دکتر محمدجواد فاطمی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به شعار امسال روز حمایت از بیماران سوختگی مبنی بر "سوختگی در کودکان: یک لحظه غفلت، یک عمر درد و رنج"، گفت: چالش‌ها و مشکلات سوختگی باید در سه قسمت تقسیم‌بندی شود. در بُعد پیشگیری مشکل این است که قانون‌گذاری به اندازه کافی نداریم و در زمینه وجود امکانات استانداردسازی شده هم مشکل داریم؛ از طرفی فرهنگسازی درستی نیز در این زمینه برای مردم صورت نگرفته و فرهنگ پیشگیری از سوختگی وجود ندارد و اولویت‌شان پیشگیری از این معضل نیست؛ چون فکر می‌کنند نمی‌سوزند و سوختگی تنها برای دیگران اتفاق می‌افتد.
سه عامل موثر در بالا بودن آمار سوختگی در کشور
او تاکید کرد: مجموع فاکتورهایی شامل قانون ناکافی و عدم اجرای قوانین موجود، نبود سیستم‌های استاندارد و فرهنگ نامناسب پیشگری، سبب شده است که میزان سوختگی در کشور ما بسیار بالا باشد.
سوختگی در ایران ۸ برابر آمار جهانی
وی با اشاره به اینکه بروز سوختگی در کشور ما ۸ برابر آمار جهانی است، تصریح کرد: آمار درمورد سوختگی خیلی دقیق نیست و به شکل تقریبی اعلام می‌شود اما حداقل ۲۰۰ هزار نفر در سال می‌سوزند که از این تعداد، ۳۰ هزار نفر کارشان به بستری شدن در بیمارستان می‌رسد که ۳۰۰۰ نفر از دنیا می‌روند و ۲۷ هزار نفر ترخیص می‌شوند. البته باید بدانیم که تقریبا نیمی از کسانی که از بیمارستان ترخیص می‌شوند نیز درجاتی از معلولیت و از کار افتادگی خواهند داشت.
مرگ و میر ناشی از سوختگی بیش از حد طبیعی
فاطمی با بیان اینکه در زمینه درمان سوختگی هم مشکلات زیادی وجود دارد، اظهار کرد: بودجه ناکافی، کم بودن تعداد تخت‌های سوختگی کشور، استاندارد نبودن بیمارستان‌ها، نداشتن پانسمان‌های کافی، عدم پوشش کافی بیمه‌ها، وجود اتباع خارجی غیرقانونی بویژه در شرق کشور که دچار سوختگی می‌شوند و پولی برای پرداخت درمان ندارند و ... برخی از این مشکلات است؛ بنابراین در زمینه درمان هم تجهیزات و هم تخت ناکافی و... اثرگذار بوده است که سبب شود درمان سوختگی استاندارد نباشد و میزان مرگ و میر بر اثر سوختگی بیش از حد طبیعی باشد.
وی افزود: به عنوان مثال در کشورهایی که مراکز پیشرفته درمانی دارند تنها ۳ درصد کودکان بر اثر سوختگی فوت می‌کنند اما آمار ما در این زمینه حدود ۱۲ درصد است.
افزایش فقر پس از سوختگی
او بازتوانی بیماران دچار سوختگی را موضوعی مهم دانست و بیان کرد: کسانی که می‌سوزند نیاز به حمایت‌های جسمی مانند فیزیوتراپی و کاردرمانی، مشاوره‌های روانشناسی و روانپزشکی، لباس سوختگی، پمادهای خاص، جراحی پلاستیک، حمایت اجتماعی و ... دارند که متاسفانه اکثر این مواردی که نیاز به حمایت دارد پس از ترک بیمارستان وجود ندارد. اغلب این بیماران نیز پس از سوختگی چند درجه از نظر مالی فقیرتر شده‌اند و این سبب می‌شود که با مشکلات عدیده‌ای روبرو شوند.
رئیس انجمن حمایت از بیماران سوختگی با تاکید بر اینکه بیماران دچار سوختگی ۴ معلولیت جسمی، روانی، اجتماعی و مالی خواهند داشت، تصریح کرد: به طور کلی سوختگی و فقر با یکدیگر همبستگی دارند و هرچقدر فقر بیشتر باشد سوختگی بیشتر می‌شود. از طرفی به دلیل تورم و افزایش قیمت‌ها بیمارستان‌های سوختگی هم در تامین تجهیزات و پانسمان‌ها دچار مشکل هستند چون قیمت‌ها خیلی بالا است و وزارت بهداشت هم در این زمینه بودجه محدودی دارد.
افزایش قیمت تجهیزات درمان سوختگی
وی درخصوص تامین تجهیزات مرتبط با درمان سوختگی، بیان کرد: وسایل پیوند پوست که در درمان سوختگی استفاده می‌کنیم قدیمی و یا حتی خراب شده‌اند ولی دستگاهی که قبلا با ۲۰ میلیون تومان خریداری می‌شد اکنون ۴۰۰میلیون تومان شده است و خرید آن مشکل شده است.
کمبود بیش از ۱۰۰۰ تخت سوختگی در کشور
فاطمی درخصوص تعداد تخت‌های درمان سوختگی در کشور، گفت: بر اساس پیش‌بینی وزارت بهداشت در سال ۱۳۹۴ نیاز به ۲۴۰۰ تخت سوختگی داشتیم ولی آمار فعلی تخت‌های سوختگی در سال ۱۴۰۲ حدود ۱۳۵۰ تخت است؛ بنابراین حدود ۱۰۰۰ تخت سوختگی در کشور کم داریم و هزینه تجهیز هر یک تخت سوختگی هم بیش از ۲ میلیارد تومان برآورد می‌شود. در همان سال همچنین پیش‌بینی شده بود که نیاز به ۴۵۰ تخت ویژه سوختگی داشتیم اما اکنون تعداد این تخت‌ها شاید حدود ۱۵۰ تخت باشد که مشخص می‌شود کمبود شدید است. البته امیدواریم با پیشگیری نیاز به تخت از بین برود.
کاهش ۷۵ درصدی بیماران سوخته با کمک پیشگیری
وی با تاکید بر اینکه راه حل کاهش آسیب‌های سوختگی از تخت و بیمارستان گذر نمی‌کند، تاکید کرد: هرچند که باید در این بخش تقویت شویم و آن قدر تخت داشته باشیم که همیشه نصف تخت‌ها برای شرایط حوادث خالی باشد، اما از طرف مقابل اگر پیشگیری درستی صورت گیرد ۷۵ درصد سوختگی‌ها رخ نمی‌دهد و ۷۵ درصد بیماران کمتر می‌شود.
وی افزود: برای برطرف شدن مشکل سوختگی بیش از هر چیزی نیاز به آموزش، فرهنگسازی و قانون‌گذاری داریم تا درد و رنج انسان‌ها را کاهش دهیم.
سهل‌انگاری والدین عامل ۸۰ درصد سوختگی‌های کودکان
رئیس انجمن حمایت از بیماران سوختگی، ادامه داد: زمانی که یک کودک دچار سوختگی می‌شود خانواده هم آسیب می‌بیند و این درحالی است که اگر کودک زنده هم بماند باید تا پایان عمر درد و رنج داشته باشد؛ اگر سن امید به زندگی را ۷۵ سال درنظر بگیریم و یک کودک در پنج سالگی بسوزد باید ۷۰ سال با این رنج زندگی کند و جالب این است ۳۰درصد آمار سوختگی ما کودکان هستند و حدود ۸۰ درصد موارد سوختگی در کودکان هم به علت سهل‌انگاری والدین است.
شایع‌ترین دلیل سوختگی کودکان
او شایع‌ترین علت سوختگی در کودکان زیر ۵ سال را مایعات داغ عنوان کرد و گفت: حدود ۲۰ درصد سوختگی‌های کودکان زیر ۵ سال هم سوختگی تماسی با یک جسم داغ است. در بچه‌های بالاتر از ۵ سال ۵۶ درصد علت سوختگی شعله است که این هم به علت عدم آموزش کافی و کنترل شیطنت کودک است. در بزرگسالان هم شایع‌ترین علت سوختگی شعله است.
مردان بیش از زنان می‌سوزند
وی افزود: در کودکان و خانم‌ها شایع‌ترین محل سوختگی خانه و در مردان شایع‌ترین محل سوختگی محل کار و محیط‌های بیرون از خانه است. حدود ۳۰ درصد موارد کلی سوختگی کودکان هستند و به طور معمول مردان بیش از زنان می‌سوزند.
سالی ۱۳۵۰ قطع عضو ناشی از سوختگی الکتریکی
به گفته وی، بین ۲ تا ۵ درصد موارد سوختگی بستری در بیمارستان به دلیل سوختگی الکتریکی است و به طور کلی سالی ۲۰۰۰ نفر با این شیوه دچار سوختگی و از این تعداد حدود ۱۳۵۰ نفر دچار قطع عضو می‌شوند.
او با تاکید بر اینکه سوختگی الکتریکی قابل پیشگیری است، اظهار کرد: این نوع از سوختگی اغلب در افراد جوانی که کارگران کارگاه‌ها هستند، رخ می‌دهد که در این زمینه با اجبارهایی به شکل قانون‌گذاری می‌توان این دست سوختگی‌ها را کاهش داد.
وضعیت بروز سوختگی‌های شیمیایی
فاطمی گفت: سوختگی با مواد شیمیایی که درصد کمتری دارد خود به دو نوع سوختگی با اسید و یا قلیا تقسیم می‌شود. در ایران متاسفانه یک علت که سبب سوختگی از این طریق می‌شود به دلیل باز کردن لوله‌های فاضلاب با اسید است که خود اسید و یا گاز آن می‌تواند سبب سوختگی شود. بخشی از سوختگی هم ناشی از اسیدپاشی است.
پوشش بیمه‌ای ضعیف درمان سوختگی
وی درخصوص پوشش بیمه‌ای درمان سوختگی، تصریح کرد: در مورد درمان سوختگی حاد بیمه‌ها متاسفانه پانسمان‌های جدید و نوین که با تکنولوژی نانو و با قراردادن آنتی‌بیوتیک در الیاف پانسمان است که به بهبود سریع‌تر بیمار کمک می‌کند را پوشش نمی‌دهند و این پانسمان‌ها هم گران هستند و بیمارانی که پول دارند از این نوع پانسمان استفاده می‌کنند و سایر بیماران که وضعیت مالی مناسبی ندارند از همان پانسمان‌های قدیمی استفاده می‌کنند.
فاطمی ادامه داد: در زمان سوختگی حاد مشکلات دیگری در زمینه مشاوره‌های روانشناسی و روانپزشکی داریم که بیمه‌ها برای اینها هم محدودیت قائل هستند و یا در بخش کاردرمانی و فیزیوتراپی هم سقف قائل می‌شوند. پس از ترخیص بیمار از بیمارستان برای اینکه بدن گوشت اضافه نیاورد نیاز است که لباس مخصوص سوختگی پوشیده شود که این لباس هم تحت پوشش بیمه نیست.
جراحی پلاستیک بیمار سوخته برای زیبا شدن نیست
او با اشاره به اینکه در درمان سوختگی مزمن (مرحله بعد از سوختگی حاد) نیاز به جراحی‌های ترمیمی و پلاستیک است، بیان کرد: انجمن ققنوس (حمایت از بیماران سوخته) قراردادهایی با بیمارستان‌های حضرت فاطمه (س)، ۱۵ خرداد و...و جراحان پلاستیک مشغول در این زمینه دارد و خوشبختانه اگر بیماران سوختگی نیاز به جراحی پلاستیک داشته باشند را به این مراکز معرفی می‌کنیم هرچند که مشکلات در این بخش هم وجود دارد و بیمه‌ها برخی از این اعمال جراحی پلاستیک که بیمار سوخته برای عادی شدن ظاهر خود به آن نیاز دارد را جزو اعمل زیبایی حساب کرده و پوشش کافی نمی‌دهند؛ درحالی که قصد زیبایی نیست بلکه بیمار ظاهری عادی می‌خواهد.
وی افزود: ما دو منشور اخلاقی مهم داریم؛ اول آنکه برای جمع‌آوری کمک مالی به هیچ عنوان اقدام به انتشار عکس بیماران دچار سوختگی نمی‌کنیم و دوم اینکه ما به بیماران پول نمی‌دهیم بلکه واسطه ارائه خدمت به آنها هستیم تا فرایند جراحی پلاستیک، خرید لباس سوختگی، پمادهای سوختگی و ... تسهیل شود. اگر بیمار بیمه پایه داشته باشد این خدمات با فرانشیز بیمه‌ای به او ارائه می‌شود. از طرفی خیرین خوبی در این زمینه داریم که حامی انجمن هستند و ما هم در حد بضاعت خود سعی می‌کنیم کمک کنیم.
سرنوشت ورود روز حمایت از بیماران سوخته به تقویم رسمی
فاطمی درباره اینکه آیا روز حمایت از بیماران سوختگی به طور رسمی وارد تقویم رسمی کشور شده است یا خیر؟، اظهار کرد: موضوع انتخاب عنوان این روز به شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده است اما هنوز وارد تقویم رسمی نشده است. قطعا ورود روز حمایت از بیماران سوختگی به تقویم رسمی کشور سبب می‌شود تا وظایفی برای ارگان‌های مرتبط با این روز تعریف شود. در واقع حتی کشورهایی که به اندازه ما هم با سوختگی دچار مشکل نیستند نیز در تقویم خود روز حمایت از بیماران سوختگی دارند تا بتوانند اقدام به افزایش آگاهی کنند.
وی درخاتمه سخنان خود با اشاره به طولانی شدن ساخت بیمارستان جدید سوختگی در تهران گفت: ساخت بیمارستان سوختگی جایگزین مطهری از سال ۱۳۸۳ آغاز شده است اما اکنون بعد از ۱۹ سال هنوز هم تکمیل نشده و باید به این موضوع توجه شود.