به گزارش الف، «با زحمت زیاد پدرم را به طبقه سوم رساندم، مطب دکتر شلوغ بود، به سمت منشی رفتم و نوبت گرفتم، برای پرداخت هزینه ویزیت، کارتم را به منشی دادم، متعجبانه به من گفت: آقا مگر نمی‌بینی روی شیشه چی نوشته؟ ما فقط پول نقد دریافت می‌کنیم، کارتخوان نداریم، اگه پول نقد نداری برو اونطرف خیابون، از عابر بانک بگیر.
گفتم: خانم الان دستفروش‌ها هم کارتخوان دارند، چرا شما ندارید؟ گفت: شرایط ما اینجوریه، می‌تونید به پزشک دیگه‌ای مراجعه کنید!...»
گفت‌وگوی بالا، روایتی تکراری از وضعیت مطب‌های برخی پزشکان است که از نصب دستگاه کارتخوان در مطب خود خودداری می‌کنند. این درحالی است که امروزه صنف‌های مختلفی ازجمله دستفروش‌ها دارای کارتخوان هستند و در کمتر صنفی، این پدیده رخ می‌دهد.
مسئله نبود کارتخوان در مطب برخی پزشکان کمابیش توسط رسانه‌ها مطرح شده بود اما اخیرا جرقه‌هایی در فضای مجازی شکل گرفت و کاربران زیادی اعتراض خود را به این مسئله با هشتگ‌هایی همچون #پزشک_فراری_از_مالیات و #پزشک_فراری_از_کارتخوان، اعلام کردند. با فراگیر شدن این کمپین، رفته‌رفته دیگر رسانه‌ها و شخصیت‌های سیاسی پیرامون این مسئله موضع گرفتند. به عنوان مثال دکتر احمد توکلی نماینده سابق مجلس شورای اسلامی عنوان کرد که «پزشکی در کنار پرستاری و معلمی، احترام برانگیزترین شغل است اما اگر پزشک کاسب شود و به تجارت با جان و سلامتی بیماران مشغول شود یا از پرداخت مالیات و حقوق عمومی فرار کند، نفرت‌انگیز و غیرقابل تحمل خواهد بود».
همچنین دکتر حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت با ابراز تاسف از این موضوع گفت: «به عنوان یک پزشک واقعا شرمنده‌ام که در شرایط فعلی که امکان تهیه کارتخوان بسیار آسان است، بعضی مطب ها کارتخوان ندارند».
چرا برخی پزشکان تمایلی به نصب کارتخوان ندارند؟
مهم‌ترین علت مقاومت پزشکان برای نصب کارتخوان، شفاف نشدن درآمدشان و به تبع آن فرار از پرداخت مالیات است. شواهد گوناگونی بر این ادعا صحّه می‌گذارند، بطور مثال اخیرا محمدرضا نوری، رئیس سازمان امور مالیاتی تهران عنوان کرد از بین 20 هزار پزشک در تهران، 9 هزار نفر تاکنون اظهارنامه مالیاتی ارائه نداده‌اند.
سید کامل تقوی‌نژاد رئیس سازمان امور مالیاتی کشور مالیات پزشکان را در سال 95، 700 میلیارد تومان برآورد نمود که تنها 150 میلیارد تومان آن پرداخت شده بود.
البته لازم است ذکر شود که مالیات 700 میلیارد تومانی برای پزشکان رقم درستی بنظر نمی‌رسد زیرا تعداد پزشکان متخصص 46 هزار و 400 نفر در کل کشور است و اگر برای تعداد 40 هزار نفر از آنان میانگین درآمد ماهیانه هر نفر 50 میلیون تومان تخمین زده شود، درآمد سالیانه پزشکان متخصص 24 هزار میلیارد تومان برآورد خواهد شد. همچنین اگر میزان درآمد سالیانه دندان‌پزشکان به این مقدار اضافه شود، میزان درآمد سالیانه این قشر، به عددی نزدیک به 34 هزار میلیارد تومان خواهد رسید. مطابق با قانون، در صورتیکه حداقل 20 درصد از درآمد مالیات اخذ شود، مقدار آن به رقمی نزدیک به 6 هزار و 800 میلیارد تومان خواهد رسید. این عدد معادل با یارانه یک سال 12 میلیون نفر خواهد بود که رقمی بسیار بزرگ است.
طبق موارد بالا مالیات واقعی (6 هزار و 800 میلیارد تومان) بدون احتساب پزشکان عمومی رقمی بسیار بزرگ است و مالیاتی که اخذ می‌شود بسیار اندک است و تقریبا نزدیک به 6 هزار و 500 میلیارد تومان فرار مالیاتی وجود دارد.
چگونه می توان جلوی فرار مالیاتی برخی پزشکان را گرفت؟
این مسئله ناشی از عدم شفافیت مالیاتی است که توسط برخی پزشکان صورت می‌گیرد و جالب توجه آنکه راه‌های جلوگیری از آن بسیار سهل و در دسترس است. بطور مثال دستگاه کارتخوان با ایجاد ردپای الکترونیکی میزان دریافتی پزشکان را شفاف می‌کند و سازمان امور مالیاتی می‌تواند مقدار واقعی مالیات را اخذ نماید.
علاوه بر این، میزان درآمد پزشکان از روش دیگری قابل ردیابی است که نیاز به زیر ساخت جدید ندارد. در توضیح این روش لازم است ذکر شود که بیمار پس از مراجعه به پزشک نسخه دریافت می‌کند و برای دریافت خدمات به مراکز پاراکلینیکی مثل داروخانه و آزمایشگاه مراجعه می‌کند. این مراکز برای اینکه بتوانند هزینه خدمات را از سازمان بیمه‌گر دریافت کنند، اطلاعات نسخه را به صورت الکترونیکی ثبت و ماهانه به سازمان‌های بیمه‌گر ارسال می‌کنند. بدین ترتیب نام پزشک، نام بیمار و تعداد تجویز پزشک ثبت می‌شود. در نتیجه با ایجاد دسترسی سازمان امور مالیاتی به اطلاعات الکترونیکی مذکور، میزان درآمد هر پزشک با توجه به تعداد نسخ تجویزی او قابل محاسبه است.
البته با یک نگاه کلان‌تر و آینده‌نگر می‌توان دریافت که شفافیت در حوزه پزشکی نباید تنها به میزان درآمد و دریافتی پزشکان محدود شود بلکه می‌بایست حوزه‌های دیگر مثل عملکرد پزشک، خدمات ارائه شده و دریافت شده، تشخیص‌ها و تجویزهای صورت گرفته را نیز در بر بگیرد.
مهم‌ترین گام برای ایجاد شفافیت در حوزه پزشکی تبدیل نسخه‌های کاغذی به نسخه‌های الکترونیکی است. نسخه الکترونیک بستری را محیا می‌کند تا علاوه بر با ایجاد شفافیت در زمینه خدمات ارائه شده، خطاهای ناشی از نسخه‌نویسی را کاهش می‌دهد.