در هفته‌های اخير حذف، ادامه يا تغيير شيوه پرداخت ارز 4200 توماني به يكي از موضوعات مهم و اساسي موردبحث در فضاي سياسي- اقتصادي كشور تبدیل‌شده است. رئیس‌جمهور نيز روز سه‌شنبه، هيجدهم آبان ماه تعدادي از اقتصاددانان را در پاستور دورهم جمع كرد تا درباره مسائل اقتصادي بخصوص موضوع ارز 4200 صحبت و گفت‌وگو كنند.
سيد ابراهيم رئيسي روز چهارشنبه، نوزدهم آبان ماه در نامه‌ای به رئیس مجلس شورای اسلامی لایحه دو فوریتی تأمین مطمئن کالاهای اساسی، نهاده‌های دامی، دارو و تجهیزات پزشکی و سیاست‌های جبرانی برای معیشت اقشار آسیب‌پذیر که به پیشنهاد سازمان برنامه‌وبودجه در جلسه پنجم آبان هیئت‌وزیران با قید دو فوریت به تصویب رسیده را به مجلس ارائه کرد.
لایحه 27 هزار میلیارد تومانی برنامه حذف ارز ترجیحی 4200 تومانی کالاهای اساسی و برنامه جبرانی معیشت اقشار، سرآغاز یک تصمیم مهم و تأثیرگذار در مجلس خواهد شد.
درباره ارز 4200 توماني تقريباً بين تمامي اقتصاددانان اجماع وجود دارد كه در حال حاضر با چند نرخي شدن ارز براي عده‌ای رانت فراواني پديد آمده است. همچنين آن انتظاري كه از پرداخت ارز 4200 توماني و متعادل شدن قيمت كالاهاي اساسي وجود داشت رخ نداده است. از سوی دیگر مشکلاتی درباره تأمین و نقل‌وانتقال ارز نیز به دلیل تحریمها وجود دارد. باوجوداین اجماع نظر اما برخي اقتصاددانان معتقدند حذف اين ارز موجبات به‌هم‌ریختگی بیشتر بازار و افزايش قيمت كالاهاي اساسي خواهد شد و فشار مضاعف به طبقات و اقشار ضعیف‌تر جامعه تشدید میشود.
بر اساس اين ديدگاه برخي بيان میکنند بااینکه هدف‌گیری اين ارز دقيق و كامل نبوده و به نتايج پیش‌بینی‌شده دست نيافته اما ضرورت دارد ادامه يابد. از سوي ديگر برخي نيز معتقدند می‌باید با حذف ارز 4200 توماني، حتماً می‌باید راه‌های جايگزين براي حمايت از اقشار ضعيف و آسیب‌پذیر در اولویت قرار گیرد.
بحث مهمي كه وجود دارد اين است كه فرايند تدوين بودجه و تغییر ساختار آن در دستور كار دولت است و لذا می‌باید تصمیم عاجلي براي اين موضوع اتخاذ شود. درواقع موضوع مهم و حياتي آن است كه دولت سيزدهم و مجلس یازدهم در برابر تصميم حساس قرارگرفته و می‌باید بهترين تصميم درباره اين مسئله اقتصادي اتخاذ شود. از اين بابت برگزاري جلسه رئیس‌جمهور با اقتصاددانان حتماً اقدام مثبتي بوده است.
اما ضرورت دارد ازآنجاکه تبعات چنين تصميمي بر عموم مردم و اقشار مختلف جامعه تأثیر دارد گفت‌وگو و بحث درباره ارز 4200 تومانی در فضاي اجتماعي و رسانه‌ای با حضور مخالفان و موافقان انجام گيرد. اين مسئله علاوه بر اینکه موجب میشود تا طرفين استدلال‌ها و بحث‌های خود را ارائه دهند درنهایت بهترين تصميم نيز اتخاذ شود. در اين صورت همراهي مردم با سياست اتخاذشده نيز بيشتر خواهد بود و احتمال موفقيت آن افزايش خواهد يافت.
يكي از مشكلاتي كه موجب شد اعتراضات آبان ماه 98 به وجود آيد اعلام یکباره افزايش قيمت بنزين بود كه براي برخي طبقات اجتماعي اين تصور را پديد آورد آينده بسيار سختي به لحاظ اقتصادي و معيشتي پيش‌رو دارند؛ چراکه تجربه ثابت كرده است معمولاً افزايش قيمت حامل‌های سوخت منجر به افزايش سرسام‌آور كالاها و اقلام ديگر میشود. در آن مقطع زماني هيچ تصميم جبراني نيز عملاً توسط دولت براي كمك به مردم و كسب آرامش ذهني آن‌ها صورت نگرفت و برخی تصور کردند در یک بن‌بست قرارگرفته‌اند.
با تمام اين توضيحات ضرورت دارد گفته شود براي موفقيت هر تصميم قانون و سیاست مهمی بايد بين نهادها و سازمان‌های تصميم گير اجماع وجود داشته باشد، تصميم می‌باید بر پايه بحث و گفت‌وگوی كارشناسي در منظر افکار عمومی گرفته شود و همراهي حداكثري نخبگان جامعه نيز وجود داشته باشد. از سوي ديگر می‌باید دلايل و فرايند اخذ چنين سياست و قانوني براي مردم توضيح داده و تلاش شود تا كمترين تبعات و پيامد را براي آن‌ها به همراه داشته باشد.
اگر فرايندي غیرازاین براي اخذ چنين تصميم و قانون سختي در پیش‌گرفته شود نه‌تنها احتمال موفقيت اجراي آن كاهش می‌یابد بلكه مردم نيز ممكن است مقاومت داشته و نارضايتي به وجود آيد.
