مهر نوشت: یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی هفتم خرداد ماه با پیام مقام معظم رهبری آغاز به کار کرد و یک روز بعد از برگزاری مراسم افتتاحیه، «محمدباقر قالیباف» با رأی ساکنان تازه نفس بهارستان بر کرسی ریاست مجلس تکیه زد.
پس از ترکیب هیئت رئیسه مجلس و تأیید اعتبار نامه‌ها، اکنون باید شاهد شکل گیری کمیسیون‌های تخصصی مجلس باشیم؛ بنابر اعلام حجت‌الاسلام علیرضا سلیمی عضو هیئت رئیسه مجلس، کمیسیون‌های تخصصی مجلس در روزهای آینده به صورت رسمی آغاز به کار خواهند کرد. در همین راستا برای جلوس بر کرسی ریاست کمیسیون‌ها، معاونت نظارت و مرکز پژوهش‌های خانه ملت، برخی از نمایندگان اعلام آمادگی و در این راستا رایزنی‌هایی را با سایر نمایندگان آغاز کرده‌اند. با توجه به اینکه بخشی از کاندیدای ریاست کمیسیون‌ها، کسانی هستند که در دوره‌های قبلی مجلس نیز ریاست کمیسیون را بر عهده داشتند، باید دید آیا در بر پاشنه تغییر می چرخد یا قرار است همان رویه دوره‌های گذشته مجلس تکرار شود.
اسامی گزینه‌های روئسای کمیسیون‌های تخصصی مجلس یازدهم به‌شرح زیر است:
مرکز پژوهش‌های مجلس: «علیرضا زاکانی»
در اوایل مجلس چهارم تصمیم گرفته شد که نهاد مستقل پژوهشی‌ای تشکیل شود تا تبدیل به بازوی علمی تحقیقاتی و مشورتی پارلمان شود. این تصمیم در اواخر سال ۷۱ مطرح شد اما تا تشکیل این نهاد سه سال زمان برد. در پاییز سال ۷۴ مراحل قانونی طی شد و مرکز پژوهش‌های اسلامی مجلس شورای اسلامی آغاز به کار کرد؛ زمانی که مجلس چهارم آخرین ماه‌های خود را می‌گذراند. محمدجواد اردشیر لاریجانی مؤسس این مرکز و اولین رئیس آن است.
در ایستگاه یازدهم بهارستان مطرح ترین نام برای ریاست مرکز پژوهش‌ها «علیرضا زاکانی» است که سابقه حضور در سه دوره مجلس شورای اسلامی و فعالیت در سطح کلان سیاسی، او را به گزینه‌ای بی رقیب برای این جایگاه بدل کرده است.
کمیسیون برنامه و بودجه: «الیاس نادران»، «سید شمس‌الدین حسینی» و «حاج بابایی»
الیاس نادران دکترای اقتصاد از فرانسه و استاد دانشگاه تهران است. او پیشتر نماینده مردم تهران در مجلس هفتم، هشتم و نهم بوده است. روحیه عدالتخواهی و مبارزه با فساد نادران از او چهره‌ای شاخص در حوزه اقتصاد و بودجه ریزی رقم زده است.
سید شمس‌الدین حسینی در دولت دهم سکاندار ساختمان باب همایون بود و جلسه استیضاح او در مقام وزیر اقتصاد و امور دارایی در تاریخ مجلس ثبت شده است. حسینی که در مجلس یازدهم قبای وکلات مردم را برتن کرده است از گزینه‌های اصلی کمیسیون برنامه و بودجه مجلس یازدهم است، پیش از این نام او برای تصدی ریاست مجلس نیز مطرح شده بود اما نتیجه ائتلاف سه گانه ای «نیکزاد»، «حسینی» و «حاجی بابایی» حمایت از کاندیداتوری «حاجی بابایی» شد که در نهایت او در جلسه فراکسیون اکثریت توفیقی نیافت و در صحن علنی مجلس به نفع قالیباف کناره گیری کرد.
«حمید رضا حاجی بابایی» که یکی دیگر از گزینه‌های ریاست کمیسیون برنامه و بودجه است از نمایندگان باسابقه بهارستان شناخته می‌شود؛ وی از دوره پنجم با رأی مردم همدان وارد مجلس شد و در دوره‌های ششم، هفتم و هشتم نیز نمایندگی مجلس را تجربه کرد؛ او در دولت دهم بنا به دعوت رئیس جمهور سابق به عنوان وزیر آموزش و پرورش وارد کابینه شد.
رئیس این کمیسیون در مجلس دهم، غلامرضا تاجگردون بود که فعلاً بدلیل اعتراض عده‌ای از نمایندگان انقلابی مجلس، اعتبارنامه اش تأیید نشده و شانسی برای ریاست کمیسیون ندارد.
کمیسیون اقتصادی: «محمد رضا پورابراهیمی» و «جعفر قادری»
کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی از کمیسیون‌های مهم خانه ملت محسوب می‌شود به همین جهت در هر دوره مجلس، این کمیسیون با اقبال نمایندگان جهت عضویت در آن روبه رو می‌شود. در یازدهمین دوره مجلس نیز دو چهره اقتصادی پارلمان برای ریاست آن چراغ سبز نشان داده‌اند تا بتوانند رأی اعضا را کسب و بر کرسی کمیسیون تکیه بزنند.
محمد رضا پورابراهیمی از نیروهای نزدیک به جامعه مهندسین و محمدرضا باهنر است، او در مجلس دهم سه سال ریاست این کمیسیون را برعهده داشت و در حال حاضر نیز از گزینه‌های اصلی برای ریاست کمیسیون اقتصادی محسوب می‌شود.
علاوه بر او باید از جعفر قادری نماینده مردم شیراز نام برد. او در مجالس هشتم و نهم نیز توانسته بود اعتماد مردم شیراز را به دست آورد و نایب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس هشتم و نهم بود و هم اکنون می‌خواهد بخت خود را برای ریاست کمیسیون اقتصادی بیازماید.
کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس: «محمدمهدی زاهدی» و «حبیب الله دهمرده»
کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس برای انجام وظایف محوله در محدوده آموزش و پرورش عمومی، آموزش فنی و حرفه‌ای، آموزش عالی، تحقیقات و فناوری تشکیل شده است. برای ریاست این کمیسیون برخی از نمایندگان جوان در حال لابی و رایزنی با همکاران خود در بهارستان هستند و از سوی دیگر محمد مهدی زاهدی و حبیب‌الله دهمرده که هر دو نفر آنها سابقه حضور در پارلمان را دارند از گزینه‌های دیگر ریاست کمیسیون آموزش مجلس به حساب می آیند.
«محمد مهدی زاهدی» نماینده مردم کرمان و از اعضای کابینه دولت نهم، در مجلس سابق سه سال ریاست کمیسیون آموزش و تحقیقات را برعهده داشت. «حبیب‌الله دهمرده» هم از مدیران دولت سابق است و در مجلس دهم عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات بود و در این دوره هم در صف کاندیداهای ریاست کمیسیون آموزش قرار گرفته است. دهمرده سابقه سال‌ها ریاست دانشگاه زابل را هم در کارنامه خود دارد
کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی: «ذوالنور»، «جوکار» و «مالکی»
کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی برای انجام وظایف محوله در محدوده سیاست و روابط خارجی، دفاع، اطلاعات و امنیت تشکیل شده است. برگزاری جلسات مشترک علنی و محرمانه کمیسیون با مقام‌های عالی‌رتبه وزارت امور خارجه یا دستگاه‌های مسئول در عرصه سیاست خارجی ایران، یکی از ابزارهای دیپلماتیک نمایندگان برای تأثیرگذاری غیرمستقیم بر سیاست خارجی کشور است.
از راهروهای پارلمان شنیده شده است، سه نفر از نمایندگان مجلس یازدهم در صدد هستند نامزد ریاست این کمیسیون شوند.
حجت‌الاسلام مجتبی ذوالنوری در دوره دهم مجلس شورای اسلامی به‌عنوان نماینده قم در مجلس حضور یافت، او در سال پایانی دوره دهم مجلس با رأی اکثریت اعضای کمیسیون به سِمَت ریاست این کمیسیون انتخاب شد، ذوالنوری پیش از حضور در مجلس شورای اسلامی، جانشین نماینده ولی فقیه در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بوده است.
محمد صالح جوکار در سال ۱۳۹۰ در نهمین دوره انتخابات مجلس به‌عنوان نماینده مردم یزد انتخاب شد. جوکار پس از پایان دوره نمایندگی در سال ۱۳۹۴ به سِمَت معاون حقوقی و پارلمانی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منصوب شد و در یازدهمین دوره مجلس نیز با رأی اکثریت مردم شهرهای یزد و اشکذر وارد هرم سبز بهارستان شد.
فدا حسین مالکی سفیر اسبق ایران در افغانستان و دبیر اسبق ستاد مبارزه با مواد مخدر بوده است. مالکی در انتخابات مجلس یازدهم با اقبال مردم زاهدان مواجه شد.
این کمیسیون به دلیل جایگاه حوزه‌ها و نهادهای مرتبط با آن و نیز توجه به مواضع رئیس آن در موضوعات بین المللی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و افراد و جریانات مختلفی برای کسب جایگاه آن تلاش می‌کنند. از جمله یکی از نمایندگان استان تهران که پیشتر خود را اعتدالی معرفی می‌کرد و در دولت روحانی، سخنگوی وزارت ارشاد بود این روزها در تلاش است با نزدیکی به اصولگرایان خود را در قامت گزینه ریاست کمیسیون امنیت ملی مطرح کند.
کمیسیون بهداشت، درمان و آموزش پزشکی: «روح الامینی»، «شهریاری» و «مسعود خاتمی»
بهداشت و درمان، بهزیستی، تأمین اجتماعی و بیمه‌های اجتماعی و هلال احمر از جمله حوزه‌هایی هستند که در حیطه کمیسیون بهداشت مجلس تعریف می‌شود، برای ریاست این کمیسیون سه نفر از نمایندگان مجلس رایزنی‌هایی را انجام داده‌اند.
حسینعلی شهریاری نماینده مردم زاهدان و رئیس این کمیسیون در مجلس دهم بود و در مجلس یازدهم نام او بار دیگر به عنوان یکی از گزینه‌ها برای ریاست مطرح است؛ او چهار دوره است که در نهاد قانون گذاری حضور دارد و در جایگاه هیئت رئیسه کمیسیون (نایب رئیس و رئیس) فعالیت می‌کرد.
عبدالحسین روح‌الامینی: وی دانش آموخته فارماسیوتیکس از دانشگاه لندن انگلستان و فارغ التحصیل دانشگاه تهران است. روح الامینی که پیش از این رئیس انستیتو پاستور بوده است، به عنوان یک چهره دانشگاهی شناخته می‌شود و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران است. وی همچنین در کارنامه خود مسئولیت‌های مختلفی را در وزارت بهداشت داشته است. وی در دهه ۷۰ با مرندی وزیر وقت بهداشت همکاری می‌کند و در دهه ۸۰ نیز با باقری لنکرانی در وزارت بهداشت تصدی مسئولیت‌های مختلفی را بر عهده می‌گیرد. علاوه بر این، وی مؤسس پژوهشکده سیاستگذاری علم، فناوری و صنعت دانشگاه صنعتی شریف نیز هست. به همین جهت در مجلس یازدهم به عنوان گزینه احتمالی ریاست این کمیسیون مطرح شده است.
مسعود خاتمی نماینده مردم گلپایگان و خوانسار در مجلس یازدهم است، ریاست مجمع بسیج جامعه پزشکی، مشاور عالی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و عضو هیئت مدیره بنیاد بین‌المللی امداد و نجات از جمله سوابق او است.
کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور: «بیگی» و «ابوترابی»
در اواسط مجلس پنجم، راهبرد تدوین آئین‌نامه داخلی جدید به سمت فشرده‌سازی حوزه‌های تخصصی کمیسیون‌ها، کاهش تعداد آنها و ادغام کمیسیون‌های غیرضروری در کمیسیون مرتبط بود. با تغییراتی که در آئین‌نامه داخلی مجلس در ترکیب و حوزه‌های تخصصی کمیسیون‌ها اعمال شد، «کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور» و «کمیسیون سیاست خارجی» در همدیگر ادغام و کمیسیون جدیدی به نام «کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی» تشکیل شد اما از آغاز سال دوم دوره هشتم، «کمیسیون شوراها و امور داخلی» از کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی منفک شد و بار دیگر فعالیت مستقل را آغاز کرد.
در مجلس یازدهم نام دو گزینه جهت تصدی ریاست این کمیسیون مطرح شده است.
گزینه احتمالی ریاست کمیسیون شوراها و امور داخلی «احمد علیرضا بیگی» است؛ او که از مدیران دولت سابق محسوب می‌شود در انتخابات مجلس نهم با اعتماد مردم تبریز راهی مجلس شد؛ این اعتماد باردیگر از سوی تبریزی‌ها تکرار شد و علیرضا بیگی بار دیگر قبای وکلالت مردم در خانه ملت (ایستگاه یازدهم) را بر تن کرد. سابقه او در نهاد قانون گذاری و بویژه عضویت در کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس نهم باعث شده است نام او به عنوان یکی از گزینه‌های احتمالی ریاست کمیسیون شوراها مطرح شود.
«ابوالفضل ابوترابی» نماینده مردم نجف آباد است که در مجلس سابق عضو هیئت رئیسه کمیسیون قضائی مجلس بود. او نیز گزینه دیگر برای ریاست کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس یازدهم است.
کمیسیون اصل ۹۰: «نبویان»
در اصل ۹۰ قانون اساسی آمده‌است: «هرکس شکایتی از طرز کار مجلس یا قوه مجریه یا قوه قضائیه داشته باشد، می‌تواند شکایت خود را کتباً به مجلس شورای اسلامی عرضه کند. مجلس موظف است به این شکایات رسیدگی کند و پاسخ کافی دهد و در مواردی که شکایت به قوه مجریه یا قضائیه مربوط است رسیدگی و پاسخ کافی از آنها بخواهد و در مدت متناسب نتیجه را اعلام نماید و در موردی که مربوط به عموم باشد به اطلاع عامه برساند.»
با توجه به آنچه در اصل ۹۰ قانون اساسی لحاظ شده، جایگاه و اهمیت این کمیسیون در قوه مقننه مشخص شده است.
در برخی رسانه‌ها، اسامی گزینه‌هایی برای این جایگاه منتشر شده است اما بر اساس اخباری که از راهروهای پارلمان دریافت شده، حجت‌الاسلام محمود نبویان نماینده مردم تهران در مجلس یازدهم که در دوره نهم مجلس نیز حضور داشت و از اعضای فعال کمیسیون برجام بود از نامزدهای اصلی ریاست این کمیسیون است.
رئیس کمیسیون اصل ۹۰ با رأی نمایندگان در صحن علنی مجلس انتخاب می‌شود و در مجلس سابق، داوود محمدی نماینده مردم قزوین این مسئولیت را برعهده داشت.
کمیسیون انرژی: «عباسی»، «آقاجری» و «حسنوند»
کمیسیون انرژی مجلس با حوزه‌های نفت، گاز، برق، سدها و نیروگاه‌های آبی و برقی، انرژی اتمی و انرژی‌های نو در ارتباط است بنابراین در مجلس یازدهم نام دو گزینه بیش از دیگران برای تصدی ریاست این کمیسیون برده می‌شود.
فریدون عباسی ۸ آذر ۱۳۸۹ در یک سو قصد، منتسب به عوامل موساد، در میدان دانشجوی تهران ترور شد اما جان سالم به در برد. وی سپس با حکم رئیس جمهور وقت، رئیس سازمان انرژی اتمی شد.
عباسی در انتخابات ریاست مجلس نیز داوطلب شد اما فقط ۱۷ رأی در سبد وی ریخته شد؛ فعالیت او در حوزه انرژی نام عباسی را به عنوان گزینه بالقوه ریاست کمیسیون به سر زبان‌ها انداخته است اگرچه فعلاً تنها حامیش خودش است!
«فریدون حسنوند» در ادوار ششم، هفتم، هشتم و دهم مجلس به‌عنوان نماینده اندیمشک در مجلس شورای اسلامی حضور داشت، در مجلس دهم رئیس کمیسیون انرژی مجلس بود از این رو می‌توان او را هم گزینه دیگر برای ریاست این کمیسیون معرفی کرد. اگرچه نزدیکی او به وزیر پرحاشیه نفت، کار را برای ریاست مجدد او در مجلس ضد فساد دشوار کرده است.
حبیب آقاجری نماینده اصولگرای بندر ماهشهر که سابقه نمایندگی مجلس نهم را هم در کارنامه خود دارد، گزینه دیگر ریاست این کمیسیون است. عضویت در مجمع نمایندگان خوزستان و ارتباط مناسب با نهادهای حاکمیتی، شرایط را برای انتخاب آقاجری تا حد زیادی مساعد کرده است.
کمیسیون فرهنگی: «آقا تهرانی»، «پژمانفر»، «تقوی»
مقام معظم رهبری در پیام مراسم افتتاحیه مجلس یازدهم، «اقتصاد» و «فرهنگ» را اولویت مجلس جدید خواندند براین اساس کمیسیون فرهنگی در دوره جدید مسئولیت سنگین و راهبردی را برعهده دارد.
سه نماینده مجلس که در فراکسیون روحانیون مجلس عضویت دارند، گزینه‌های اصلی ریاست کمیسیون فرهنگی مجلس یازدهم هستند.
آقا تهرانی: دبیرکل جبهه پایداری و نماینده مجالس هشتم و نهم و استاد اخلاق دولت سابق که رئیس کمیسیون فرهنگی در ادوار گذشته مجلس بود یکی از گزینه‌ها برای جلوس بر کرسی ریاست این کمیسیون است.
پژمانفر: ۴ دوره است نماینده مردم مشهد در مجلس می‌باشد و در دوره پیشین نیز رئیس کمیسیون فرهنگی بود.
تقوی: وی ریاست شورای سیاستگذاری ائمه جمعه را از ۱۰ خرداد ۱۳۷۹ تا ۱۶ دی ۱۳۹۶ بر عهده داشت. وی نماینده دامغان در دوره دوم و در ادوار چهارم و پنجم نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی بوده است. تقوی همچنین رئیس سنی مجلس یازدهم بود
کمیسیون صنایع و معادن: «تقی پور» و «اکبری تالار پشتی»
کمیسیون صنایع و معادن برای انجام وظایف محوله در محدوده صنایع، پست، مخابرات، معادن، پتروشیمی، صنایع هوافضا و ارتباطات تشکیل شده است. ریاست این کمیسیون در مجلس دهم بر عهده عزیز اکبریان نماینده کرج بود که او در مجلس یازدهم حضور ندارد.
در مجلس یازدهم نام دو گزینه بیش از دیگران برای پذیرش این مسئولیت اعلام شده است؛ «رضا تقی پور» و «عزت‌الله اکبری تالارپشتی»
این دو، نماینده مردم تهران در مجلس یازدهم هستند که سابقه حضور در دولت و مجلس را در کارنامه خود دارند.
تقی پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت دهم بود که پس از خروج از دولت در انتخابات شورای شهر تهران در دوره چهارم شرکت کرد و توانست رأی پایتخت نشینان را کسب کند و به مدت چهار سال سخنگو و عضو شورای شهر تهران بود. او همچنین عضو شورای عالی فضای مجازی نیز است.
او از بنیانگذاران صنایع فضایی کشور نیز بوده است.
تالارپشتی نیز سابقه حضور دوره پنجم و هشتم پارلمان را دارد. رئیس کمسیون صنایع و معادن مجلس و رئیس سازمان صنایع و معادن استان تهران از جمله سوابق او است.
کمیسیون عمران: «اقبال شاکری» و «رضایی کوچی»
برای کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی، نام «رضایی کوچی» و «اقبال شاکری» مطرح شده است. گزینه نخست، سابقه ریاست کمیسیون را در مجلس دهم دارد و گزینه دوم که از اساتید دانشگاه امیر کبیر است، سابقه حضور در خیابان بهشت و شورای شهر تهران را در پرونده خود ثبت کرده است. او رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران در دوره چهارم و معاون عمرانی دانشگاه آزاد بود.
کمیسیون حقوقی و قضائی: «غضنفر آبادی»
تاکنون اسامی چند گزینه برای کمیسیون حقوقی و قضائی مجلس شورای اسلامی در رسانه‌ها منتشر شده است اما گفته می‌شود گزینه اصلی برای نشستن بر صندلی ریاست این کمیسیون حجت‌الاسلام موسی غضنفرآبادی نماینده مردم بم در مجلس یازدهم است. او که در مسئولیت سابق خود در قوه قضائیه، رئیس دفتر رئیس جمهور سابق را محاکمه کرد، در دوره هفتم و هشتم نماینده مردم بم در مجلس بود.
کمیسیون اجتماعی: «قاضی زاده»، «مصری»، «اسماعیلی»
کمیسیون اجتماعی مجلس همچون سایر کمیسیون‌های تخصصی دایره گسترده‌ای از حوزه‌ها را در برمی گیرد و برای ریاست این کمیسیون در مجلس جدید سه نماینده رایزنی‌های خود را با همکاران خود آغاز کرده‌اند.
احسان قاضی زاده هاشمی نماینده فریمان و سرخس در مجلس که در مجلس دهم عضو کمیسیون فرهنگی بود، عبدالرضا مصری که سابقه حضور در دولت و مجلس در مقام وزیر رفاه و تأمین اجتماعی و نایب رئیس دوم مجلس را دارد، ولی اسماعیلی نماینده مردم گرمی و دشت مغان که در مجلس هشتم نیز حضور داشت و مسئولیت‌هایی همچون مشاور عالی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و مشاور اقتصادی و سرمایه‌گذاری سازمان تأمین اجتماعی کشور را تجربه کرده گزینه‌های مطرح برای ریاست کمیسیون اجتماعی هستند.
کمیسیون کشاورزی: «ساداتی نژاد»
کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی نیز یکی دیگر از کمیسیون‌های تخصصی مجلس است، گزینه مطرح برای ریاست این کمیسیون سید جواد ساداتی نژاد نماینده مردم کاشان در مجلس یازدهم است، او در مجلس دهم عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات بود.