همشهری: دوازدهم خرداد بود که پس از گذشت حدود 28ماه از شیوع کرونا در کشور، موارد مرگ‌های ناشی از این بیماری به صفر رسید و همزمان با آن، امیدها برای اعلام پایان کرونا، بالا رفت. در همان روز بدون مرگ، میزان بستری‌ها 34نفر بود و موارد ابتلای جدید، 175نفر. 24ساعت از اعلام این خبر نگذشته بود که میزان فوتی‌ها 3نفر اعلام شد و روز بعد از آن مرگ‌های کرونا به 7نفر افزایش پیدا کرد. البته از 14خرداد، موارد ابتلای جدید به زیر 100نفر رسید و روی عدد 64قرار گرفت و روز بعد از آن یعنی 15خرداد هم، تنها 53بیمار به جمع مبتلایان اضافه شد. کاهش آمار مرگ و ابتلای کرونا، اما تأثیرات قابل توجهی بر میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی به‌ویژه ماسک داشته است. خیلی‌ها در میان دوراهی استفاده از ماسک و حذف آن مانده‌اند. از یک‌سو، آمارها حکایت از پایان قریب‌الوقوع کرونا می‌دهد و از سوی دیگر، هنوز بر رعایت پروتکل‌ها تأکید می‌شود. اینکه چه زمانی قرار است ماسک‌ها برداشته شود؟ برای اعلام پایان پاندمی در هر کشور، باید به چه فاکتورهایی در چه مدت زمانی توجه کرد؟ وضعیت شیوع سویه‌های جدید در ایران و جهان چگونه است و چه پیش‌بینی از آینده می‌شود؟ و... پرسش‌های رایجی است که متخصصان به آن پاسخ می‌دهند.
مرگ، ابتلا و بستری؛ 3فاکتور مهم
براساس اعلام علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی، موارد مرگ، بستری و ابتلای روزانه، هر3به‌عنوان فاکتورهای مهم برای سنجش میزان کنترل کرونا، اهمیت دارند. او در توضیح بیشتر به همشهری می‌گوید: «زمانی که موارد ابتلای جدید پایین باشد، به همان اندازه افراد نیازمند بستری در آی‌سی‌یو هم کم می‌شوند و در ادامه موارد مرگ هم کمتر می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان مرگ در بخش مراقبت‌های ویژه حدود 40درصد است.» او درباره اعلام صفر شدن موارد فوت کرونا تنها در یک روز و دلخوشی برای پایان شیوع ویروس به نکته دیگری اشاره می‌کند: «تا زمانی که بیماران مبتلا به کرونا در آی‌سی‌یو بستری باشند، باید انتظار ثبت مرگ‌های کرونا را هم داشت. به هر حال با توجه به متغیرهای موجود، موارد ابتلا کمتر شناسایی می‌شود، میزان ورود به بیمارستان‌ها کم شده و بستری در آی‌سی‌یو هم پایین آمده است؛ بنابراین موارد مرگ هم کم می‌شود. با این حال، با یک روز صفر شدن مرگ کرونا، نمی‌توان وضعیت شیوع را تمام‌شده تلقی کرد.» به‌گفته این ویروس‌شناس، وضعیت نزولی ابتلای جدید، بستری و مرگ، باید حدود 2هفته در سطح پایین بماند تا بتوان اعلام کرد که ویروس بی‌خطر شده است.
ضرورت استفاده از ماسک در مکان‌های بسته و شلوغ
با وجود کاهش آمار اما همچنان بر استفاده از ماسک در فضاهای بسته و شلوغ تأکید می‌شود؛ مثل اتوبوس، مترو و سالن‌های پرجمعیت. ناجی این توصیه را به مردم می‌کند و می‌گوید: «در کشورهای آمریکایی و اروپایی، به سرعت ماسک حذف شد و حالا مردم این کشورها با روند افزایشی شیوع مواجه شده‌اند. در ایران بازگشایی‌ها دیرتر اتفاق افتاد، اما درصورت تعجیل در برداشتن ماسک و بی‌توجهی به سایر پروتکل‌ها ممکن است ماه دیگر، وضعیتی مانند کشورهای اروپایی و آمریکایی در ایران هم تکرار شود.» پیش از این، علیرضا رئیسی، سخنگوی سابق ستاد ملی مقابله با کرونا به همشهری گفته بود که پاندمی در کشور، احتمالا تا پایان سال میلادی و نهایتا تا پایان سال1401 خواهد بود و از سال آینده مردم می‌توانند ماسک‌ها را با خیال راحت حذف کنند.» با این حال او این را هم مورد تأکید قرار داده بود که حتی اگر 50درصد جمعیت هم واکسن زده باشند باز هم زنجیره انتقال ضعیف می‌شود و تنها نگرانی در این‌باره زمانی وجود خواهد داشت که جهش جدیدی صورت بگیرد که بتواند واکسن‌ها را دور بزند. حالا هم ناجی تأکید می‌کند تا زمانی که ویروس در گردش است باید از ماسک استفاده کرد. براساس اعلام این ویروس‌شناس، پایان کرونا در جهان را سازمان بهداشت جهانی باید اعلام کند؛ البته در بیشتر کشورها وضعیت کنترل شده است.
آمار ثابت واکسیناسیون در کشور
نگاهی به آمار واکسیناسیون در کشور نشان می‌دهد، از میان کل جمعیت 84میلیون نفری کشور تاکنون 76درصد یک دوز، 68درصد 2دوز و 32درصد 3دوز واکسن تزریق کرده‌اند و حالا براساس اعلام ناجی، مدت‌هاست که آمار واکسیناسیون ثابت مانده است: «ما مدت‌هاست که روی همان حدود 30میلیون نفر تزریق‌کننده دوز سوم مانده‌ایم. در شرایط فعلی، اوضاع خوب است، اما اگر سویه جدید شایع شود، می‌تواند وضعیت خطرناکی ایجاد کند.» به‌گفته او، حالا بهترین زمان برای تزریق دوز سوم یا بوستر است؛ یعنی پیش از اینکه واریانت جدیدی وارد کشور شود: «باید میزان تزریق دوز بوستر به 70درصد برسد. دوز سوم نباید در اوج‌گیری کرونا تزریق شود؛ چون دیگر کارایی نخواهد داشت.» نگاهی به آمارهای هفته گذشته هم نشان می‌دهد که میزان واکسیناسیون روزانه از 48هزار مورد به یک‌هزار و 912مورد رسیده که نشان‌دهنده کاهش قابل توجه تزریق واکسن است.
زیرسویه‌های جدید اومیکرون شامل BA4 و BA5با روند افزایشی در برخی از کشورهای اروپایی و آمریکایی و حتی استرالیا، گزارش شده، اما بیماران، کمتر در معرض خطر مرگ هستند و آمار فوتی‌ها افزایش نداشته است. در ایران هم در هفته دوم خرداد با اینکه در 12استان موارد بستری ثابت و در 14استان کاهش موارد بستری ثبت شده است، اما در قزوین، گیلان، آذربایجان‌شرقی، زنجان و کردستان آمار بستری‌ها افزایشی بوده است؛ هرچند که افزایش قابل توجه موارد فوت در هیچ‌یک از استان‌های کشور وجود ندارد.