با کنار رفتن دونالد ترامپ و شکست سیاست فشار حداکثری این تصور برای عده‌ای ایجادشده بود که سیاست آمریکا در قبال ایران تغییر خواهد کرد. اما کمتر از چند روز بیشتر زمان نبرد تا از سیاست جدید ساکنان کاخ سفید رونمایی شود. در واقع به نظر می‌رسد مقامات آمریکایی دل‌بستگی عجیبی اولاً به ابزار تحریم‌ها و ثانیاً از دیدگاه خودشان به آورده‌های سیاست فشار حداکثری دونالد ترامپ پیدا کرده‌اند و در مقابل مقامات دولت جدید آمریکا مانند جو بایدن، آنتونی بلینکن و جیک سالیوان به‌صراحت از لزوم بازگشت سریع ایران به برجام سخن می‌گویند.

هم‌زمان رسانه‌های بین‌المللی به‌جای شماتت دونالد ترامپ در خروج از توافق هسته‌ای و تقبیح بی‌تحرکی اروپایی‌ها برای پایبندی به تعهدات، این روزها با شدت بیشتری تلاش دارند تا ایران را در جایگاه متهم قرار دهند تا به‌زعم خودشان برخورد با آن و اجبار به عقب‌نشینی تسهیل شود. به همین دلیل است که در هفته‌های اخیر بارها ادعاهایی مانند این‌که ایران به نقطه گریز و تولید بمب هسته‌ای بسیار نزدیک است بیان شد. از سوی دیگر چند روز قبل روزنامه وال‌استریت ژورنال به نقل از منابعی نامشخص مدعی شد جدیدترین تحقیقات از شواهدی دال بر وجود فعالیت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده در ایران حکایت دارد که مرتبط با ساخت تسلیحات هسته‌ای است. کشورهای اروپایی هم دائماً از توافق مکمل برجام و لزوم حضور دولت‌های منطقه و حتی رژیم صهیونیستی در مذاکرات جدید سخن می‌گویند.

از سوی دیگر برخی رسانه‌های غربی پیشنهاد می‌دهند برای ایجاد فشار سیاسی و اقناع ایران برای بازگشت به توافق، ضرورت دارد چند هویج کوچک از سوی آمریکا به تهران تقدیم شود. ازجمله اینکه مثلاً زمینه برای اعطای وام صندوق بین‌المللی پول به ایران فراهم شود، مقداری از پول‌های بلوکه‌شده آزاده گردد یا کمک‌هایی برای مقابله با بیماری کرونا صورت گیرد.

در مقابل جمهوری اسلامی ایران به‌صراحت شیوه مقامات آمریکایی و اروپایی برای احیای برجام را زیر سؤال می‌برد و اصول راهبردی و مشخصی را پیش روی آن‌ها قرار داده است. دراین‌باره بازخوانی سخنان رهبر انقلاب در روز یکشنبه 19 بهمن‌ماه در دیدار جمعی از فرماندهان نیروی هوایی و پدافند هوایی ارتش حائز اهمیت است.

رهبر انقلاب به‌صراحت بیان می‌دارند کشورهای اروپایی و آمریکا به این دلیل که تعهدات خود را در قالب توافق هسته‌ای انجام نداده‌اند حق هیچ‌گونه شرط‌گذاری برای ایران را ندارند. همچنین ایران زمانی به توافق بازخواهد گشت که آمریکا تمام تحریم‌ها را در عمل و نه بر روی کاغذ و شفاهی لغو نماید.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در ادامه بیان می‌کنند ایران بعد راستی آزمایی لغو تحریم‌ها، به برجام بازخواهد گشت و این راهبرد قطعی، مورد اجماع و غیرقابل‌برگشت جمهوری اسلامی ایران است که هیچ مقامی از آن عدول نخواهد کرد.

ترسیم خط قرمز ایران برای احیای برجام به‌منزله مانعی است که طرف‌های غربی را از بیان خواسته‌های غیرقابل‌قبول به‌قصد این‌که تهران در مقابل کارشکنی‌ها کوتاه بیاید بازخواهد داشت. همچنین شرط لغو واقعی تحریم‌ها موجب می‌شود اتفاقاتی که در دوره باراک اوباما منجر به این شد که عملاً آورده جدی برای ایران از توافق هسته‌ای ایجاد نشود رخ ندهد. فراموش نشود بنا به گفته مسئولان مختلف دولت روحانی، برجام هرگز منجر به تحقق خواسته‌های ایران نشد و رئیس سابق بانک مرکزی از عبارت «تقریباً هیچ» دراین‌باره استفاده کرده بود. به این مسئله می‌باید به خسارت‌هایی که بعد از خروج آمریکا از برجام و عدم انجام تعهدات از سوی اروپایی‌ها به وجود آمد را نیز اضافه کرد.

بنابراین اگر قرار باشد برجام دوباره احیا شود می‌باید تحریم‌های ایران در حوزه‌های مختلف تجاری، مالی، نفتی و ... لغو شوند و طرف‌های غربی علی‌الخصوص آمریکایی‌ها نمی‌توانند با برخی امتیازات جزئی محدودیت‌های جدیدی بر ایران تحمیل نمایند.

فراموش نشود حدود سه هفته قبل جولیان لی، استراتژیست نفتی بلومبرگ با انتشار تحلیلی گفته بود که اگرچه مسئله برجام در دستور کار دولت آمریکا قرار دارد اما لغو تحریم‌های نفتی ایران در اولویت پایین‌تری قرار دارد که ممکن است حل این مشکل به‌زودی نیز اتفاق نیفتد. در این تحلیل به مخالفت کنگره آمریکا با توافق برجام حتی در زمان باراک اوباما نیز اشاره‌شده است.

بنا به همین دلایل است که در حال حاضر به‌صراحت نمی‌توان اذعان داشت دولت بایدن قصد جدی و سریع برای احیای برجام دارد بلکه ممکن است بخواهد با استفاده از سیاست صبر و انتظار از تحریم‌های دونالد ترامپ برای عقب‌نشینی ایران استفاده نماید. اما در مقابل ایران با درس‌آموزی از تجربه برجام، ترسیم خط قرمز و تأکید بر این‌که حرف قطعی و نهایی لغو واقعی تحریم‌هاست گرفتار فضاسازی دولت جدید آمریکا، متحدان اروپایی و برخی کشورهای منطقه نخواهد شد.