محمد خادم الشیخ کوهنورد حرفه‌ای و مربی امداد و نجات کوهستان در گفتگو با ایسنا، در خصوص علت حوادث ایجاد شده در کوه‌ها به خصوص در دماوند علی رغم هشدارهای صادر شده گفت: دماوند با ارتفاع فعلی ۵۶۱۰ متر بلندترین قله ایران است که بهترین زمان صعود برای کوهنوردان به این کوه بین تیر و مرداد ماه خواهد بود چرا که وضعیت آب و هوایی دماوند در زمان گفته شده نسبتا پایدار است. البته موارد خاصی مانند سیل اخیر هم وجود دارد که هشدارهای لازم صادر می شود.
گرمایش زمین به دماوند و علم کوه صدمه زده است
او ادامده داد: پس از سیل‌های اخیر با بالگرد در دماوند گشت زده و متوجه شدیم بسیاری از دهلیزها و ... شسته شده و سنگ‌های ریزشی از بالا به پایین کوه هدایت شده بودند. علاوه بر سیل، گرم شدن هوا و کره زمین هم می تواند عامل ایجاد همچون خطرهایی باشد. اگر عکس های گذشته دماوند مانند ۲۰ سال گذشته را مشاهده کنید خواهید یافت که این کوه با الان بسیار فرق کرده است. در برخی از مواقع، حتی زیر پناهگاه‌ها در فصل تیرماه برف وجود داشت اما اکنون برف بسیار کم شده است. گرم شدن زمین تنها مختص به ایران نیست و بسیاری از کوه هابا گرم شدن زمین دچار مشکل شده اند. به عنوان مثال، چندی پیش در کوه‌های ایتالیا توده‌ای یخ جدا شد و کوهنوردان زیادی جان خود را از دست دادند. همچنین در قزاقستان هم توده‌ی بزرگ یخ جدا و باعث ایجاد مشکل شد. گرمایش زمین به کوه‌های ایران از جمله دماوند و علم کوه صدمه زیادی زده است. در این کوه‌ها یکسری مورن و یخچال‌های بزرگ وجود دارد که فکر می کنید جزوی از کوه است اما اینطور نیست و باید گفت که زیر برف‌ها یخچال طبیعی وجود دارد.
افراد بی تجربه در دماوند به مشکل خواهند خورد
مربی امداد و نجات کوهستان ادامه داد: در دماوند پیک محدود دو ماهه برای صعود در هوای مناسب داریم. در این پیک دو ماهه، کوهنوردان با کتانی، لباس سربازی و شلوار بادگیر دماوند را صعود می کنند و این درصورتی است که مشکل ارتفاع برای آن کوهنورد پیش نیاید و یا هوا بد نشود. با افزایش ارتفاع، اکسیژن کاهش پیدا می کند و این باعث شده حرکت کندتر شود. حتی هیمالیانوردهای حرفه ای از ارتفاع بالای ۷۰۰۰ متر، از اکسیژن استفاده می کنند تا بتوانند صعود داشته باشند. افرادی که بی تجربه هستند در دماوند به مشکل خواهند خورد. عطش صعود در کوهنوردان بالاست چرا که در سال‌های گذشته کرونا وجود داشت و امکان صعود نبود. به دلیل اینکه در سال جاری محدودیتی وجود ندارد وترس افراد از کرونا ریخته، کوهنوردان بیشتری به دماوند صعود داشته‌اند.
بی‌توجهی کوهنوردان مشکل ساز است
او ادامه داد: بی‌توجهی مردم به هشدارها در دماوند یکی از مشکلاتی است که تیم امداد و نجات با آن دست و پنجه نرم می کند. این موضوع فقط در کوهنوردی نیست؛ به عنوان مثال می دانید خودرو داخلی کیفیت ندارد و جاده از استانداردهای لازم برخوردار نیست. با علم به این موضوع ۱۷۰ کیلومتر بر ساعت، سرعت می‌روید و دچار سانحه خواهید شد. اما این موضوع با کوهنوردی یک تفاوت داد. اگر جاده ریزش کند راه‌ها را خواهیم بست اما کوه دری ندارد که آن را ببندیم. این موضوعات به فرهنگ سازی بر می گردد. بنده ۱۸ سال پیش کوهنوردی را شروع کردم. اکنون که صعود به دماوند را می بینم با گذشته تفاوت بسیاری کرده و حجم چادرها زیاد شده و وضعیت ساختاری کوه دچار آسیب گشته است. در گذشته که با بالگرد کوه دماوند را می دیدم مخروطی دماوند به خوبی دیده می شد اما با سایش و حضور افراد زیاد، این مخروطی با حدود ۲۰ سال گذشته تفاوت زیادی کرده است. باید گفت که انگار به کوه دماوند دست زده و بخشی از آن کنده شده است. این موضوعات به دلیل آن است که کوهنورد زیاد شده و سایش این کوه بالا رفته است.
در تذکر امدادی می گویند "به تو چه"!
خادم الشیخ گفت: فدراسیون کوهنوردی هشدارهای لازم را می دهد اما هیچ راه قانونی برای عدم ورود کوهنوردان به کوه وجود ندارد چرا که کوه دری ندارد و تنها راه کنترل جمعیت، فرهنگ‌سازی است. زمانی که هشدار داده می شود منطقه سیلابی بوده و صاعقه است، بازهم یک عده کار خودشان را می کنند! بچه های امداد و نجات فدراسیون کوهنوردی و هلال احمر که در کوه ها مستقر هستند گاها با برخورد بد از جامعه کوهنوردان رو به رو می شوند. من خودم بارها تذکر دادم که این کفش مناسب صعود نیست اما به من گفتند " به تو چه!" حتی موضوع "هم هوایی" را به آنها تذکر می دادم اما از کلمات زشتی استفاده می کردند. به دلیل اینکه پلیسی در کوهستان وجود ندارد کاری نمی توان کرد. بارها از کوهنوردان پاسخ شنیده‌ایم که "دوست دارم برم بمیرم! "واقعا آن کسی که این جمله را می گوید به دلیل سهل انگاری خواهد مُرد اما چه کسی متضرر می شود؟ اولین آسیب به خانواده کوهنورد وارد می‌شود و بعد برای تیم امداد و نجات. باید گفت پس از مدت‌های طولانی هنوز افرادی هستند که در دماوند مفقود بوده و گاها باید هفته‌ها نیروی امدادی کار جستجو را انجام دهند تا نفر مفقود شده پیدا شود.
راه پیشگیری از بی توجهی کوهنوردان چیست؟
او همچنین گفت: من تجربه ساماندهی صعود های هیمالیا را نیز دارم و با کوهنوردان بزرگی ارتباط دارم. باتوجه به این تجربه باید بگویم که می توان ساز و کاری برای جلوگیری از رفتار پرخطر در کوه ایجاد کرد. در هیمالیا نسبت به خدماتی که انجام می دهیم از کوهنورد یک مبلغی را بیمه می گیرد. مثلا ۴۰۰ دلار به عنوان خدمات از کوهنورد گرفته که اگر اتفاقی افتاد نیروهای امدادی اعزام شوند اما باید گفت در ایران اینگونه نیست. مثلا در دماوند اگر مشکلی پیدا کردید، درخواست بالگرد می کنید و پس از بررسی، بالگرد مجانی به منطقه انتقال پیدا می کند. یک اشتباه شما با حرکتی مجانی پاسخ داده می شود اما در اکثر کشورها اینگونه نیست. در هیمالیا اگر اتفاقی برای شما بیفتد و بالگرد شما را انتقال دهد حدود ۴۰۰۰ دلار باید خرج کنید. از نظر شخص من این موضوع بازویی است که کوهنوردان را محدود می کند. حتی کوهنوردان خارجی پس از امداد و نجات هوایی در ایران، از ما سوال می کنند که آیا خدمات بالگرد واقعا رایگان است؟ کوهنوردان خارجی از این موضوع تعجب می کنند اما باید بگویم که کوهنوردان ما از این خدمت رایگان درست استفاده نکرده و رعایت نمی کنند. من به چشم خودمم دیدم که کوهنورد خسته می شود و درخواست بالگرد می کند! هنگام انتقال پیکر کوهنوردی که در دماوند به علت ریزش سنگ چهارتنی جان خود را از دست داد یک عده فیلم می گرفتند و ما درخواست کردیم که فیلم نگیرند اما پاسخ شنیدیم "به شما چه!" این همه موضوعات به فرهنگ ما بر می گردد و این موضوع تنها مختص به کوهنوردی نیست. فدراسیون کوهنوردی آموزش های لازم را واقعا می‌دهد.
بی‌خیالی برخی کوهنوردان حادثه می‌آفریند
خادم الشیخ ادامه داد: هفته های گذشته، یک جوانی به تنهایی به دماوند صعود داشت. او در بارگاه سوم، ارتفاع زده می‌شود و همکاران ما در پناهگاه به او اکسیژن داده و از خواهش کردند که پایین برگردد اما او بدون توجه به صحبت امدادگران، صعود می کند و اینقدر به خودش فشار می آورد که بیهوش می شود. هنگام گذاشتن او در بالگرد برای انتقال به بیمارستان، امدادگران فکر می کردند که این کوهنورد اِدم شده است اما در واقعیت او سکته قلبی کرده بود! این جوان هیچ توجهی به امدادگران نداشت. شما به جای ما چه کار می‌کردید؟ ساز و کار قانونی در این خصوص وجود ندارد. اگر کوهنوردان خود را بیمه کنند خیلی خوب است. این جوان تنها یک گوشی موبایل داشت و حتی مدارک شناسایی هم نداشت. اگر غیر تیر و مرداد به کوه دماوند بیایید کوهنوردان واقعی را خواهید دید. باید گفت که آسان ترین جبهه، جبهه جنوبی است. همچنین جبهه غربی خیلی فنی بوده و کوهنوردان در آن کمتر هستند.
در کوه دماوند عروسی می‌گیرند!
او گفت: در کوه دماوند عروسی می‌گیرند! حتی اگر تذکر دهید با عبارت به شما چه ربطی دارد مواجه خواهید شد!
خادم الشیخ در پایان گفت: دماوند در روزهای گذشته بسیار شلوع بود. حتی چادر زدن هم محدودیتی دارد. برخی کوهنوردان کنار پد بالگرد چادر زده بودند که خیلی عجیب بود. این موضوع عین آن است که وسط اتوبان چادر بزنید و بخواهید بخوابید! زمانی که بالگرد می‌نشیند چادر خود کوهنوردان خراب می شود اما با دانستن این موضوع بازهم رعایت نمی کنند. حتی یک فردی اصرار داشت که در پد بالگرد چادر بزند! اصلا نمی دانست اچ بزرگ برای بالگرد است!