نوشته: کلاوس شواپ و تیه‌ری ماله‌ره
ترجمه: علیرضا حسنی
ناشر: فرهنگ نشر نو، چاپ اول، 1400
246 صفحه، 70000 تومان
****
در هیچ دوره‌ای از تاریخ جهان، یک بیماری به فرض همه‌گیری آن، چنین به دغدغه مشترک تمام مردم جهان بدل نشده بوده است. حتی در دوره‌هایی که طاعون سیاه از کشته پشته می‌ساخت، بیماری واگیر این چنین جهان را در نمی‌نوردید که به سرعت گونه‌های تغییر یافته آن از شرق به غرب و یا جنوب به شمال منتقل شود. جهان طبیعت و کره‌ی خاک برای انسان مدرن کوچک شده و مناسباتش با آن متفاوت‌تر از هر دوره‌ای از تاریخ است، بنابراین شکل بیماری‌های واگیرش نیز تغییر یافته است.
اما چه شد که ما گرفتار این بیماری شدیم و راه رهایی از آن چیست؟ این روزها بسیاری در اخبار و مقالات پیگیر مسئله بیماری کووید 19 هستند، می خواهند درباره آن بیشتر بدانند، شاید راه‌های رهایی از آن و گریز از دست این ویروس که منحوسش می‌خوانند پیدا کنند. هنوز مدت چندان زیادی از پیدایی و شناسایی رفتارهای این ویروس و تاثیرات آن نگذشته است، بنابراین منابع مکتوب در اینباره خصوصا در قالب کتاب هنوز بسیار انگشت شمار هستند.
کتاب «کووید-۱۹: بازتنظیم بزرگ» نوشته کلاوس شواپ و تیه‌ری ماله‌ره با ترجمه علیرضا حسنی که به همت نشر نو منتشر شده یکی از همین منابع انگشت شمار و از قضا بسیار خواندنی در باره ویروس کرونا است. البته اگر انتظار آن را داشته باشید که این کتاب به روشنی دست روی عامل شکل گیری این ویروس بگذارد یا از نحوه‌ی درمان و داروهای آن و یا حتی پیشگیری سریع از کووید 19 را داشته باشد، گزینه درستی را انتخاب نکرده‌اید. در این کتاب با نگاهی جدی و کلان نگر به مسئله کووید 19 نگاه شده و در واقع عصاره محتوای کتاب به روندی اشاره می‌کند که ما را به اینجا رسانده است. روندی که حاصل نوع زندگی و رابطه‌ی ما با طبیعت بوده، همه‌ی جهان را دچار گرفتاری بزرگی کرده است. شاید بهتر باشد بگوییم همه ما در خوردن سوپ خفاش سهیم بوده ایم!
نویسندگان کتاب پروفسور کلاوس سواپ و تیه ری ماله ری هردو دکترای اقتصاد دارند، با این اوصاف نباید تعجب کنیم کتاب کووید 19: بازتنظیم بزرگ اثری باشد که بیشتر به جنبه‌های اقتصادی و یا اجتماعی این بیماری توجه داشته باشد تا جنبه‌های صرفا پزشکی که در باره آنها در این یک سال و نیم گذشته زیاد شنیده ایم. بی گمان که امروز به دلیل آنکه مبتلایان به کووید و یا آنها که در اثر این بیماری جان خود را از دست داده‌اند بیش از هر جنبه دیگری در برابر دیدگان ما باشند، اما در حقیقت این همه گیری جنبه‌های پنهان دیگری هم دارد که چه بسا به دلیل درگیر بودن آنها در جهان پسا کرونا، از اهمیت بسیار زیادتری برخوردار باشند. حقیقت این است که دیر یا زود دانشمندان به راه های درمان و یا پیشگیری از کووید 19 دسترسی خواهند یافت. اما آیا این پایان ماجراست؟
این همان نکته مهمی است که نویسندگان کتاب بدان بیشترین توجه را دارند. چنانکه از عنوان کتاب نیز پیداست نویسندگان کتاب از باز تنظیم جهان پسا کرونا سخن می‌گویند. جهانی که باید به گونه‌ای سازمان یابد که در هنگامه‌ی بحران های مشابه بسیار مقاوم تر از آنچه شاهدش بودیم عمل کند.
کتاب حاضر در سه فصل نوشته شده است: باز تنظیم کلان، باز تنظیم خرد (صنعت و کسب و کار) و باز تنظیم فردی. نویسندگان کتاب در این رهگذر نشان می‌دهند که علاوه بر مرگ و میر ناشی از کووید 19، با شروع همه گیری در جهان ، تغییرات مهم و اساسی زندگی انسانها را دچار تحول کرد و نظم جهان دستخوش تغییرو تحولات بزرگی شد. به گونه‌ای که حتی اقتصاد پیشرفته ترین کشورها نیز دچار بحران‌های اساسی شد. اینکه بحران کرونا تا چه زمانی گریبانگیر بشر است چندان روشن نیست. اما نکته مهم داشتن جهانی است در آن با آرامش و بدون چالش های ناشناخته ای از این دست زندگی کنیم. همچنین پس از گذراندن این همه گیری، حهان پسا کرونا بگونه‌ای باشد که دیگر چنین تهدیداتی در آن احساس نشود.
نویسندگان کتاب با ارجاعی زیبا و هوشمندانه به کتاب وقایع نگاری مرگی اعلام شده، اثر گابریل گارسیا مارکز به روشنی وضعیت ما را در جهانی که گرفتارش هستیم نشان می‌دهند. در کتاب مارکز همه اهالی کتاب فاجعه و مرگی را پیشاپیش احساس کرده و نسبت به آن اطمینان یافته اند. همه از شرایطی که پیش روست آگاهی دارند، اما نه کاری می‌کنند و نه می خواهند کاری کنند و شاید اگر دقیقتر نگاه کنیم اغلب در این فکر هستند که کاری از آنهابر نمی آید.
شرایطی که مارکز در کتابش سخن گفته عصاره همان نگاهی است که اغلب ما انسانها نسبت به جهان و طبیعت و نحوه‌ی زیست و تعاملمان با آن داریم. نویسندگان در این کتاب به ما نشان می‌دهند که بحران حاصل کرونا چیزی نیست که از غیب آمده باشد بلکه شیوه‌ای که ما در جهان زیسته‌ایم موجب به وجود آمدن چنین بحرانی شده است. پس اگر بخواهیم در زندگی دوران پسا کرونا گرفتار مسائلی مشابه امروز نباشیم باید مسیری را که در آن قرار داشتیم تغییر بدهیم و دیگر گرفتار این قبیل غافلگیری ها نشویم.
نویسندگان این کتاب امیدوارند که با تغییر در سازو کار اداره جهان بتوانیم راه هایی برای برطرف کردن مشکلات و کاستن تاثیرات آنها در آینده داشته باشیم. تازمانی که برای بازتنظیم دنیای امروز کاری انجام ندهیم دنیای فردای ما گرفتار مصیبت‌های عمیق تر از پیش خواهد بود.
به این ترتیب زندگی ما در این یک سال و نیم گذشته با همه دشواری ها و تلخی هایش برای ما تلنگری بود که حواسمان باشد که با سبک زندگی خود چه بلایی به سرطبیعت می آوریم و در صورت عدم توجه می تواند بحرانهایی شدید و ناگوارتر را به همراه داشته باشد.
این کتاب اثری است سودمند برای مخاطبانی از طیف های مختلف بخصوص آنها که دستی در کار دارند و می توانند در سیاست گذاری های ریز و درشت جهان در حوزه های مختلف خاصه مرتبط با محیط زیست،اقتصاد کلان و... نقش داشته باشند.