الگویی در قحطی الگوها

محمد مهدی اسکندری، گروه فرهنگی الف،   4011007004 ۳ نظر، ۰ در صف انتشار و ۱۰ تکراری یا غیرقابل انتشار

مظاهر مدرنیته و دنیای سکولار که در طی دویست سال اخیر با سرعت هرچه بیشتر در فرهنگ و اجتماعِ مردم جهان رسوخ کرده است، طبع فکری و نظری مردمان را تغییر داده و مدل و الگوی زیسته دیگری را پیش پای آن‌ها گذاشته است. در این دنیا چشم‌ها از آسمان به زمین آمده و بشر بیش از آن‌که به عوالم غیب بیندیشد، ذهن خود را درگیر پیچیدگی‌ها و فرمولاسیون زمین کرده است. کشور و جامعه ما گرچه هم‌چنان به عنوان آخرین‌ سنگرها در برابر دنیای سکولار و تفکر مدرن شناخته می‌شود، اما سؤالات و مسائل دنیای جدید اذهان و افکار مردم ما را، از مذهبی تا غیر مذهبی را پر کرده است. 

یکی از مهم‌ترین موضوعات که شاید برای ما شیعیان از اهمیت خاصی برخوردار باشد، جایگاه اولیای دینیمان موسوم به چهارده معصوم در زندگی این عصر است. به راستی سیره و روش این حضرات چه چیزی دارد که بشر امروزی بتواند گم شده خود را در آن جست‌وجو کند؟ گریزی به حال حاضر جامعه می‌زنیم، حضرت فاطمه زهرا برای آن دختر نوجوان یا جوانی که از سر عقیده یا هیجانات متأثر از فضای مجازی فریاد «زن، زندگی، آزادی» سر می‌دهد چه افق راه‌گشایی دارد؟ 

برای پاسخ به این سؤال بحث را از سمت و سوی دیگری پیگیری می‌کنیم. حضرت پیامبر(ص) وقتی در یکی از مواقع، می‌خواهد دختر خود حضرت فاطمه زهرا (س) را معرفی کند، از عبارت جالبی بهره می‌برد. این معرفی در دوران حال حاضر که دنیا موضوع «زن» را مسأله خود قرار داده و به گوشمان شعارهایی از جنس «زن، زندگی، آزادی» می‌رسد در خور توجه است. پیامبر (ص) دختر خود را با عبارت «حوراء‌ الانسیه» معرفی می‌کند یعنی فرشته‌ای از جنس آدمیان، که در اصل پیامبر می‌خواهد بگوید فاطمه (س) هم انسان است هم فرشته. فاطمه زهرا (س) با این تعریف سَری در عرش دارد و پایی در فرش، دستی در ملکوت دارد و نگاهی به عالم مُلک. این عبارت تنها بیان یک عبارت محبت‌آمیز پدر به دخترش نیست چرا که هوا و هیجانات نفسانی بنا به نص صریح قرآن کریم از پیامبر به دور است «ما ینطِقُ عن‌الهوی»

انسان امروزی، تمام الگوهای خویش را در صدد است تا از زمین و انسان‌های زمینی انتخاب کند. او توجه ندارد زمین گرچه مسأله است اما راه‌حل در آسمان‌ها است. به دنبال زمین و اهل آن بودن ما را بر آن داشته است که الگوهای ما کسانی باشند که در کف زمین، موسوم به سلبریتی هستند. جهل و یا عدم توجه به الگوی حقیقی انسان را بر آن داشته تا خود را با قهرمانان خیالی و غیر حقیقی مأنوس کند و اقتدایش به مشی و روش قهرمانان غیر ملموسی چون اسپایدرمن و سوپرمن باشد. وقتی آسمان را از دست دادیم، زمین را با تخدیر خیال‌پردازی نگاه می‌کنیم. 

در چنین فضایی راه‌کار پیامبر(ص) این است که الگو باید «حوراء الانسیه» باشد. فاطمه زهرا (س) در عین زمینی بودن، آسمانی بود و در عین آسمانی بودن، زمینی! حضرت پیامبر(ص) با معرفی این‌چنینی از حضرت زهرا(س) چنین القا می‌کند که در دوران‌های مختلف، الگو باید کسی باشد چون فاطمه زهرا (س).

رهبری معظم در این باره تعبیر قابل توجهی دارند: آن حضرت تجسّم عالی‌ترین مفاهیم انسانی و اسلامی در مورد زن است، که به این‌ها باید توجّه کرد؛ درس فاطمه‌ زهرا بیش‌تر این موارد است. برخی از مفاهیم اسلامی مفاهیم اختصاصی است، مثل مادری، همسری، کدبانویی، تربیت فرزند؛ در همه‌ این‌ها اوج قلّه‌ تصوّر، حضرت فاطمه‌ زهرا (س) است. در عرصه‌ تربیت فرزند، در عرصه‌ همکاری با شوهر، در عرصه‌های مشترک و در آن چیزهایی که بین زن و مرد مشترک است، مثل بندگی خدا وظایف بزرگ مثل بندگی خدا وضعیّت فاطمه‌ زهرا (س) یک وضعیّت فوق‌العاده اعجاب‌انگیز و مهم است.

نکته نهفته‌ای که در خلال سخنان حکیمِ انقلاب دیده شد، سخن از جامعیت وجودی حضرت زهرا دارد. مهم نیست حضرت زهرا در جامعه بدوی عربستان باشد یا دنیای جدید برآمده از مدرنیته، تبلور جامعیت او همیشگی است.