به گزارش الف، بعد از تحولاتی که در نتیجه بحران اوکراین و افزایش قیمت نفت، در روابط عربستان و آمریکا به وجود آمد انتظار میرفت که تنشآفرینی «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا و «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی علیه یکدیگر همچنان ادامه داشته باشد. بعد از مصاحبه جنجالی بن سلمان با مجله ذاآتلانتیک آمریکا و اظهاراتی که علیه بایدن مطرح کرد و جانبداری از روسیه در بحران اوکراین و سپس پاسخ منفی به درخواست آمریکا جهت افزایش تولید نفت به نظر میرسید که بن سلمان در صدد انتقامجویی از جو بایدن باشد.
علت این رفتارهای محمد بن سلمان سیاستی بود که بایدن بعد از ورود به کاخ سفید در قبال عربستان پیش گرفته بود و با نادیده گرفتن این شاهزاده جوان سعودی، به انزوای منطقهای و بینالمللی وی در نتیجه پرونده قتل «جمال خاشقجی» روزنامهنگار منتقد سعودی دامن زد. اما تحرکاتی که اخیرا بن سلمان انجام داد حاکی از آن بود که به نوعی قصد انتقامگیری از بایدن دارد. حتی رسانههایی همچون روزنامه گاردین انگلیس اعلام کردند که ولیعهد عربستان روی بازگشت «دونالد ترامپ» رئیس جمهور سابق آمریکا به کاخ سفید شرطبندی کرده است.
البته بایدن نیز بیکار نماند و از برخی دروازهها شروع به تهدید محمد بن سلمان کرد. از جمله این تهدیدات تصویب لایحه «نوپک» در کنگره آمریکا بود که به این کشور اجازه میداد از کشورهای عضو اوپک همانند عربستان که بر عدم افزایش تولید نفت اصرار دارند، شکایت کند. همچنین گفته میشد که بایدن سفر خود به عربستان را نیز لغو کرده است.
اما به نظر میرسد اتفاقاتی که اخیرا در چارچوب مناسبات عربستان و آمریکا رخ داده دو طرف را وادار میکند تا در سیاستهای جدید خود بازنگری داشته باشند. در همین راستا طی دو هفته گذشته «خالد بن سلمان» معاون وزیر دفاع عربستان و برادر محمد بن سلمان در راس هیئتی وارد آمریکا شد و با مقامات این کشور از جمله «لوید استون» وزیر دفاع دیدار کرد. اینجا نکته قابل توجه در همزمانی سفر خالد بن سلمان و «بنی گانتس» وزیر جنگ رژیم صهیونیستی به آمریکاست که علامت سوالات متعددی را به وجود میآورد.
طرف آمریکایی و سعودی در سفر خالد بن سلمان به واشنگتن بر تحکیم روابط میان دو طرف تاکید کردند. متعاقب آن شبکه سی ان ان آمریکا از سفر احتمالی جو بایدن به عربستان و دیدار وی با محمد بن سلمان خبر داد. بر این اساس، دیدار مذکور همزمان با نشست شورای همکاری خلیج که در ریاض ماه آینده برگزار میشود، انجام خواهد شد.
از طرف دیگر روز چهارشنبه 25 مه هیئتی از کنگره آمریکا در سفر به عربستان با بن سلمان دیدار و گفتگو کردند. در این دیدار روابط دو ریاض و واشنگتن و برخی موضوعهای مهم و مورد توجه مشترک بررسی شد.
اما درباره علت چرخش مواضع بایدن و بن سلمان به طور خاص و آمریکا و عربستان به شکل کلی مقابل یکدیگر چندین احتمال و سناریو مطرح میشود. برخی معتقدند که بایدن و محمد بن سلمان درحال گروکشی هستند و به این نتیجه رسیدهاند که برای حل برخی چالشهای خود به ویژه در سایه فضای متشنج جهانی به یکدیگر نیاز دارند و باید مناسبات خود را در سطح متعادلتری دنبال کنند.
اما 2 مسئله مهم در این بین وجود دارد که نباید نادیده گرفته شود. در وهله نخست به فاصله کمی از سفر هم زمان وزیر دفاع عربستان و وزیر جنگ اسرائیل به واشنگتن، همانطور که قابل پیش بینی بود، رسانههای صهیونیستی گزارش دادند که دولت بایدن به شکل محرمانه درصدد میانجیگری برای عادی سازی روابط میان آمریکا و رژیم صهیونیستی است.
از طرف دیگر این تحولات درحالی رخ میدهد که احتمالا عربستان در مرحلهای نزدیک شاهد اتفاقات بزرگی خواهد بود. آنگونه که منابع سعودی گزارش میدهند بیماری «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه سعودی در مرحله خطرناکی قرار دارد و حتی برخی پزشکان اعلام کردهاند ممکن است ملک سلمان طی چند هفته آینده بمیرد.
در این شرایط محمد بن سلمان که از سال 2017 با آرزوی نشستن بر تخت پادشاهی از هیچ جنایت و تلاشی برای رسیدن به این هدف- از سرکوب و کشتار مخالفان تا کودتا علیه شاهزادگان و دادن باجهای فراوان به دولت ترامپ، دریغ نکرده، خود را در برابر مرحله پرچالشی میبیند.
بن سلمان به خوبی میداند انتقال قدرت در عربستان علاوه بر قواعد داخلی آل سعود که وی همه را دور زده، نیازمند مداخلات آمریکاست؛ به این معنا که از گذشته تاکنون همواره دولتهای متعدد ایالات متحده نقش پررنگی در تعیین پادشاه عربستان داشتند. بنابراین در شرایطی که هر لحظه امکان مرگ ملک سلمان وجود دارد، ولیعهد جاه طلب سعودی نمیتواند منتظر بازگشت ترامپ به کاخ سفید بماند.
بن سلمان همچنین به خوبی میداند که طبق معادلات تثبیت شده در سیاست خارجی عربستان و وابستگی مطلق این کشور به ایالات متحده، کشورهایی همچون چین و روسیه نمیتوانند برای ریاض جایگزین واشنگتن شوند. به همین دلیل شاید بتوان گفت ممکن معاملهای میان بن سلمان و بایدن و امتیازدهیهای متقابل میان دو طرف شکل بگیرد که عادی سازی عربستان با اسرائیل بعد از پادشاهی محمد بن سلمان در این چارچوب جا میگیرد.