به گزارش الف، بر اساس اسناد بالادستی نظام سلامت، اجرای نسخه نویسی الکترونیک یک ضرورت قانونی است. در همین راستا، سازمان تامین اجتماعی به حذف دفترچه درمانی روی آورده و سازمان بیمه سلامت نیز اعلام کرده است که تا شهریور سال 1400، بساط دفترچه های کاغذی را جمع می کند.
از حدود 15 سال پیش تاکنون، الزام نسخه نویسی نویسی الکترونیک برای صرفه جویی در هزینه های نظام سلامت مطرح بوده و این الزام در برنامه های پنج ساله توسعه کشور هم قید شده است. در عین حال، هر بار به دلایل مختلف، طرح نسخه نویسی الکترونیک به سرانجام نرسیده است. حال با توجه به عزم سازمان های بیمه گر برای اجرای نسخه نویسی الکترونیک، شاهد هستیم که در طی روزهای اخیر حذف دفترچه بیمه های درمانی در بسیاری از داروخانه ها اجرایی شده است.
البته هنوز طرح نسخه نویسی الکترونیک در سراسر کشور به طور کامل اجرایی نشده است. متولیان نظام سلامت امیدوارند که تا نیمه اول سال آینده، این طرح به شکل سراسری و در همه داروخانه ها و مراکز بهداشتی، درمانی و تشخیصی اجرا شود. با این وجود، برخی بیماران و داروخانه ها نسبت به نحوه اجرای نسخه نویسی الکترونیک در چند روز اخیر اعتراض کرده اند. منتقدان می گویند این شیوه از اجرای نسخه نویسی الکترونیک موجب کلافگی و سردرگمی مردم و داروخانه ها شده است.
منتقدان: مدل بومی نسخه‌نویسی اختراع کرده‌اند!
بسیاری از فعالان نظام سلامت بر این باورند که در این شکل از نسخه نویسی الکترونیک که در روزهای اخیر اجرا شده، برخی قواعد علمی این کار نادیده گرفته شده است.
دکتر کیانوش معیری، متخصص اقتصاد سلامت در گفتگو با الف به نواقص اجرای نسخه نویسی الکترونیک در روزهای اخیر اشاره می کند و می گوید: «قاعده اجرای نسخه نویسی الکترونیک به این شکل است که پزشک در مطب خود باید ابتدا هویت بیمار را احراز کند، اعتبار دفترچه درمانی او را بررسی کند و سپس نسخه را به صورت الکترونیکی به داروخانه ارسال کند. در نهایت، داروخانه هم نسخه الکترونیک بیمار را رویت می کند و دارو در اختیار بیمار قرار می گیرد.»
او ادامه می دهد: «این فرآیند اصولی باعث می شود که بخش زیادی از هزینه های نسخه پیچی به صورت کاغذی حذف شود. همچنین از آنجا که نسخه بیمار در سامانه ها ثبت می شود، می توان نظارت بیشتری روی نسخه های تجویزی داشت. در این شرایط، غلط املایی در نسخه نویسی به شدت پایین می آید. همچنین موارد سوء استفاده از داروهای گرانقیمت با تهیه نسخه های جعلی نیز بسیار پایین می آید، زیرا همه نسخه ها رصد می شود. همچنین سوابقی از سلامتی بیمار تهیه می شود که قابل استفاده در پرونده الکترونیک سلامت بیماران خواهد بود، اما در این شکل از اجرای نسخه نویسی الکترونیک که در چند روز اخیر اجرا شده، قواعد علمی این کار رعایت نشده است.»
معیری خاطرنشان می کند: «در این شکل از طرح نسخه نویسی الکترونیک که در روزهای اخیر اجرا شده است، نسخه دوباره به شکل کاغذی از سوی پزشک روی سربرگ نوشته می شود. سپس بیمار، دوباره نسخه را به داروخانه ها می برد. بعد هم داروخانه مجبور می شود همان نسخه کاغذی را به شکل فایل الکترونیکی در سامانه ذخیره کند. یعنی انگار لقمه را دور سر خودمان چرخانده ایم، بدون آنکه واقعا نسخه کاغذی حذف شود.»
همچنین دکتر فیروز مقتدایی، داروساز هم در گفتگو با الف انتقاد می کند: «این شکل از اجرای نسخه نویسی الکترونیک، موجب افزایش فشار کاری داروخانه ها شده است. مردم هم در این شکل از اجرای نسخه نویسی الکترونیک، ناراضی هستند، زیرا آماده شدن برخی نسخه ها گاهی خیلی طول می کشد که موجب ازدحام مردم می شود. حتی استحقاق سنجی بیمه را هم به گردن داروخانه ها انداخته اند. یعنی بیمار با یک نسخه کاغذی به داروخانه مراجعه می کند که داروخانه باید هویت بیمار و اعتبار دفترچه او را به شکل الکترونیکی بررسی کند، در حالی که همه این مراحل باید قبل از نسخه نویسی الکترونیک، آماده باشد.»
او تاکید می کند: «در اجرای نسخه نویسی الکترونیک به شکل اصولی و علمی، داروخانه فقط نسخه الکترونیک بیمار را بررسی می کند و دارو را به بیمار تحویل می دهد، نه اینکه استعلام بیمه ای بیمار و نوشتن الکترونیکی نسخه کاغذی را هم داروخانه انجام دهد. بسیار بعید می دانم که در هیچ جای دنیا به این شکل، نسخه الکترونیکی را اجرا کنند. نسخه نویسی الکترونیک، طرحی جهانی است که الزامات علمی اجرای آن تقریبا در همه جای دنیا یکسان است، اما در کشور ما گویی یک نسخه نویسی الکترونیک بومی و غیرکارآمد اختراع کرده اند. تداوم این روند صرفا موجب افزایش نارضایتی کارکنان داروخانه ها و مردم خواهد شد.»
آیا وظیفه پزشکان به دوش داروخانه‌ها افتاده است؟
برخی داروسازان انتقاد دارند که در شکل فعلی اجرای نسخه نویسی الکترونیک، کاری که باید پزشکان انجام می دادند، به دوش داروخانه ها افتاده است.
دکتر علی فاطمی، نایب رئیس انجمن داروسازان ایران هم با انتقاد از اجرای ناقص نسخه نویسی الکترونیک، می گوید: «در حال حاضر بر اساس این طرحی که در حال اجراست، پزشک نسخه را بر روی کاغذ نوشته، بیمار آن را به داروخانه می‌آورد و داروخانه باید آن را وارد سیستم استحقاق سنجی بیمه کند و مطمئن شود که این فرد بیمه شده هست یا خیر. در حالی که قبلا با وجود دفترچه بیمه فرد، همه چیز مشخص بود و تاریخ انقضای آن هم مشخص بود، اما در حال حاضر هیچ یک از این‌ها وجود ندارد و داروخانه باید این بار را بر دوش کشد. در حالی که وظیفه پزشکان است، اما پزشکان زیر بار نرفتند و متاسفانه زورشان به داروخانه‌ها می‌رسد.»
او با بیان اینکه درخواست ما این است که رویه نسخه نویسی الکترونیکی در کشور مانند همه جای دنیا از مطب‌ها آغاز شود، به ایسنا یادآور می شود: «بر این اساس باید پزشک نسخه‌اش را در سیستم وارد کند و بعد فرد با مراجعه به داروخانه و نشان دادن کارت ملی، بتوانیم در سیستم نسخه او را ببینیم. این شکل ایده‌آل این طرح است. در این صورت نه خطایی رخ می‌دهد و نه به داروخانه فشار وارد می‌شود. در حال حاضر متاسفانه این طرح را به صورت ناقص اجرا می‌کنند. داروخانه‌ها نسخ کاغذی را با مشقت بسیار زیاد به این صورت کنترل می‌کنند. در این شرایط، هم مردم ناراضی هستند و هم داروخانه‌ها.»
متولیان داروخانه ها می گویند تهیه نسخه الکترونیک برای هر بیمار حدود پنج هزار تومان برای داروخانه ها هزینه دارد، اما این هزینه ها از سوی بیمه ها دیده نشده است. با توجه به اینکه اجرای اصولی نسخه نویسی الکترونیک به هماهنگی و همکاری مضاعف بین داروخانه ها، مردم، نظام پزشکی، وزارت بهداشت و سازمان های بیمه گر نیاز دارد، باید منافع همه اضلاع این طرح دیده شود تا با اجماع ملی بتوان این طرح بالادستی نظام سلامت را به سرانجام مطلوب رساند.