دولت ترامپ طی ماه‌های گذشته پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را تأیید کرده، اما اولاً این کار را با اکراه انجام داده و دوماً پس از هر بار تأیید، اظهارات ایران‌هراسانه قبلی و تهدیدات ضدایرانی خود را تکرار نموده است. ترامپ که «بی‌میلی عمیق» وی نسبت به تأیید پایبندی ایران به برجام از چشم کارشناسان آمریکایی مخفی نمانده، در مصاحبه اخیر خود با وال‌استریت‌ژورنال رسماً گفته که می‌خواهد بزودی اعلام کند ایران به توافق هسته‌ای پایبند نبوده است. این ادعای ترامپ را می‌توان مرحله‌ای جدید نسبت به لفاظی‌های گذشته او علیه برجام تلقی کرد.
رسانه‌های آمریکایی در روزهای گذشته گزارش داده‌اند «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا روز پنجشنبه 12 اکتبر محورهای راهبرد خود در قبال ایران را اعلام خواهد کرد.
گزارش‌ها حاکی است ژنرال «هربرت ریموند مک‌مستر»، مشاور امنیت ملی کاخ سفید پس از انجام بررسی‌های لازم جهت تعیین راهبرد کلی و جدید آمریکا در قبال ایران، یک طرح پیشنهادی را آماده کرده که خواستار حفظ توافق هسته‌ای برجام، و در عین حال همکاری با کنگره و متحدان اروپایی واشنگتن برای افزایش فشارها علیه تهران است.
اعضای تیم امنیت ملی آمریکا در این طرح به‌اتفاق آرا پیشنهاد کرده‌اند که «دونالد ترامپ» در گزارش بعدی خود به کنگره، پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را تأیید نکند، اما از وادار کردن کنگره به بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران که باعث لغو برجام می‌شود، خودداری کنند.
بسیاری در این باره صحبت می کنند که کاخ سفید تلاش می کند کنگره را در مورد وضع قانون جدیدی قانع کند که براساس آن ترامپ مجبور به تایید توافقی که از آن اکراه دارد، نباشد.
در این راستا برخی مقام‌های امریكایی هفته قبل گفته بودند كه ركس تیلرسون در لابی با كنگره امریكا قصد دارد قانون مصوب كنگره در مورد برجام را اصلاح کند و از این طریق، نقش رئیس‌جمهور در تأیید یا رد برجام را از بین ببرد؛ رویكردی كه زمینه‌ای فراهم می‌كند تا امریکا در برجام باقی بماند ولی دولت ترامپ مجبور نباشد هر 90 روز یك بار پایبندی ایران را به برجام تأیید كند.
بر اساس قوانین داخلی آمریکا از زمانی که ترامپ از اعلام پایبندی ایران به برجام امتناع کند، کنگره 60 روز زمان دارد تا در این‌باره تصمیم بگیرد که توافق هسته‌ای امکان اجرا بیابد یا خیر.
زمانی که برجام اجرایی شد، جمهوری خواهان با اجماع نظر با آن مخالفت کردند اما در این مقطع زمانی شماری از قانونگذاران کلیدی جمهوری خواه در این رابطه که آیا واشنگتن باید تحریم های واشنگتن علیه ایران را در صورت خروج امریکا از برجام بار دیگر اعمال کند، تردید دارند.
هم پیمانان اروپایی امریکا نیز که به دستیابی به توافق هسته ای کمک کردند از جمله فرانسه با قاطعیت با هرگونه اقدام برای اعمال دوباره تحریم های هسته ای علیه ایران مخالفت کرده و معتقدند که اعمال دوباره این تحریم ها تنش های بین المللی را تشدید می کند.
ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه نیز روز 12 مهر ماه در اجلاسیه عمومی نشست هفته انرژی روسیه گفت: مسکو همچنان از برجام حمایت می کند و تا زمانی که همه طرف ها به تعهدات خود در شورای امنیت سازمان ملل پایبند هستند، این رویکرد ادامه می یابد.
وی افزود: در زمان حاضر ایران برجام را اجرا می کند. آژانس بین المللی انرژی اتمی هم به عنوان سازمان تخصصی معتبر تایید کرده که تهران تعهدات خود را کامل انجام می دهد.
رییس جمهوری روسیه 22 شهریور ماه نیز اعلام کرد، برجام غیرقابل مذاکره مجدد و یک توافق همه جانبه بین‌المللی است که همه باید متعهد به اجرای آن باشند.
پیامدهای یک تصمیم مهم
برخی از کارشناسان معتقدند که همه قانونگذاران و حتی در داخل دولت خود او، از جمله جیمز ماتیس و رکس تیلرسون، وزرای دفاع و امور خارجه آمریکا، مخالف لغو توافق هسته‌ای با ایران هستند. آنها معتقدند که این سند، توافق بدی نیست و می توان با کمی اصلاح بر آن تکیه نمود و نیازی به لغو آن وجود ندارد.
در این ارتباط یک مقام وزارت خارجه آمریکا به دیلی بیست گفت: تخریب برجام، فقط سیگنال دیگری برای جهان خواهد بود مبنی بر اینکه ما [آمریکایی ها] به توافقاتمان پایبند نمی مانیم؛ حتی توافقاتی که با سختی و دقت مورد مذاکره قرار گرفته است.
وی افزود: کنار کشیدن از توافق هسته ای ایران، گامی دیگر برای اثبات تردیدهای بین المللی است مبنی بر اینکه آمریکا از عمل به تعهدات خود سر باز زده و به آن ها پایبند نمی ماند.
از این رو باید گفت تعلیق توافق هسته‌ای برای منطقه خاورمیانه بسیار تنش زا خواهد بود و باعث تشدید رویارویی ها در این منطقه می شود.
گزارش ترامپ به کنگره، اولین ضربه به ساختمان برجام است/ این ساختمان فرو خواهد ریخت
یکی از تحلیل‌گران ارشد مسائل ایران می‌گوید که با ادامه اقدامات ضدبرجامی ترامپ که بیشتر دلایل شخصی دارد، ساختمان برجام به تدریج ضعیف و ضعیف‌تر می‌شود و به هزینه آمریکا، فرو می‌ریزد. سوزان ملونی تحلیل‌گر ارشد مسائل مربوط به ایران در مقاله جدید خود که در نشریه بلومبرگ منتشر شده، تصمیم دونالد ترامپ برای عدم تأیید پایبندی ایران به برجام و تبعات احتمالی آن را بررسی کرده است.
ملونی نوشته: «عدم تأیید پایبندی ایران به برجام، تأثیری فاجعه‌بار بر دیپلماسی آمریکا خواهد داشت. گرچه این کار، اهرم فشار جدیدی برای ایران ایجاد نمی‌کند، ولی کشورهایی که در طراحی و اجرای برجام، شریک آمریکا بودند را از واشنگتن دور می‌کند. این اقدام همچنین برای ایران یک فرصت بی‌نظیر برای شانه خالی کردن از زیر برخی محدودیت‌های برجامی بدون مواجه شدن با تبعات حتمی ایجاد می‌کند.»
وی در توضیح مکانیزم مرگ توافق هسته‌ای نوشته: «شاید برجام از این اولین حمله، جان سالم به در ببرد. بسته به نوع اقدام ترامپ در تمدید تعلیق‌هایی که لازمه ماندگاری برجام است، ساختمان برجام شاید تا چند وقت سر پا بماند. اروپایی‌ها سرمایه‌گذاری سنگینی در این توافق کرده‌اند و همچون روسیه و چین، علاقه‌ای به اشاعه تسلیحات هسته‌ای در منطقه ندارند. اما با همه این اوصاف، پایه‌های ادامه عمر برجام، روز به روز لرزان‌تر می‌شود. در طی زمان، ایرانی‌ها با این انتظار که آمریکا به عنوان مقصر و شروع‌کننده رویه نقض برجام شناخته می‌شود، وسوسه خواهند شد که که تدریجاً تعهدات برجامی خود را کنار بگذارد. با این سناریو، توافق هسته‌ای به آرامی از هم می‌پاشد.»