهنه را از کلک عزم و ثبات و مدار اتحاد و ائتلاف بر صفحۀ گیتی مجدداً بنگاریم و این بادۀ قدیم را در محبت جدید ازسرنو بیندازیم و ما احسن قول الشاعر:
به بدمستی سزد گر متهم سازد مرا ساقی
هنوز از بادۀ دوشینه‌ام پیمانه بو دارد
دنیای دیروز که از تباعد و تباغض ملل و تبائن و تحاسد نحل مملو و مشحون بود در این حرب پنج‌سالۀ جهانسوز، عالم به‌کلی محو و متلاشی گشته و امروز می‌بینیم که یک نظام عالم جدید که مبنی بر اساس امن و سلم عمومی و توسع روابط اخوت و اتحاد بین‌المللی باشد مطلوب ضاله همه اقوام عالم است. باید ما هم کمر عزم و همت را بر میانِ سعی و عمل چست‌تر ببندیم و همواره ازترانۀ عارفانه عارف شیراز زمزمه‌ساز بزم عالم و عالمیان باشیم:
بیا تا گل برافشانیم و می در ساغر اندازیم
فلک را سقف بشکافیم و طرحی نو دراندازیم
اگر غم لشکر انگیزد که خون عاشقان ریزد
من و ساقی به هم سازیم و بنیادش براندازیم
مخلصکم الوفی
* دانشنامه‌نگار و پژوهشگر تاریخ معاصر
امروز غروب در مجموعه مقالات زنده‌یاد محیط طباطبایی (آنچه درباره حافظ باید دانست) در پی نکته‌ای بودم که چشمم به متن نامه‌ای خورد که جواهر لعل نهرو در دوم آوریل 1946/ 1325 ش خطاب به قوام‌السلطنه، نخست‌وزیر وقت ایران، نوشته است. استاد محیط طباطبایی در حاشیۀ نامه که به خط نستعلیق است و نشان دولت هند را دارد متذکرشده که ابوالکلام آزاد، از شخصیت‌های فرهنگی و سیاسی هند، این نامه را بنا به درخواست نهرو از زبان او به فارسی نوشته و برای قوام‌السلطنه فرستاده است. فکر می‌کنم مطالعۀ این نامه برای دوستداران تاریخ معاصر ایران خالی از لطف نباشد.
***
درراه دوست مرحلۀ قرب و بعد نیست
می‌بینمت عیان و دعا می‌فرستمت
جناب اشرف آقای احمد قوام نخست‌وزیر دولت ایران
تعلیقۀ مبارکه که هم دستِ هیئت فرهنگی ایران فرستاده بودید، وصول شد و آنچه مرقوم بود به‌وضوح انجامید. روابط فی‌مابین کشور ایران و هند یک داستان کهنۀ تاریخ عالم است، بلکه می‌باید از این هم قدیم‌تر بشماریم. هنوز صبح جهان‌تاب تاریخ بر افق گیتی فروزان نگشته بود که مردمان این دو کشور هم‌جوار در رشتۀ اشتراک جنس و نسل و وابستگی‌های فکر و معنی با همدگر منسلک و مربوط بودند و حکم ِ نحن روحا حللنا بدنا داشته‌اند، حالا باید که این داستان کهنه را از کلک عزم و ثبات و مدار اتحاد و ائتلاف بر صفحۀ گیتی مجدداً بنگاریم و این بادۀ قدیم را در محبت جدید ازسرنو بیندازیم و ما احسن قول الشاعر:
به بدمستی سزد گر متهم سازد مرا ساقی
هنوز از بادۀ دوشینه‌ام پیمانه بو دارد
دنیای دیروز که از تباعد و تباغض ملل و تبائن و تحاسد نحل مملو و مشحون بود در این حرب پنج‌سالۀ جهانسوز، عالم به‌کلی محو و متلاشی گشته و امروز می‌بینیم که یک نظام عالم جدید که مبنی بر اساس امن و سلم عمومی و توسع روابط اخوت و اتحاد بین‌المللی باشد مطلوب ضاله همه اقوام عالم است. باید ما هم کمر عزم و همت را بر میانِ سعی و عمل چست‌تر ببندیم و همواره ازترانۀ عارفانه عارف شیراز زمزمه‌ساز بزم عالم و عالمیان باشیم:
بیا تا گل برافشانیم و می در ساغر اندازیم
فلک را سقف بشکافیم و طرحی نو دراندازیم
اگر غم لشکر انگیزد که خون عاشقان ریزد
من و ساقی به هم سازیم و بنیادش براندازیم
مخلصکم الوفی
* دانشنامه‌نگار و پژوهشگر تاریخ معاصر
کلمات کلیدی : فرهاد طاهری
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
