سابقه حضور انسان از دوره پارينه سنگی در اين محدوده بر اساس مطالعات باستان شناسان مورد تاييد قرار گرفته است.شهر تاريخی ماسوله بخشی از محدوده جنوبی منظر فرهنگی ماسوله است كه بنا بر اسناد تاريخی قدمتی از دوره ايلخانی دارد كه در ميانه بستری از جنگل های هيركانی كاسپی قرار گرفته است.
ماسوله را بايد فارغ از ميراث معماری و شهرسازی بی نظيرش، از منظر ميراث ناملموس و ناملموس فرهنگی نيز به جد مورد توجه قرار داد. "نظام مديريت سنتی برگزاری مراسم دهه اول محرم" كه اوج آن در مراسم ويژه علم بندان (طوق بندی) ظهور و بروز دارد يكی از اين مواريث است.
اين كه بام خانه من حياط خانه همسايه و گذری براي آمد و شد همه شهروندان شهر باشد، خود يك ميراث ناملموس همجواري و همزيستی است.
از سهراب سپهری، نقل است:
به ماسوله آمدیم که از ماسوله بنویسیم، ماسوله را نمی‌شود نوشت، ماسوله را باید دید و به تماشای آن‌همه خانه که به پهنه سبز کوه نشسته است ایستاد، در ماسوله زندگی باید کرد، نقاشی باید کرد، فیلم باید ساخت، شعر باید گفت.
پرونده پيشنهادی ثبت جهانی منظر فرهنگی ماسوله در آذر ماه سال گذشته از سوی وزارت ميراث فرهنگى، گردشگری و صنايع دستی برای يونسكو ارسال شد و ارزيابی ميدانی آن نيز در تابستان ۱۴۰۱ بحمدالله با موفقيت به انجام رسيد.
بر اساس برنامه ريزی اعلام شده از سوی مركز ميراث جهاني يونسكو، در شهريور ماه ۱۴۰۲، پرونده منظر فرهنگی ماسوله به همراه دو پرونده پيشنهادی ديگر ايران يعنی پرونده "كاروانسراي ايرانی" و "ميراث طبيعی ديزمار" در نشست كميته ميراث جهانی در رياض عربستان مورد بررسی نهايی قرار خواهد گرفت.
در سفركارى كه به ماسوله داشتم از نزديك در جريان اقدامات انجام شده براى توسعه زيرساخت هاى ماسوله براى آماده سازى جهت ثبت جهانى قرارگرفتم. استاندار، فرماندار، شهردار و اعضاى شوراى شهر ماسوله به همراه همكاران پرتلاش در اداره كل ميراث فرهنگى، گردشگرى و صنايع دستى استان كارهاى مهمى انجام داده اند.
فرصت ديدن ماسوله را در هر زمانى نبايد از دست داد.
*معاون میراث‌فرهنگی وزارت گردشگری