مهریه چیست؟
یکی از حقوق قانونی زنان بعد از جاری شدن صیغه عقد مهریه است. میزان مهریه قبل از عقد طبق توافق طرفین مشخص می‌شود و سپس در سند ازدواج ثبت می‌شود و هر موقع که زن بخواهد می‌تواند مهریه ثبت شده در سند ازدواجش را از همسرش درخواست کند.
انواع مهریه
خب در ادامه همراه ما باشید تا ابتدا شما را با انواع و اقسام مهریه آشنا کنیم و اصلاحات قانون جدید مهریه سال۱۴۰۲ را بیان کنیم:
از نظر استطاعت، مهریه به دو دسته عندالاستطائه و عندالمطالبه و از لحاظ تعیین مهر در نکاح به مهرالمتعه، مهرالسنه، مهرالمسمی و مهرالمثل تقسیم می‌شود.
مهریه عندالاستطاعه
برای پرداخت این نوع مهریه استطاعت مرد برای پرداخت در نظر گرفته می‌شود و دادگاه با بررسی توانایی مالی مرد و سنجیدن شرایطش حکم را صادر می‌کند و اگر تشخیص دهد مرد توان پرداخت مالی مهریه را ندارد او را جهت پرداخت مهریه عندالاستطاعه تحت فشار قرار نخواهد داد.
مهریه عندالمطالبه
در زمان نکاح میزان مهریه عندالمطالبه تعیین و پس از جاری شدن صیغه عقد مرد موظف به پرداخت مهریه به زن است. در صورت تمکن مالی مرد، مهریه به طور تمام و کمال باید پرداخت شود، ولی در غیر این صورت امکان پرداخت اعسار از پرداخت مهریه برای مرد وجود دارد، در این حالت اگر دادگاه با پرداخت اقساطی مهریه موافقت کند، پرداخت مهریه در زمان طلاق را ۱۱۰ سکه اعلام خواهد کرد.
مهریه مهرالمتعه
اگر زمان عقد مهریه‌ای برای زن مشخص نشده باشد و در عین حال زوجین قبل از طلاق نزدیکی نداشته باشند؛ براساس شرایط مالی مرد، میزانی از مهریه به زوجه پرداخت خواهد شد.
مهریه مهرالمثل
طبق قانون ۱۰۹۱ وضعیت زندگی زن و مرد بررسی خواهد شد و براساس آن میزانی از مهریه پرداخت خواهد شد.
مهریه مهرالسمی
در این حالت زن می تواند مقدار معین از مهریه را درخواست کند و طبق قانون این میزان ۱۱۰ سکه است.
قانون جدید مهریه ۱۴ سکه
در سال ۱۴۰۱ طبق قانون و بخشنامه‌ای جدید، سقفی برای مهریه مشخص شده است. این بخشنامه اعلام داشته، اگر در زمان عقد برای زوجه مهریه‌ای تعیین نشده باشد و تعیین آن به آینده موکول شده باشد، دفاتر ازدواج مکلف خواهند بود، تا برای ثبت مهریه بالای ۱۴ سکه در مورد وضعیت مالی مرد اطلاعاتی کسب کنند.
چنانچه مرد توانایی مالی این مقدار مهریه را داشته باشد، آن مقدار مهریه را برای زن ثبت کنند، در غیر این صورت سقف مهریه تا همین تعداد ۱۴ سکه در نظر گرفته شده و ثبت می‌شود.
قانون جدید مهریه سال ۱۴۰۲
علاوه بر قوانین موجود در قانون مهریه یک سری اصلاحات در ماده و قانون جدید مهریه سال۱۴۰۲ صورت گرفته از جمله:
مطابق ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی و اصلاحیه‌های آخر آن، در قانون جدید مهریه سال ۱۴۰۲ اگر مهریه زن براساس وجه رایج کشور تعیین شده باشد، هنگامی که زن قصد درخواست مهریه را داشته باشد؛ میزان پرداختی مهریه براساس تغییر شاخص سالانه پول توسط بانک مرکزی محاسبه خواهد شد.
پس با توجه به این ماده قانونی و تبصره متوجه می‌شویم اگر زن از طریق دادگاه مطالبه مهریه خود را انجام دهد و مرد هم برای بری الذمه‌اش بخواهد مهریه را پرداخت کند، مهریه مطابق با شاخص قیمت سالانه که بانک مرکزی تعیین می‌کند، پرداخت می‌شود. در غیر این صورت مرد مدیون زن خواهد ماند.
در ادامه باید اشاره کنیم که اگر مرد فوت شده باشد، میزان مهریه پرداختی به زن تا روز فوت همسر به قیمت روز محاسبه و در زمان انحصار وراثت در نظر گرفته شده و پرداخت شود.
طبق قانون جدید حبس در خصوص مهریه، قبلا تمام کسانی که بدهی مالی در خصوص مهریه داشتند جزء مشمولین حبس به شمار می‌رفتند، اما در حال حاضر طبق قانون جدید مهریه سال ۱۴۰۲ تنها در صورتی که مبلغ مهریه در عقد دائم برابر با ۱۱۰ سکه بهار آزادی باشد، مرد مشمول اجرای حکم عدم پرداخت مهریه خواهد شد.
یعنی زوج تنها به ازای ۱۱۰ سکه بهار آزادی موظف است که درخواست اعسار از پرداخت بدهی را ارائه کند و آن را قسط بندی کند، پس از پرداخت این مبلغ، باقی مانده بدهی به عنوان مهریه عندالاستطاعه در نظر گرفته می‌شود؛ در نتیجه برای مهریه بیش از ۱۱۰ سکه زن نمی‌تواند همسرش را حبس کند.
و با تغییر روند در پیگیری درخواست مهریه در طی سال‌های اخیر تاثیر بسزایی در کاهش آمار زندانیان مهریه داشته است.
شرایط درخواست مهریه سال ۱۴۰۲
طبق قانون جدید مهریه سال ۱۴۰۲ دریافت مهریه تحت شرایطی امکان پذیر است که در ادامه به آن می‌پردازیم:
برای پرداخت مهریه سال ۱۴۰۲ مرد موظف است، پس از جاری شدن حکم طلاق بر اساس نرخ روز آن را به زن بپردازد.
اگر برای پرداخت مهریه ملاک اموال منقول و غیرمنقول مرد و یا حساب بانکی وی باشد، بایستی از طریق اجرائیات اداره ثبت اقدام به دریافت مهریه‌اش کند.
برای مهریه زیر بیست میلیون تومان شورای حل اختلاف تصمیم گیری خواهد کرد اما برای مبالغ بیشتر می‌توان از طریق اداره ثبت و یا دادگاه اقدام کرد.
حق طلاق در ازای مهریه
سوالی که پیش میاد، می توان در ازای مهریه حق طلاق را به دست آورد؟
بله، برخی از خانم‌ها به‌دلیل عدم رضایت از زندگی مشترک برای این که سریع‌تر بتوانند از زوجیت خارج شوند، اقدام به بخشش مهریه خود در ازای به دست آوردن حق طلاق می‌کنند.
البته خانم‌هایی که نیاز به تامین مخارج زندگی خود دارند ممکن است زیر بار این موضوع نروند و مراحل طولانی طلاق را تحمل کنند تا بتوانند به مهریه خود دست یابند.
تفاوت مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه؟
تفاوت این دو نوع مهریه فقط در نوع پرداخت آن است، در مهریه عندالمطالبه زن هر موقع که درخواست مهریه را کند مرد موظف به پرداخت آن است ولی در مهریه عندالاستطاعه میزان تمکن مالی مرد سنجیده سپس پرداخت می‌شود.
در چه شرایطی به زن مهریه تعلق نمی گیرد؟
در هر شرایطی مهریه به زن تعلق می‌گیرد مگر در صورت بخشش مهریه از جانب زن.
بعد از فوت زن مهریه قابل مطالبه است؟
بله، وراث ایشان مانند پدر و مادر می‌توانند مهریه را از مرد مطالبه کنند.
آیا مهریه زندان دارد؟
اکثر مردان در آستانه ازدواج می‌خواهند بدانند که آیا اجرا گذاشتن مهریه برای آنها حکم حبس دارد یا خیر؟
اگر مهریه عندالمطالبه باشد و مرد تمکن مالی داشته باشد، اما از پرداخت مهریه به زن خودداری کند، زن می‌تواند با مراجعه به دادگاه حکم توقیف اموال مرد را دریافت کند، در صورتی که مرد توانایی پرداخت مهریه را نداشته باشد و حکم اعسار را ارائه نکرده باشد، زن می‌تواند حکم جلب مرد را بگیرد.
اگر دادگاه مهریه را تقسیط کرده باشد و مرد اقساطش را به طور مرتب پرداخت نکند، باز هم امکان دریافت حکم جلب وجود خواهد داشت.
طبق قانون جدید مهریه سال ۱۴۰۲ در حال حاضر عدم پرداخت مهریه از جانب مرد زندان دارد؟
با اجرایی شدن قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی و قانون جدید مهریه سال ۱۴۰۲ که به امضای رئیس جمهور و مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز رسیده است، در حال حاضر هیچ فردی به دلیل ناتوانی از پرداخت مهریه زندانی نمی‌شود.