همشهری: پس از 6سال سرانجام در دولت سیزدهم سند احیای جنگل‌های زاگرس نهایی شد. جنگل‌های زاگرس که بزرگ‌ترین ناحیه رویشی کشور محسوب می‌شوند از سال 95تاکنون بدون هیچ سند و برنامه‌ای صرفا با برنامه‌های استانی و موردی اداره می‌شدند و برنامه جامعی برای نگهداری و احیای آنها وجود نداشت، اما بالاخره در کارگروهی به ریاست معاون اول رئیس‌جمهور و هیأت دولت، سند احیای جنگل‌های زاگرس نهایی شد. براساس لایحه بودجه1401کل کشور، امسال باید 113میلیارد تومان برای حفاظت کل جنگل‌های زاگرس هزینه شود، اما این آخرین سال اجرای طرح‌های بدون سند در زاگرس است و از سال آینده برنامه جامع زاگرس اجرایی خواهد شد.
ایجاد حساسیت ملی درباره زاگرس
نقی شعبانیان، معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور درباره روند نهایی شدن سند احیای جنگل‌های زاگرس به همشهری گفت: حساسیت خوبی در سطح ملی و دولت برای حفاظت از جنگل‌های زاگرس ایجاد شده و کارگروهی در همین رابطه به ریاست معاون اول رئیس‌جمهور با عضویت وزرا و استانداران مناطق زاگرس‌نشین تشکیل شد. وی با بیان اینکه در این کارگروه سند احیای جنگل‌های زاگرس به‌عنوان سندی بالادستی برای حفاظت از این جنگل‌ها مطرح است، اضافه کرد: ذیل این سند، اقدامات منطقه‌ای و بخشی نیز انجام خواهد شد. معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی با اشاره به در دست تهیه بودن طرح‌های جنگلداری اجتماعی در کشور، گفت: امسال این طرح به‌صورت پایلوت برای 3منطقه از کشور تهیه شد که یکی از آنها کردستان است و از سال۱۴۰۲ نیز اجرایی خواهد شد. وی تأکید کرد: اگر توجه و حساسیت دولت و مردم را نسبت به در خطر بودن جنگل‌های زاگرس و ضرورت حفظ آن ایجاد کنیم، طی ۲دهه قادر به نجات این جنگل‌ها خواهیم بود؛ البته این مهم نیازمند تخصیص اعتبارات مناسب است. معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی، وسعت جنگل‌های زاگرس را ۶میلیون هکتار اعلام کرد و گفت: این جنگل‌ها از حیث اقتصادی و معیشتی برای مردم و کاهش معضلات زیست‌محیطی به‌ویژه در مقابل ریزگردها، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
زاگرس و انبوه مشکلات
در سال‌های اخیر جنگل‌های زاگرس به دلایل انسانی و حوادث طبیعی ازجمله خشکسالی‌های مداوم، استفاده بی‌رویه و نادرست و آتش‌سوزی‌های پی در‌پی وضع خوبی ندارند؛ درحالی‌که اگر امنیت غذایی، زیستی و توسعه پایدار اهمیت داشته باشد، باید به این جنگل‌ها توجه شود. برای نمونه یکی از مشکلات حاد امروز جنگل‌های زاگرس وجود آفت و بیماری است. این آفات و بیماری‌ها نتیجه فعالیت‌هایی است که باعث به‌هم خوردن تعادل زیستی و اکولوژیکی بوم‌سازگان زاگرس شده است. جوانه‌خوار، برگ خوار، بذرخوار بلوط و بیماری زغالی بلوط ازجمله آفت‌هایی است که زاگرس را با خطر مواجه کرده است که اگر کنترل نشود، ممکن است بیماری‌های بیشتری شایع شود. این آفات جزو اکوسیستم زاگرس هستند و به‌خودی خود آفت محسوب نمی‌شوند، اما زمانی به آفت تبدیل شده‌اند که تعادل زیستی به‌هم خورده و این موجودات طغیان کرده‌اند. البته مقابله با این آفت‌ها نیازمند کار علمی و برنامه‌های کوتاه، میان و بلندمدت است، اما در کوتاه‌مدت باید سمپاشی در جنگل‌های زاگرس انجام شود تا کانون بحرانی طی 4سال نجات پیدا کند. البته سمپاشی به‌صورت ترکیبات بیولوژیکی انجام می‌شود که کم‌خطر بوده و عواقب کمتری خواهد داشت. در عین حال سازمان منابع طبیعی معتقد است این سمپاشی‌ها نیز نباید طولانی‌مدت انجام شود و اگر فقط متکی به این روش باشیم، ممکن است عوارض نامطلوبی برای جنگل به‌ویژه حشرات و موجودات زنده داشته باشد؛ بنابراین پس از بازه زمانی 4ساله این کار باید متوقف شود؛ ضمن اینکه زمان سمپاشی در هر منطقه باید به تشخیص کارشناسی کمیته گیاه‌پزشکی و اکولوژیکی آن منطقه صورت گیرد.
16سال زاگرس‌داری
جنگل‌های زاگرس شامل 6میلیون هکتار بلوط‌زار و برخی درختان دیگر است که در قالب طرح ملی صیانت و توسعه جنگل‌های ناحیه زاگرس و جنوب و مناطق مرکزی از سال 84تا 95یعنی برنامه‌های چهارم و پنجم توسعه، به 3974هزار هکتار آن یعنی 52درصد مساحت موجود، توجه شد. ناگفته نماند که در این سال‌ها دولت، سازمان ملل و صندوق بین‌المللی محیط‌زیست، منابع مالی خود را در این ناحیه متمرکز کردند. پس از آن در فاصله سال‌های 96تا 1400در برنامه ششم جنگلداری، سطح برنامه‌ها تا 87درصد مساحت موجود افزایش یافت، اما هر بار اقدامات انجام شده موردی بوده و طرح سراسری برای نگهداری و احیا اجرایی نشد.