به گزارش تسنیم، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه، دیشب برای نخستین بار در 22 سال گذشته، در شرایطی در بالکن ساختمان حزب خود به ایراد سخنرانی انتخاباتی پرداخت که این بار، نه در مقام برنده بلکه به عنوان بازنده بزرگ، به طور شفاف اعلام کرد که پیام مردم را دریافت کرده است.
او که آشکارا خسته و بی‌رمق بود، با وجود به کارگیری تمام امکانات دولتی، نه تنها در مسیر پس گرفتن آنکارا و استانبول از مخالفین شکست خورد، بلکه شهرهای دیگری را هم از دست داد و میزان اختلاف برندگان آن قدر بالا بود که حتی قبل از پایان شمارش آرا، مخالفین ظفرمندانه سخنرانی کرده و از هواداران خود تشکر کردند.
در انتخابات روز 12 فروردین در ترکیه، حزب جمهوری خلق بالاخره پس از 4 دهه توانست یک بار دیگر حزب نخست ترکیه شود و حزب اردوغان را به سوی پله دوم هل دهد. برای نخستین بار در بیست سال گذشته، پایین ترین میزان مشارکت مردم ترکیه در انتخابات ثبت شد و 78 درصد از واجدین شرایط رای دادن پای صندوق های رای رفتند. این در حالی است که مردم این کشور بارها مشارکت بالای 85 درصد را به نمایش گذاشته اند.
چرا حزب اردوغان شکست خورد؟
رجب طیب اردوغان، در اردیبهشت ماه سال گذشته، برای سومین بار به مقام ریاست جمهوری ترکیه رسید و توانست در دور دوم انتخابات، با نتیجه 52 درصد به 48 درصد، کمال کلیچدار اوغلو را شکست دهد.
او در همان شب اعلام پیروزی، آشکارا گفته بود که پس گرفتن کلید استانبول و آنکارا، از اهداف حیاتی حزب حاکم است. با این حال، این پیروزی به دست نیامد و حالا اردوغان سیاستمداری است که حزب او، هم دولت را در اختیار دارد و هم اکثریت کرسی‌های پارلمان را. اما بخش عظیمی از شهرداری‌ها و انجمن‌های شهرها را از دست داده و در نتیجه، در حوزه گسترده خدمات و توسعه شهری و بسیاری از مسائل تجاری، صنفی و مسائل مرتبط با مدیریت شهرها، با چالش روبرو شده است.
اوغور دوندار از روزنامه نگاران مشهور و قدیمی ترکیه، دیشب اعلام کرد که پیروزی حزب جمهوری خلق با وجود همه فشارهای حزب حاکم، شباهت کاملی به یک معجزه و حماسه دموکراتیک دارد.
دوندار بر این باور است که دو عامل مهم در شکست اردوغان نقش داشته است: اولی بحران اقتصادی و دومی، بی‌توجهی اردوغان و حزب او به مبانی دموکراسی و حقوق شهروندی.
اسماعیل سایماز از دیگر تحلیلگران ترکیه نیز گفت: «حزب جمهوری خلق، یک دستاورد تاریخی و بی‌نظیر به دست آورده و چنان شکست سنگینی بر حزب حاکم تحمیل کرده که تاکنون سابقه نداشته است. حالا مخالفین می‌توانند با خیال راحت، از ضرورت انتخابات پیش از موعد صحبت کنند».
فاتح پرتقال روزنامه نگار مشهور مخالف اردوغان نیز که تاکنون چندین بار به خاطر انتقاد از دولت به دادگاه رفته، در توضیحات خود گفت: «سال‌های سال بود که فضای سیاسی ترکیه در انتظار این تحول بزرگ بود. مردم ترکیه به شدت گرسنه و فقیر شده‌اند و شعارهای تکراری اردوغان آنها را سیر نمی‌کند. آنان حالا چشم امید خود را به حزب جمهوری خلق دوخته اند».
پیروزی گسترده مخالفین اردوغان توجه بسیاری از رسانه‌های جهان را نیز به سوی خود جلب کرد. مجله انگلیسی اکونومیست در مقاله‌ای با تحلیل وضعیت اپوزیسیون در مورد انتخابات 31 مارس اعلام کرد که علاوه بر حزب حاکم، حزب خانم آکشنر نیز یک بازنده بزرگ است و حالا این حزب، عملاً از هم پاشیده است.
تحلیلگر اکونومیست معتقد است که نتایج انتخابات، به شدت تحت تاثیر بحران اقتصادی بوده و با توجه به شرایط فعلی، بعید نیست که امام اوغلو، در آینده نامزد انتخابات ریاست جمهوری شود و از مردم رای بگیرد.
خبرگزاری رویترز مستقر در انگلیس نوشت که اکرم امام اوغلو در رقابت برای انتخاب شدن به عنوان شهردار استانبول بزرگترین شهر ترکیه، 10 درصد جلو بود، اما حزب جمهوری خلق، قدرت اصلی خود را صرف پیروزی منصور یواش شهردار آنکارا کرد.
خبرگزاری فرانسه پس از مشخص شدن پیروزی اکرم امام اوغلو، اعلام کرد که استانبولی‌ها با به اهتزاز در آوردن پرچم‌های ترکیه و روشن کردن مشعل‌ها، پیروزی بزرگی را جشن گرفته‌اند که برای آنها اهمیت استراتژیک دارد.
همچنین روزنامه لوموند فرانسه گزارش داد که پیروزی حزب جمهوری خلق در سه شهر مهم و حساس استانبول، آنکارا و ازمیر یک رویداد سیاسی مهم بود.
روزنامه گاردین انگلیس نیز این بخش از سخنان اردوغان را برجسته کرده که گفته است: ما در شهرهایی که ملت ما شخص دیگری را انتخاب کرده است، اعتماد را بازسازی خواهیم کرد.
بخش ترکی بی‌بی‌سی نیز، این بخش از سخنان اردوغان را مهم دانست: «این برای ما یک پایان نیست، بلکه یک نقطه عطف است. ما به حامیان و رای دهندگان خود احترام خواهیم گذاشت».
روزنامه یونانی نفتمپوریکی خاطرنشان کرد که اردوغان شخصاً بار مبارزات انتخاباتی را به دوش کشیده و حزب در این زمینه ناتوان بوده است.
همچنین روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال اعلام کرد که حزب جمهوری خلق برای اولین بار از دهه 1970 میلادی، بیشترین سهم را از کل آرا در سراسر ترکیه به دست آورد و با وجود تلاش‌های اردوغان، کمپین مراد کوروم شکست خورد.
نخستین استعفا
در همان ساعات اولیه اعلام نتایج شمارش آرا و مشخص شدن شکست سنگین حزب خوب، یکی از معاونین خانم مرال آکشنر اعلام کرد که او در کنگره آتی نامزد رهبری حزب خود نخواهد بود و چنین چیزی به معنای استعفای رسمی است.
تحلیلگران سیاسی ترکیه معتقدند که مرال آکشنر در انتخابات پیشین نیز، نقش مهمی در شکست مخالفین داشت و این بار هم عملاً با جدا شدن از ائتلاف مخالفین، آنان را در ورطه خطر قرار داد، اما آتش این اقدام به چشمان خودش رفت و نتایج بسیار ناچیزی کسب کرد.
برخی از تحلیلگران سیاسی بر این باورند که حالا، حزب حرکت ملی به رهبری دولت باغچلی نیز موقعیت ضعیفی دارد و در شرایط کنونی، دلیلی برای تداوم رفاقت او و اردوغان در ائتلاف جمهور وجود ندارد.
هواداران دوآتشه امید اوزداغ رهبر حزب ظفر نیز معتقدند که او نتوانسته حزب را به درستی هدایت کند و با آن که به شدت بر روی ضرورت اخراج آوارگان سوری مانور داده بود، اما کسی به این ایده توجهی نکرد و مجموع آرای حزب او در سراسر ترکیه به رقم ناچیز 1 درصد رسید.
در پایان باید گفت، علاوه بر اردوغان و آکشنر، علی باباجان رهبر حزب جهش و دموکراسی، احمد داود اوغلو رهبر حزب آینده و تمل کاراملا اوغلو رهبر حزب سعادت، از دیگر شکست خوردگان انتخابات بودند اما ظهور فاتح اربکان رهبر حزب دوباره رفاه به عنوان رهبر مستعدی که توانسته در یک مدت کوتاه، حزب جدید التاسیس خود را به رده سومین حزب برساند، یک رویداد سیاسی مهم و قابل توجه است.