از ۱۸ صندوق بازنشستگی کشور حدود ۱۵ صندوق تراز مالی روبه رشدی ندارند و دولت و مجلس به همین سبب مصمم شد تا به منظور ایجاد تراز مالی در این صندوق‌ها، دست به افزایش سن بازنشستگی بزند، اقدامی که تا پیش از این‌ها، کشور‌های اروپایی و غربی پیشتاز در آن عرصه بوده‌اند.

با این حال به تازگی مجلس در اقدامی جدید تصمیم گرفت تا سن بازنشستگی در ایران را برای نخستین بار به ۶۲ سال برساند تا فشار مالی بر صندوق‌های بازنشستگی کاهش و جبران نیروی کار نیز صورت بگیرد.

قانون جدید بازنشستگی بیمه شدگان
براساس قانون جدید، بیمه پردازانی که ۲۸ تا ۳۰ سال سابقه خدمت دارند به سنوات اشتغال آن‌ها برای بازنشستگی اضافه نمی‌شود، بیمه پردازانی که ۲۵ تا ۲۸ سال سابقه خدمت دارند به سنوات اشتغال آنان به ازای هر سال تا زمان بازنشستگی دو ماه، بیمه پردازانی که ۲۰ تا ۲۵ سال سابقه خدمت دارند به سنوات اشتغال آنان به ازای هر سال تا زمان بازنشستگی سه ماه، بیمه پردازانی که مطابق قوانین ۱۰ تا ۲۰ سال سابقه خدمت دارند چهارماه و بیمه پردازانی که مطابق قوانین تا ۱۰ سال سابقه خدمت دارند به سنوات اشتغال آنان به ازای هر سال تا زمان بازنشستگی پنج ماه اضافه می‌شود.

رابطه سن‌امید به زندگی و بازنشستگی
متوسط سن بازنشستگی در کشور ما ۵۱ سال است، این در حالی است که سن‌امید به زندگی در کشور از دهه ۳۰ تاکنون به ۷۶ سال رسیده است و با این حال متسوط سن بازنشستگی از ۵۷ سال به ۵۱ سال رسیده است و این یعنی کاهش، به طوری که نسبت بیمه پردازان در بسیاری از صندوق‌های بازنشستگی به کمترین میزان رسیده است و در برخی از این صندوق‌ها میزان نسبت‌ها به گونه است که توان پرداخت حقوق بازنشسته‌ها از سوی آن صندوق وجود ندارد و ماهانه دولت کمک‌هایی را به آن‌ها برای پرداخت بازنشستگان می‌کند. با این حال به نظر می‌رسید تا اصلاحاتی درباره سنین بازنشستگی در کشور صورت بگیرد تا چالش‌های پیش روی صندوق‌های بازنشستگی یک گام به عقب رفته و عقب نشینی کنند.
برهمین اساس بود که مجلس در لایحه برنامه توسعه هفتم، برای جلوگیری از دور ماندن ناترازی از صندوق‌های بازنشستگی، اقدام به افزایش سن بازنشستگی در کشور کرد. این طرح به تأیید شورای نگهبان هم رسید.

بازنشستگی در کشور‌های غربی و اروپایی
لزوم تعادل منابع و مصارف صندوق‌های بازنشستگی و تغییرات جمعیتی موجب شده تا در سال‌های اخیر سیستم‌های بازنشستگی در کشور‌های اروپایی به دنبال به تعویق انداختن سن بازنشستگی در کشور‌های خود باشند. به طوری که این کشور‌ها متوسط سن بازنشستگی برای مردان را ۶۶ و برای زنان ۶۵ سال در نظر گرفته‌اند.
سن بازنشستگی در کشور یونان، دانمارک، ایتالیا و ایالت متحده ۶۷ سال، در کشور ایرلند ۶۶ سال، آلمان، برزیل، ایالت متحده امارات ۶۵ سال، ژاپن ۶۴ سال، فرانسه ۶۲، روسیه ۶۱. ۵، هند، چین، ترکیه، عربستان، کره جنوبی ۶۰ سال و در بریتانیا ۶۶ سال است که در طول دهه‌های گذشته این افزایش سن بازنشستگی در پی فشار‌های مالی به صندوق‌های بازنشستگی و بحران‌های جمعیتی به وقوع پیوسته است.

 دولت‌ها چه بلایی بر سر صندوق‌های بازنشستگی آوردند؟

علی دهقان کیا رئیس کانون بازنشستگان تأمین اجتماعی تهران درباره افزایش سن بازنشستگی در ایران، به فارس گفت: کسانی که سن و سابقه بازنشستگی را افزایش داده‌اند، دلیلشان این است که منابع و مصارف سازمان‌ها بالا رفته و تلاش می‌کنند تا جلوی ناترازی‌های اقتصادی در سازمان‌ها را بگیرند. می‌خواهم بگویم این استدلال غلط است و اگر به دنبال حل مشکلات بودند که باید به مشکلات پیش از ما هم رسیدگی می‌کردند، در واقع امروز اغلب صندوق‌های بازنشستگی در آستانه ورشکستی قرار دارند و نسبت‌های آن‌ها با یکدیگر هم‌خوانی ندارد، می‌خواهم بگویم اگر این‌ها می‌توانستند صندوق‌ها را از ورکشستی نجات دهندباید فکری به حال آن صندوق‌ها می‌کردند.

رئیس کانون بازنشستگان تأمین اجتماعی تهران به برخی دلایلی که موجب ناترازی در صندوق تأمین اجتماعی شده است اشاره کرد و گفت: نمایندگان مجلس در دوره‌های گذشته ۲۶ مصوبه را تصویب کرده‌اند که براساس آن سهم کارفرما را باید دولت پرداخت کند که این‌ها به ترتیب بدهی‌هایی را برای دولت برجای گذشته است.
وی اضافه کرد: اولویت ما این است که براساس بند ۳ سیاست‌های کلی صندوق‌های تأمین اجتماعی، اینجا حق الناس است و دوم مدیریت آن‌امانتدار است و هیچ طرحی که تضمن مالی نشود قابل اجرا نیست این در حالی است که این ۲۶ ماده قانونی حدود ۱۶ میلیارد تومان از ما خدمات می‌گیرد و این پول را به تأمین اجتماعی پرداخت نمی‌کنند.
عباس اورنگ، کارشناس رفاه و تأمین اجتماعی علی رغم آنکه به قانون افزایش بازنشستگی نقد دارد اما می‌گوید: اصلاحات بازنشستگی در جامعه یک ضرورت اجتناب ناپذیر است چرا که سن بازنشستگی در ایران زمانی تعیین شده که ما این میزان‌امید به زندگی را نداشتیم، ‌امید به زندگی زمانی که افزایش می‌یابد، طبیعتا میزان دوره استفاده از تعهدات بیمه‌ای با بیمه پردازی باید تناسب داشته باشد.
اورنگ اضافه کرد: میزان سن بازنشستگی با معیار سن‌امید در سال ۱۳۵۴ سنجیده شده است اما سن‌امید به زندگی در سال ۱۴۰۲ حدود ۲۰ سال افزایش داشته است و با این حال، این سابقه بازنشستگی معقول نیست، اما در شرایط فعلی باید پرسید آیا جامعه کشش این میزان افزایش سن را دارد؟ این یک بحث اساسی است، درست کردن یک موضوع نباید باعث تخریب یک موضوع دیگر شود.
وی اضافه کرد: سؤال این است که آیا اگر سن بازنشستگی را درست و اصلاح کنیم تمام مشکلات صندوق‌های بازنشستگی اصلاح می‌شود؟ خب طبیعتاً در شرایطی امروزی جامعه، ما زمان مناسبی را انتخاب نکرده‌ایم، هر چند شاید در گذشته بهتر بود که روی آن کار می‌شد.
کارشناس رفاه و تأمین اجتماعی با انتقاد از تصمیم‌گیری برای تغییر سن بازنسشتگی در نظام‌های بیمه‌ای کشور، عنوان کرد: برای این کار باید از چند سال پیش، تشکل‌های کارگری را متقاعد می‌کردید با آن‌ها جلساتی می‌گذاشتید و آن‌ها را متقاعد می‌کردید. ما چاره‌ای نداریم که افزایش سن بازنشستگی را رقم بزنیم.

برخی شغل‌ها زیان آور نیستند!

وی با ابراز نگرانی از پایین آمدن سن بازنشستگی در صندوق‌های بیمه‌ای، گفت: امروز در صندوق‌های بازنشستگی مانند تأمین اجتماعی باید پرسید که میانگین سن بازنشستگی چقدر است که اغلب آن‌ها روی ۲۰ سال است، باید بازنشستگی‌های پیش از موعد را مدیریت کرد.

اورنگ گفت: ۲۲سال است که قرار است آلایندگی کارگاه‌ها از بین برود تا سختی زیان‌آور مدیریت شود، وزارت کار چه کار کرده، وزارت بهداشت در این باره چه اقداماتی انجام داده، فکر می‌کنند اگر سن را اصلاح کنند همه مشکلات حل می‌شود؟

وی تأکید کرد: اصلاً در این اصلاحات بازنشستگی مشخص نیست که شرایط بازنشستگی پیش از موعد و بیمه سختی کار و زیان‌آور چگونه خواهد بود، من مخالف بازنشستگی سختی و زیان‌آور هستم، می‌گویم باید کاری کنند که فرد در محیط کار بیمار نشود نه آن که او را زودتر بازنشسته کنیم.

کارشناس رفاه و تأمین اجتماعی تأکید کرد: در عین حال معتقدم سختی کار برخی کار‌ها و فعالیت‌ها اجتناب ناپذیر است، شما شغل خبرنگاری را ببینید هرکاری هم کنید استرس جز لاینفک این شغل است، در ذات این شغل است، اما منی که در یک کارگاه کار می‌کنم که مواد شیمیایی دارد آیا نمی‌توان آن روند را اصلاح کرد؟

حسن صادقی، رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری نیز گفت: این که سن بازنشستگی را افزایش دادند به ما بگویند چه تأثیری در صندوق تأمین اجتماعی خواهد گذاشت، ما به نمایندگان مجلس گفتیم بند ۱۵ و ۱۶در حوزه روابط کار و فصل مربوط به تأمین اجتماعی از برنامه هفتم را به کمیسیون اجتماعی مجلس بدهید، به این کمیسیون فرصت بدهید تا در قالب سه جانبه بحث کنند وبه یک نقطه اشتراک برسند تا منافع تأمین اجتماعی را ناترازی را برطرف کنند و منابع جامعه هدف را ببیند اما کسی توجه نکرد و تنها کاری کردند که به کمیسون تلفیق بردند و متناسب‌سازی را به آن سنجاق کرد. این‌ها باید مشورت بیشتری می‌کردند.