به گزارش تسنیم، جهاد دانشگاهی نهادی است عمومی و غیردولتی زیرنظر شورای عالی انقلاب فرهنگی، دارای شخصیت مستقل و از لحاظ اداری، استخدامی و مالی تابع مقرراتی است که در چارچوب اختیارات قانونی به تصویب هیئت امنای جهاد دانشگاهی میرسد.
تسنیم در آستانه سالگرد تشکیل جهاد دانشگاهی با "حسن مسلمی نائینی" رئیس سازمان جهاد دانشگاهی مصاحبه‌ای انجام داده است که مشروح این مصاحبه را از نظر می‌گذرانید:
تسنیم: با توجه به اینکه مدت زمان اندکی است که سکان جهاد دانشگاهی را در اختیار گرفته‌اید، با چه مشکلاتی در سازمان جهاد دانشگاهی روبه‌رو بودید؟
بنده مدت 7 ماه است که در خدمت دوستان عزیز در جهاددانشگاهی هستم و یکی از مشکلات بزرگ در بدو ورود به جهاد "مشکلات مالی" بود که اقداماتی برای حل این مشکل انجام گرفت و سعی کردیم نظم بهتری ایجاد کرده و یک حساب متمرکز در خود جهاددانشگاهی تعیین کنیم. همچنین نیاز بود، ارتباط بهتری بین اعضای این نهاد شکل گیرد که در همین راستا سفرهای استانی را آغاز کرده و همچنین جلساتی نیز با مدیران سابق این نهاد برگزار کردیم تا از تجربه کاری کسب‌شده استفاده کنیم.
برای طرح‌های پژوهشی و فناورانه‌ای که در جهاددانشگاهی در حال برگزاری است، ناظرهایی انتخاب کردیم که از استادان دانشگاه و متخصصان صنعت هستند تا این طرح‌های پژوهشی با حضور این ناظران به ثمر بنشیند؛ در حوزه فرهنگی نیز سعی کردیم موضوعات و مأموریت‌هایی که در اساسنامه برای این نهاد لحاظ شده است، را در دستور کار قرار دهیم.
درزمینه فعالیت‌های آموزشی نیز در حال بررسی این موضوع در جهاددانشگاهی هستیم که آیا واقعاً به این تعداد مراکز آموزشی نیاز داریم یا اینکه مراکز آموزشی باید به‌صورت تجمیعی فعالیت خود را ادامه دهند؟ همچنین در رابطه با مراکز علمی و کاربردی سعی کردیم که این مراکز را به سمت آموزش‌های تخصصی و مهارتی ببریم؛ هیئت‌امنای این نهاد فعال‌شده و هر دو ماه یک جلسه هیئت‌امنا برگزار می‌شود، درحالی‌که درگذشته فقط سالانه دو بار جلسه هیئت‌امنا برگزار می‌شد. جهاددانشگاهی در حوزه ارتباط با دانشگاه از مقام عالی وزارت علوم تا دانشگاه‌ها در حال رایزنی برای همکاری‌های بهتر است.
جهاد دانشگاهی در زمینه علوم انسانی سعی کرده که این حوزه را تقویت کرده و به آن مأموریت‌های بیشتری داده و بودجه آن نیز افزایش پیدا کند. درگذشته دفتر تخصصی علوم انسانی و هنر یکی بوده است اما امروز به دلیل تمرکز بیشتر بر موضوعات هنری و استفاده از این ظرفیت مهم، در حال جداسازی حوزه هنر از علوم انسانی هستیم!
تسنیم: تفاوت‌های جهاد دانشگاهی با دیگر نهادها و ارگان‌های همتراز خود چیست؟
از ویژگی‌های دانشمندان و متخصصان جهاددانشگاهی این است که در این نهاد ایمان و علم با یکدیگر درآمیخته شده که نمونه بارز آن را می‌توان در مرحوم دکتر سعیدکاظمی آشتیانی مشاهده کرد که در بسیاری از موارد با حمایت‌های بسیار جزئی و کم، توانست کارهای بزرگی را انجام دهد. یکی از ویژگی‌های مهم جهاددانشگاهی، جوان بودن نیروی‌های انسانی متخصص در این نهاد است.
تفاوت اصلی جهاددانشگاهی با دانشگاه‌ها به مأموریت‌های این نهاد بازمی‌گردد و سعی شده تا هرجا کاری بر زمین‌مانده، جهاددانشگاهی ورود کرده و کمک‌کننده دولت باشد.
تسنیم: در تعدادی از مراکز زیرمجموعه جهاد دانشگاهی از جمله مرکز ذخایر ژنتیک ایران مشکلات فضای فیزیکی و ... وجود دارد، چقدر برای حل این مشکلات چاره اندیشیده‌اید؟
موفقیت‌ها با محدودیت‌ها ایجاد می‌شود! و اینجا نیز با محدودیت و مشکلات مواجه هستیم. جهاددانشگاهی یکسری فضاها و مکان‌هایی دارد که بلااستفاده و کم استفاده است که قرار است تبدیل به احسن شوند؛ در هیئت‌امنا مصوب شده تا یکسری فضاهای جهاددانشگاهی را به فروش رسانده و مرکز ذخایر ژنتیک ایران را در مجتمع تحقیقاتی شهدای جهاددانشگاهی بسازیم تا همکاران و متخصصان این مرکز در جای جدید مشغول به کار و فعالیت شوند.
تسنیم: آماری از دستاوردهای جهاد در پژوهشگاه‌های رویان و ابن‌سینا ارائه کنید؟
کار جهادیِ همراه با ایمان از مشخصه‌های پژوهشگاه رویان است و این پژوهشگاه در حال رشد بوده و مراکز تحقیقاتی و تخصصی خود را افزایش می‌دهد و هم اکنون فرایند تولید 10 محصول در حیطه سلول‌درمانی، ژن‌درمانی و مهندسی بافت در پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی آغازشده است.
پس از سه دهه کار پژوهشی در حال حاضر هدف رویان رساندن نتایج پژوهشی به بالین بیمار و استفاده برای درمان است. در این رابطه اخیراً این پژوهشگاه به دنبال ابداع روش‌هایی برای زندگی بهتر افراد دیابتی است و تلاش دارد با تولید شبه‌اندام‌های پانکراسی ترشح‌کننده انسولین برای سلول درمانی‌های آتی در دیابت نوع یک و سپس دیابت نوع دو پیشرفته قدم بردارد.
در حوزه درمان ناباروری، بیش از 40 هزار نوزاد در تهران و شعب مختلف رویان به دنیا آمده است که این موضوع در حوزه جمعیت بسیار مهم است. در کشور بیش از 100 مرکز درمان ناباروری فعالیت دارند که 10 مرکز متعلق به جهاددانشگاهی است، درحالی‌که بالغ‌بر50 درصد بیماران به این 10 مرکز جهاددانشگاهی مراجعه میکنند. بسیاری از بیماران خارج از کشور نیز برای مداوای خود به پژوهشگاه رویان مراجعه میکنند و اخیراً رویان به‌عنوان مرکز درمانی برتر ارائه خدمات گردشگری سلامت بیماران خارجی انتخاب شد. هم‌اکنون موفقیت درمان‌های ناباروری در سایر مراکز به‌طور متوسط 23 درصد است که این آمار در رویان به بیش از 30 درصد میرسد.
پژوهشگاه رویان در حوزه خون بند‌ناف نیز بسیار موفق عمل کرده و موفق به درمان امراض صعب العلاج شده است. از خون بند‌ناف نوزادان در درمان 80 نوع بیماری استفاده می‌شود، این درحالی است که درگذشته یک زباله بیولوژیکی بوده است. ایران بزرگ‌ترین بانک ذخیره‌سازی بند ناف در خاورمیانه را دارد و در تلاش هستیم پالایشگاه محصولات زایمانی در کشور را راه‌اندازی کنیم.
پژوهشگاه ابن‌سینای جهاددانشگاهی نیز در زمینه درمان ناباروری موفق بوده و در کنار آن در اصلاح نژاد گاو و گوسفند( دام‌های سبک و سنگین) موفقیت‌های زیادی داشتیم که اخیراً نیز بر روی اسب و شتر کارهایی انجام‌شده است و این پژوهشگاه در راستای تحقق تأمین امنیت غذایی کشور که از ارکان‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جوامع محسوب می‌شود، طرح به‌نژادی و تکثیر شتر به‌عنوان یکی از دام‌های مقاوم و سازگار با اقلیم ایران را طراحی و اجرا کرد.
موضوع دیگر بحث اصلاح مقدار چربی شیر گاو است، چراکه شیر گاوهای معمولی 3 درصد چربی دارد و برای خامه و بستنی و ... کاربرد دارد ، اما برای تولید کره نیاز است چربی شیر تا 8 درصد افزایش یابد.
اصلاح نژاد دام سبک و سنگین به عنوان یکی از راهبردی‌ترین کارها در حوزه زیست جانوری با توجه به اقلیم ایران مسئله بسیار مهمی است ، چراکه در اقلیم ایران با خشکی و کمبود آب مواجه هستیم در مناطق مختلف شناسایی‌شده و اصلاح نژاد بر روی آنها انجام می‌شود. امروز در مرکز رویان اصفهان از سلول بزهای خارجی برای تولید بز استفاده می‌شود.
در مرکز ذخایر ملی ژنتیک ایران نیز از یوزپلنگ کوشکی و پیروز نمونه‌برداری انجام‌شده که از پوست آن سلول‌ها دریافت شده و سپس منجمدشده و ژن آنها نگهداری می‌شود.
دستاوردهای جهاد دانشگاهی در حوزه‌های مهندسی، کشاورزی و علوم انسانی
در کنار دستاوردهای پزشکی در حوزه‌های فنی و مهندسی، کشاورزی و علوم انسانی نیز، این نهاد دستاوردهای ارزشمندی دارد. بعد از طراحی و ساخت سیستم رانش اولین قطار ملی متر توسط این نهاد که هم اکنون پس از موفقیت در آزمایش‌ها در آستانه ورود به خطوط متروی تهران است؛ طراحی و ساخت یک رام قطار 3 واگنِ پرسرعت در دستور کار جهاددانشگاهی قرارگرفته است، زیرا تجربه جهانی نشان داده است سیستم حمل‌ونقل ریلی در مقایسه با دیگر سیستم‌های حمل‌ونقل از مزایای بیشتری برخوردار است. قطارهای سریع‌السیر که برای سرعت، کارایی، صرفه‌جویی در انرژی، امنیت و راحتی طراحی‌شده‌اند ازنظر صرفه‌جویی اقتصادی و برآیند کارایی چند برابر سیستم‌های دیگر است و به یک امر مهم، ضروری و اجتناب‌ناپذیر برای جابجایی مسافران تبدیل‌شده‌اند.
در حال حاضر در حوزه نفت و گاز و صنایع وابسته پس از طراحی و ساخت نخستین دکل حفاری نفت در خشکی، مته‌های حفاری چاه‌های نفت و گاز و ساخت پیشرفته‌ترین واحدهای پیش‌ساخته فرآورش نفت خام با همکاری شرکت ملی نفت توسعه فناوری شکافت هیدرولیکی برای بهبود برداشت از چاه‌های نفت و گاز در دستور کار قرارگرفته است.
آنتن‌های مخابراتی مربوط به تلفن همراه BTS از آخرین دستاوردهای جهاد دانشگاهی است. نمونه آنتن‌های 4G و G5 با طراحی داخلی توسط کارشناسان این جهاد طراحی و ساخته شده است که در تمامی آزمون‌های عملکردی موفق بوده است. این دستاورد مورد استقبال اپراتورهای همراه در کشور قرارگرفته و پیش‌بینی می‌شود با راه‌اندازی خط تولید آن بتواند سفارش تعداد قابل‌توجهی آنتن برای تولید را به خود اختصاص دهد.
همچنین کشور ما در بحث بذور هیبرید محصولات سبزی و صیفی تا حد زیادی واردکننده است. برهمین اساس در حوزه کشاورزی کسب دانش فنی تولید بذر هیبرید 4 گونه خیار، گوجه‌فرنگی، فلفل و کاهو در دستور کار قرار گرفت که علاوه بر بی‌نیاز کردن کشور از واردات این بذور موجب افزایش عملکرد در واحد سطح، افزایش میزان تولید کشور و همچنین افزایش بهره‌وری مصرف آب‌شده و زمینه توسعه صادرات این محصولات را فراهم می‌کند.
در حوزه علوم انسانی نیز انجام موج دوم پیمایش ملی خانواده از طرح‌های اصلی است. حوزه خانواده و ابعاد مختلف و متعدد آن، به‌ویژه با توجه به تغییرات مستمر و سریع آن، یکی از حوزه‌های مطالعاتی مهم و اساسی برای انجام پیمایش ملّی است که موج اول این پیمایش در سال 1394 اجرا شد و هم اکنون موج دوم پیمایش خانواده در حال اجرا است.
در موج دوم به مواردی همچون تمایل به فرزندآوری در خانواده‌های ایرانی، محدودیت‌ها و موانع فرزندآوری، تعداد ایده آل فرزند در بین زوج‌های ایرانی، مشوق‌های قانون جوانی جمعیت، تجربه سقط‌جنین در خانواده‌ها، میزان ناباروری در بین زوج‌ها، رضایت از زندگی در بین خانواده‌های ایرانی، میزان احتمال طلاق در بین خانواده‌ها، نگرش به طلاق، نگرش به ازدواج، عوامل مؤثر بر تأخیر در ازدواج، میزان خشونت در خانواده‌ها و سبک‌های فرزندپروری و... در بین خانواده‌ها پرداخته‌شده است.
بررسی وضعیت شاخص‌های توسعه اجتماعی در سطوح شهرستانی ـ استانی در کشور؛ تهیه سند ملی توانمندسازی و ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی کشور و شناسایی موقعیت‌ها و مصادیق تعارض منافع و ... از دیگر طرح‌های این حوزه است.
تسنیم: تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان زیرنظر جهاد دانشگاهی چه تعداد است؟
جهاد دانشگاهی 3 پژوهشگاه بزرگ شامل رویان، علوم انسانی و ابن‌سینا را دارد همچنین 30 پژوهشکده در این نهاد فعالیت دارند که ازجمله آنها پژوهشکده سرطان معتمد است که اقدامات ارزشمندی در زمینه تولید اولین کیت تشخیص کرونا، طراحی و تولید کیت تشخیص نیاز به شیمی‌درمانی برای اولین بار در کشور و منطقه و غربالگری و درمان سرطان‌های شایع بانوان انجام می‌دهد.
تعداد شرکت‌های دانش‌بنیانی که مالکیت آنها با جهاددانشگاهی است نزدیک به 37 شرکت است و در 3 پارک البرز، کرمانشاه و پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی بیش از 500 شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور فعالیت دارند که جهاددانشگاهی از آنها حمایت می‌کند.
تسنیم: برنامه تحولی جهاد دانشگاهی در چه وضعیتی است؟
بدیهی است باگذشت زمان و برحسب تغییرات محیطی و داخلی، مأموریت سازمان‌ها دچار تغییر و تحول می‌شود و اگر سازمان‌ها خود را با این تحولات و الزامات محیطی منطبق نکنند، از تأثیرگذاری آنها کاسته شده و جایگاه خود را از دست خواهند داد. جهاددانشگاهی نیز اگر به عنوان یکی از ستون‌های نظام علمی، فناوری، پژوهشی، آموزشی و فرهنگی کشور بخواهد در گام دوم انقلاب اسلامی و براساس رهنمودهای رهبر معظم انقلاب که در طول دهه‌های گذشته داشته‌اند، موفق عمل کند، باید با تغییر شرایط و الزامات علمی و فناوری در دنیا و کشور همراه شده و تلاش کند با بهره‌گیری از یک برنامه تحول مناسب و یکپارچه نقش و جایگاه خویش را مورد بازبینی قرار دهد.
در همین راستا برای تدوین برنامه تحولی از اساتید متخصص این حوزه دعوت کردیم که با همکاری یکدیگر، یک برنامه تحولی خوبی برای جهاددانشگاهی تدوین کنند. برای تدوین این برنامه تحولی، هزینه زیادی صرف خواهد شد و بازدید از اماکن مختلف جهاددانشگاهی در دستور کار قرار دارد. این برنامه طی شش ماه تکمیل خواهد شد که یکماه آن سپری‌شده است.
یک ماده واحدهای را به هیئت‌امنا برده و بر روی آن بحث می‌کنیم و در شوراهای مختلف جهاد بحث و بررسی‌شده است و در آینده‌ای نزدیک در هیئت‌امنا تصویب خواهد شد و تمام دارایی‌های جهاد ازجمله دارایی‌های فکری، فضا و مابقی را قادر خواهیم کرد مولدسازی کرده و با بخش خصوصی شراکت کند و با یکدیگر کارهارا پیش ببریم.
تسنیم: مهم‌ترین اولویت‌های برنامه‌های شما در جهاد دانشگاهی چیست؟
نخست اینکه باید وضعیت طرح‌های فناورانه این نهاد درست شود، طرح فناورانه باید کارفرما داشته باشد و این موضوع به همه واحدهای جهاددانشگاهی ابلاغ‌شده است تا کارفرماها بر این طرح‌های فناورانه نظارت داشته باشند.
یکی از اولویت‌های دیگر ما انجام کارهای فرهنگی ازجمله مناظرات دانشجویی است که باید گسترده‌تر شده و در سطح جامعه پخش شود. سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی در پاسخ به مطالبه مقام معظم رهبری(مدظلهالعالی) مبنی بر «نیاز جامعه به ترویج کرسیهای آزاداندیشی و برگزاری مناظره‌های قانونمند توأم با امکان داوری» از سال 1390 اقدام به طراحی و اجرای «مسابقات ملی مناظره دانشجویان ایران» کرده که تاکنون یازده دوره از این مسابقات، با مشارکت دانشجویان و اساتید برگزارشده است و مناظره اساتید و نخبگان گام بعدی سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی است.