دانشجو نوشت: نزاع قره‌باغ مجدداً وارد فاز نظامی شده و تلفات حاصل از این مناقشه، به بیش از صد نفر رسیده است. وزارت دفاع منطقه خودمختار ناگورنو-قره‌باغ وابسته به ارمنستان (جمعه / ۱۱ مهر ۹۹) اعلام کرد با کشته شدن ۵۴ سرباز دیگر آن‌ها، تعداد تلفات در مجموع به ۱۵۸ تن رسیده است.
هر دو کشور یکدیگر را به آغاز حمله‌های مرزی متهم می‌کنند، آذربایجان می‌گوید که ارمنستان خط مرزی را گلوله‌باران کرده و ارمنستان می‌گوید آذربایجان حمله هوایی و توپخانه‌ای انجام داده است.
پیشینه نزاع قره‌باغ به در سال ۱۹۹۱ برمی‌گردد، به نقل از یورونیوز؛ این منطقه، در میان خاک آذربایجان واقع‌شده، اما عمدتاً ارمنی‌نشین است. ارمنی‌های این منطقه استقلال خود را با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در سال ۱۹۹۱ اعلام کردند، تصمیمی که البته جمهوری آذربایجان هرگز آن را به رسمیت نشناخته است. با سقوط شوروی و وقوع جنگی که ۳۰ هزار کشته برجای گذاشت، قره‌باغ تحت کنترل جدایی‌طلبان مورد حمایت ارمنستان قرار گرفت.
آذربایجان و ارمنستان، دو جمهوری استقلال‌یافته از اتحاد جماهیر شوروی، از سال ۱۹۹۲ و به دنبال تصرف منطقه قره‌باغ کوهستانی توسط ارمنستان و اعلام خودمختاری این منطقه، وارد درگیری نظامی شده‌اند و این مناقشه به حدود ۶ سال به طول انجامید که طی آن حدود ۳۵ هزار نفر کشته و بیش از ۸۰۰ هزار نفر نیز از منازل خود آواره شدند.
ناکامی اروپا در برقراری صلح
تلاش‌های گروه میانجی «مینسک» (سازمان امنیت و همکاری) اروپا هم برای حل مناقشه قره‌باغ، تاکنون بی‌نتیجه بوده است.
گروه «مینسک» در سال ۱۹۹۲ توسط اجلاس امنیت و همکاری در اروپا برای تشویق حل‌وفصل صلح‌آمیز و مذاکره شده برای درگیری میان آذربایجان و ارمنستان بر سر منطقه ناگورنو قره‌باغ ایجاد شد.
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه پیرامون گروه «مینسک» گفت: درحالی‌که قره‌باغ تحت اشغال است، گروه «مینسک» حدود ۲۵- ۳۰ سال موضوع را روی میز رها کرده است.
«بنیاد حسین‌اف» سفیر جمهوری آذربایجان در پاسخ به سؤال «عملکرد گروه مینسک را چگونه ارزیابی می‌کنید؟»، می‌گوید: در سال‌های گذشته گروه «مینسک» نیز کاری انجام نداد که ما به آن امیدی داشته باشیم.
«احمد کاظمی» کارشناس مسائل قفقاز معتقد است که طرفین مناقشه قره‌باغ با گذشت ۲۸ سال از فعالیت گروه «مینسک» و درک این واقعیت تلخ که گروه مذکور به دنبال حل مناقشه و حتی اجرای چهار قطعنامه ۱۹۹۳ شورای امنیت درباره مناقشه قره‌باغ نیست، بهتر است از ظرفیت‌های ایران برای حل دائمی و عادلانه مناقشه قره‌باغ استفاده نمایند.
نقش سازنده ایران در مذاکرات قره‌باغ
«آرتاشیس تومانیان» سفیر جمهوری ارمنستان پیرامون نقش سازنده ایران در حل این مناقشه گفت: «در رابطه با ایران باید بگویم که این کشور همواره در جهت حل و فصل مسالمت‌آمیز مناقشه قره‌باغ اقدام کرده است. این مسئله را هم متذکر می‌شوم که وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، جناب آقای محمد جواد ظریف، آمادگی تهران در زمینه همکاری برای از سرگیری مذاکرات را اعلام کردند و این امر از سوی ارمنستان قابل تقدیر است.»
هر دو طرف مناقشه می‌دانند که طرفین غربی به دنبال آتش‌افروزی بیشتر در این نزاع نظامی هستند و تمایلی به برقراری صلح در مرزهای شمالی ایران ندارند. کارشناسان سیاسی معتقدند که ترکیب ۳+۳ (متشکل از ایران، ترکیه و روسیه بعلاوه آذربایجان، ارمنستان و گرجستان) می‌تواند به‌عنوان سازوکار جدید میانجیگری و حل اختلاف، مناقشه قره‌باغ را پایان دهد اما شواهد موجود دلالت بر این دارد که برخی از سرویس‌های اطلاعاتی غربی به دنبال ناامن‌سازی این منطقه هستند.
گسترش جریان‌های تکفیری در مرزهای شمالی ایران
شواهد میدانی نشان می‌دهد که بازیگران فرا منطقه‌ای در این مناقشه، به اهدافی به غیر از صلح فکر می‌کنند و موضوع وارد آمدن خسارت‌های زیاد به‌واسطه جنگ، اهمیتی برای آنان ندارد.
بنابر اطلاعات واصله، در راستای پروژه ناامن سازی منطقه قفقاز، گروهی از جنگجویان تروریست خارجی از جمله جبهه‌النصره و پ.ک.ک به منطقه مورد مناقشه منتقل شدند تا با توجه به کاهش درگیری در سوریه، زمین‌بازی جدیدی برای اهداف خاص فراهم شود.
در فضای مجازی، تصاویر حضور نیرو‌های مسلح وابسته به ترکیه در راه اعزام به آذربایجان دست‌به‌دست می‌شود. در همین رابطه، «رادیو شام اف ام» در گزارشی عنوان کرد که ترکیه شبه‌نظامیان سوری را به خدمت می‌گیرد تا به‌عنوان مزدور برای نیرو‌های نظامی آذربایجان علیه ارتش ارمنستان بجنگد.
این رادیو با استناد به منابع آگاه گفت: «نیرو‌های ترکیه یک مرکز جذب نیرو برای این منظور را در شهر اشغالی عفرین در شمال حلب افتتاح کردند. گفته می‌شود آنکارا حقوق بالایی به این شبه‌نظامیان پرداخت می‌کند.»
در همین راستا یادداشتی از شیخ عبدالرزاق مهدی مفتی تکفیری‌های پیرامون اعزام گروهی از اعضای ارتش آزاد سوریه به آذربایجان منتشرشده است و طی روز‌های گذشته نیز، فیلمی از کاروان تویوتا‌ها حامل تُرکمان‌های تکفیری در جاده‌های اطراف قره‌باغ خبرساز شد.
توحید ابراهیم بیگلو، رئیس مجلس روحانیون جمهوری آذربایجان پیرامون انتقال تکفیری‌ها به آذربایجان می‌گوید: «مردم جمهوری آذربایجان و تمامی مسلمانان واقعی خواهان بازگرداندن قره‌باغ و نواحی اشغالی اطراف آن به آغوش سرزمین‌های اسلامی هستند؛ اما انتقال وهابی‌ها و تکفیری‌ها به جمهوری آذربایجان نه‌تنها کمکی به بازپس‌گیری قره‌باغ و نواحی اطراف آن به جمهوری آذربایجان نمی‌کند بلکه جمهوری آذربایجان را با مشکلات و مسائل پیچیده‌تری مواجه خواهد کرد.»
«آرمن سارگسیان» رئیس‌جمهور ارمنستان هم در گفتگو با شبکه الجزیره، درباره سوریه‌ای شدن قفقاز جنوبی هشدار می‌دهد.
به نوشته خبرگزاری «رویترز»، دولت فرانسه نیز اعلام کرد که ترکیه در حال اعزام شبه‌نظامیان، جنگجویان خارجی و «مزدوران سوری» به منطقه مورد مناقشه «قره‌باغ کوهستانی» برای حمایت از آذربایجان است.
در این مناقشه، نقش رژیم صهیونیستی بسیار پررنگ است و این رژیم قصد دارد بر آتش جنگ بدمد تا بتواند مرزهای شمالی ایران را بی‌ثبات کند. رژیم صهیونیستی با ایجاد یک رقابت کاذب و هدفمند میان آذربایجان و ارمنستان به دنبال افزایش تقرب هردو طرف منازعه به سمت خود است.
محسن پاک‌آیین دیپلمات سابق و سفیر اسبق ایران در کشور‌های ازبکستان و جمهوری آذربایجان در این باره می‌گوید: «حقیقت این است که هدف تل‌آویو فروش تسلیحات به آذربایجان و ارمنستان با محوریت صرفه اقتصادی است.
این رژیم درصدد گسترش حوزه نفوذ خود در قفقاز جنوبی است و قصد دارد با سوء‌استفاده از روابط نزدیک با آذربایجان و ارمنستان و دادن تجهیزات نظامی به این دو کشور، منافع نظامی امنیتی خود را تأمین کند و طبعاً معاملات تسلیحاتی همزمان اسرائیل با باکو و ایروان می‌تواند به افزایش درگیری‌های نظامی دو کشور منجر شده و کشتار افراد نظامی و غیرنظامی و ویرانی شهر‌ها و روستا‌ها را درپی داشته باشد. از سوی دیگر افزایش خرید‌های تسلیحاتی آذربایجان و ارمنستان، موجب تقویت توان مالی اسرائیل برای تداوم نظامی‌گری علیه مردم مظلوم فلسطین است و باکو و ایروان در این مسیر همراه رژیم صهیونیستی خواهند بود.»
همکاری آشکار آذربایجان با رژیم صهیونیستی
«بنیاد حسین‌اف» سفیر جمهوری آذربایجان در این باره می‌گوید: «جمهوری آذربایجان با تمامی کشور‌های جهان ارتباط و همکاری دارد، از جمله با اسرائیل. %۲۰ خاک آذربایجان از طرف ارمنستان اشغال‌شده و برای آزادی خاک کشورمان با تمام جهان همکاری می‌کنیم.
نتیجه همکاری فوق‌الذکر را ارمنستان در جنگ چهار روزه ۲۰۱۶ چشید و پس از آن لابی ارمنی در خارج، به اسرائیل پیشنهاد همکاری دادند. همکاری آذربایجان و اسرائیل پنهانی نیست. همه از آن خبر دارند. این ارمنستان است که برای همکاری دست به دامن تل‌آویو شده و می‌خواهد از آن‌ها امتیاز بگیرد.»
منطقه قره باغ از لحاظ سرزمینی متعلق به آذربایجان است اما هم در دل ارمنستان قرار دارد و هم اکثریت ساکنان ان ارمنی هستند و هیچ راه حلی غیر از مذاکره و توافق میان آذربایجان و ارمنستان برای رفع این بحران کهنه ندارد و به طور قطع تداوم جنگ نه تنها مشکلی را حل نخواهد کرد بلکه به وخامت وضعیت کمک می‌کند. این منطقه تبدیل به محل مناقشه و زور‌آزمایی بازیگران خارجی شده و منافع مردم آذربایجان و ارمنستان قربانی این رقابت‌ها شده است.