به گزارش فارس، صنعت دفاعی ایران در سال ۱۴۰۲ نیز همچون سال‌های گذشته دستاوردها و محصولات متنوع و موثری را در چهل و پنجمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران طراحی و تولید کرده است که هر کدام به نوبه خود نقش مهمی در حوزه رزمی ایفا خواهند کرد. سیزدهمین گزارش از این مجموعه به بررسی و معرفی سامانه پدافندی رسول اختصاص دارد و در ادامه، ویژگی‌های آن را مطالعه می‌کنید.
دستیابی ایران به پدافند هواپایه
بنابر گزارش ها، روز ۱۹ آذرماه ۱۴۰۲ یک مقطع روز مهم و حساس برای نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌رود چرا که در این روز این نیرو توانست علاوه بر قابلیت پدافند زمین پایه به قابلیت پدافند هواپایه نیز، دست پیدا کند.
در این روز، نیروی پدافند هوایی ارتش که از گذشته جزو کاربران پهپادهای کرار به شمار می‌رفت توانست با تلفیق موشک پدافندی برد کوتاه مجید با این پهپاد به طرحی جهت پدافند هواپایه با نام رسول دست پیدا کند.
دستیابی نیروهای مسلح ایران به توانمندی دفاع هوا پایه یا پدافند هواپایه از آن جهت اهمیت دارد که دیگر نیازی نیست برای این کار از هواپیماهای شکاری بمب افکن استفاده شود که پروازهای آن‌ها هزینه‌های بسیاری برای کشور داشت.
نخستین گام برای انتقال سکوی دفاع زمین‌پایه به هواپایه
توان پدافندی نیروی پدافند هوایی ارتش در قالب دفاع هواپایه برای اولین‌بار در دومین روز از شهریورماه ۱۴۰۱ مطرح شد. امیر سرتیپ محمد یوسفی خوش قلب که در آن مقطع معاون عملیات نیروی پدافند هوایی ارتش بود در یک گفتگوی تلویزیونی که از شبکه دوم سیما پخش شد، عنوان کرد: از ابتکارات و نوآوری‌های خوب پدافند هوایی در رزمایش مشترک پهپادی ۱۴۰۱ ارتش بهره‌برداری از ویژگی منحصر به‌فرد پدافند هوایی از طریق پهپاد با انتقال سکوی زمین‌پایه از روی زمین به آسمان است.
بنابر گفته وی، «با این توضیح که سکوی زمین‌پایۀ پدافند را که شامل همۀ اقدامات ارتباطی، جنگالی، کشف، رهگیری، درگیری و مدیریت صحنه نبرد و هرگونه اقدام دیگر پدافندی است را روی پهپاد سوار کرده‌ایم که در موقعیت‌های حجیم و پُر خطر قابل اتکاست. این ابتکار و نوآوری دست مقتدر پدافند هوایی را در آسمان بلندتر می کند و جزئیات این موفقیت حتماً در زمان مناسب توسط فرماندهان و مقامات ارتش اطلاع‌رسانی می‌شود.»
مأموریت پدافند هواپایه
پهپاد کرار رهگیر مسلح به موشک مجید تحت عنوان طرح رسول حاصل همکاری و هم‌افزایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروی‌های مسلح و نیروی پدافند هوایی ارتش است که می‌تواند با هزینه بسیار کمتر از هواپیماهای با سرنشین شکاری، عملیات رهگیری و انهدام هواگردهای متخاصم را به انجام برساند.
موشک پدافندی مجید که برای هدف قرار دادن اهداف در طرح رسول استفاده شده است به دو صورت حرارتی و تصویری هدف را ردگیری و دنبال می‌کند و یک دستاورد کاملا بومی است، پهپاد کرار مسلح به موشک مجید در رزمایش پهپادی ارتش در مهرماه سال گذشته با موفقیت هدف واگذاری را مورد اصابت قرار داده بود.
کرار؛ یک پرنده راهبردی با توان اجرای مأموریت‌های مختلف
پهپاد «کرار» ساخت صنایع هواپیماسازی ایران (هسا) متعلق به وزارت دفاع که به طور رسمی در روز صنعت دفاعی در سال ۱۳۸۹ رونمایی شد، این پرنده در خدمت بسیاری از یگان‌ها و رده‌های نظامی ارتش و سپاه قرار گرفته است.
دو مأموریت اصلی این پهپاد در آن زمان، استفاده به عنوان هدف پرنده برای آزمایش سامانه‌های راداری و پدافندی و اجرای عملیات بمباران هوایی عنوان شده بود اما تا به امروز ۴ نسل از این پهپاد شامل انتحاری، ضد زیردریایی، رهگیر هوایی و حامل موشک معرفی شده که تفاوت‌های مختصری در ابعاد و مشخصات پروازی آن وجود دارد اما این پرنده‌ها دارای مأموریت‌های متنوعی هستند.
طرح یا سامانه پدافندی رسول از دو جزء مهم پهپاد کرار رهگیر و موشک سامانه مجید تشکیل شده است که در ادامه ویژگی‌های هر کدام از آن‌ها را مرور می‌کنیم.
کرار، پهپادی با بدنه استوانه‌ای شکل، بال نصب شده در پائین بدنه، یک موتور توربوجت در انتهای بدنه که ورودی هوای آن در بالا قرار گرفته و دم H شکل است.نوک بال‌های این پهپاد تا حدودی به صورت منحنی طراحی شده تا از اثر پسای القایی کاسته شود و نیز یک جایگاه زیر بدنه و امکان نصب یک جایگاه زیر هر بال برای حمل محموله خارج بدنه پهپاد کرار در نظر گرفته شده است.
این پهپاد ایرانی سرعتی در حدود ۹۰۰ کیلومتر بر ساعت، بردی بالغ بر یک هزار کیلومتر، سقف پروازی ۷۵۰۰ تا ۱۲ هزار متر دارد و قادر است میزان محموله جنگی تا ۲۵۰ کیلوگرم را با خود حمل کند و علاوه بر این مشخصات کرار ویژگی‌های دیگری هم دارد.نمونه جدید آن در سال ۹۲ جهت رهگیری اهداف هوایی رونمایی و موجب شد تا سقف پروازی آن هم افزایش یافته و به حدود ۲۵ تا ۴۰ هزار پا برسد.
سامانه خلبان خودکار با قابلیت اجرای مأموریت بدون نیاز به ارتباط با ایستگاه زمینی، توانایی برنامه‌ریزی مجدد در حین پرواز و تغییر مأموریت، بسته شدن امکان ارتباط برای جلوگیری از نفوذ دشمن در سامانه هدایت و کنترل و برخورداری از سامانه‌های پیشرفته ناوبری از دیگر ویژگی‌های مهم این پهپاد بومی است.
پس از ارتقاء این پرنده بدون سرنشین و معرفی «کرار رهگیر» که بعدها به «کرار-۴» معروف شد، برای انجام نبرد هوایی لازم بود تا به موشک هوا به هوا مسلح شود و وقتی این پهپاد پیشرفته رونمایی شد با موشک شهاب ثاقب به نمایش درآمد تا به دنیا بفهماند دانشی که آن‌ها قصد رسیدن به آن را دارند سال‌ها است که در اختیار جمهوری اسلامی ایران قرار دارد.
«کرار-۴» با قابلیت رهگیری هوایی و گشت زنی احتمالاً از نمونه جدیدتر موتور طلوع-۴ با قابلیت تنظیم دقیق رانش استفاده می‌کند.
مجید؛ یک تیر و چند نشان
وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح سال‌های گذشته به یک سامانه کوتاه برد پدافندی با نام مجید دست پیدا کرده بود که وظیفه آن مقابله با تهدیدات ارتفاع پست درخصوص مراکز حساس و راهبردی کشور است.
موشک‌های سامانه مجید که به سمت هدف شلیک می‌شوند، موشک‌هایی جدید است که توسط صنایع دفاعی کشورمان توسعه یافته و می‌توانند در حداکثر برد ۸ کیلومتری و حداکثر ارتفاع ۶ کیلومتری اهداف را منهدم کنند.
نحوه هدایت این موشک‌ها به صورت پسیو (بدون انتشار موج) و از نوع آشیانه‌یاب تصویرساز حرارتی است و همچنین از فیوزهای مجاورتی برخوردارند که باعث افزایش قابلیت اطمینان سامانه جهت انهدام اهداف مورد نظر می‌شود.
نخستین عملیات موفق سامانه رسول
نخستین عملیات موفق سامانه پدافند هواپایه رسول در رزمایش مشترک پهپادی ارتش در مهرماه سال گذشته انجام شد. در این عملیات، پهپاد ارتقاء یافته کرار که قابلیت تسلیح به موشک‌های هوا به هوا را دارد توانست یک پرنده مهاجم را ابتدا رهگیری و سپس منهدم کند.بنابر گفته فرمانده نیروی پدافند هوایی ارتش، «رویارویی پهپادی انجام شده توسط نیروی پدافند هوایی در سطح جهان کم نظیر است و تنها یک یا دو کشور توان انجام این عملیات بسیار پیچیده و پیشرفته را دارند که البته به نمایش نیز نگذاشتند.»
با الحاق پهپادهای طرح رسول به یگان‌های پدافندی در سطح کشور، بخش عمده‌ای از عملیات پدافند هواپایه به‌صورت تاکتیکی و در هر موقعیت جغرافیایی و با هزینه بسیار پایین‌تر نسبت به استفاده از هواپیماهای با سرنشین و با درصد خطر کمتر انجام می‌شود.افزایش عمق دفاعی، ارتقای ظرفیت پدافند تاکتیکی، انعطاف تغییر فضای درگیری پدافند از سکوی زمینی به سکوی هوایی، صرفه‌جویی در اقتصاد دفاعی و افزایش قابلیت تحرک و جابجایی مؤلفه‌های توان رزم پدافندی از دیگر ویژگی‌های سامانه پدافندی رسول به شمار می‌رود.
استقرار سامانه پدافندی رسول در ۵ منطقه پدافند هوایی ارتش
امیر سرتیپ علیرضا الهامی جانشین نیروی پدافند هوایی ارتش اسفندماه سال گذشته در گفت‌وگویی عنوان کرد: امروز پهپادهای طرح رسول در پنج یگان عملیاتی مستقر هستند و چند مرتبه در پهنه نیلگون خلیج فارس برای دفع حملات و تهدیدات احتمالی از این تاکتیک ایرانی استفاده شده و نتیجه آن را مستند ثبت کرده‌ایم.
سامانه پدافندی رسول از نگاه فرماندهان
امیر سرتیپ دوم نصرالله هوشمند فرمانده منطقه پدافند هوایی جنوب شرق کشور در گفت‌وگویی با اشاره به الحاق سامانه‌های پدافندی رسول در سراسر کشور، گفت: امروز چیدمان لایه به لایه سامانه‌های راداری و موشکی قدرتمند نیروی پدافند هوایی با الحاق سیستم پدافندی رسول کامل تر و مستحکم‌تر شده است.
وی با اشاره به توانمندی این سامانه‌ها در مقابله با تهدیدات هواپایه، افزود: پهپادهای کرار مجهز به موشک‌های هوابه هوا مجید امروز دست بلند نیروی پدافند هوایی در مقابله با تهدیدات هستند و به واقع نیروی پدافند هوایی با بهره‌گیری از این تجهیزات بومی قادر به پاسخگویی به هر نوع تهدیدی در هر زمان و مکان جغرافیایی اعم از دریا و خشکی خواهند بود.
فرمانده منطقه پدافند هوایی جنوب شرق، بیان کرد: در منطقه پدافند هوایی جنوب شرق کشور که با سواحل مکران، تنگه راهبردی هرمز و خلیج همیشه فارس مواجه هستیم، به طور قطع در برآوردهای عملیاتی نیاز به چنین پهپادهایی با قابلیت رهگیری و درگیری داشتیم و بدون تردید این سامانه‌ها در توان دفاعی کشور و مقابله با تهدیدات هواپایه نقطه عطفی محسوب می‌شوند.
امیر هوشمند با بیان اینکه منطقه راهبردی پدافند هوایی جنوب شرق یکی از مناطق حساس و اثرگذار در جغرافیا و اقتصاد جهانی است، افزود: امروز قدرت پدافند هوایی جمهوری اسلامی ایران توسط دشمنان فرامنطقه‌ای کاملا درک و احساس شده است و کشورهای فرامنطقه‌ای سیگنال‌های اقتدار هوایی ما را در رزمایش‌های پهپادی دریافت کرده‌اند.
امیر سرتیپ دوم علی اسدی فرمانده منطقه پدافند هوایی غرب در جمع فرماندهان و مسئولان این منطقه پدافندی گفت: پهپاد کرار مسلح به موشک مجید به عنوان دفاع هوایی بدون سرنشین با تحرک و سرعت بسیار بالا جایگزین سامانه های پدافندی زمین پایه با سرنشین شده است که قدرت کشف و رهگیری همه هدف ها در موقعیت های مختلف را دارد.
وی ادامه داد: افزایش توان رزم پدافند هوایی و بازدارندگی در موقعیت های مختلف سرزمینی و آب و هوایی یکی از ویژگی های برجسته این سامانه است.
فرمانده منطقه پدافند هوایی غرب خاطرنشان کرد: موفقیت تست عملیاتی پهپاد کرار مسلح به موشک مجید با قابلیت رزم هوایی به عنوان دست بلند نیروی پدافند هوایی به طور چشمگیری توان رزمی پدافند هوا پایه را افزایش داده است و تاثیر مستقیمی در بازدارندگی دفاعی دارد.
وی افزود: الحاق پهپادهای کرار مسلح به موشک مجید نشان‌دهنده خودباوری و عزم راسخ متخصصان داخلی است.
امیر سرتیپ دوم ارسلان پرویز فرمانده منطقه پدافند هوایی شرق ارتش در جمع کارکنان این یگان در خصوص الحاق سامانه پدافندی رسول به این نیرو، گفت: سامانه پدافندی رسول در لبه تکنولوژی روز دنیا قرار دارد.
وی ادامه داد: با بهره‌گیری از این سامانه پدافندی امروز نیروی پدافند هوایی در حوزه رهگیری و درگیری به جای استفاده از جنگنده‌ها که با هزینه‌های گزافی همراه است، از سامانه‌های پهپادی با قابلیت مقابله با انواع هواگردها استفاده می‌کند.
فرمانده منطقه پدافند هوایی ارتش در شرق کشور تصریح کرد: سامانه پدافندی رسول عمق راهبردی و دفاعی کشور را افزایش می‌دهد و با بهره‌گیری از این سامانه، تاکتیک و تکنیک‌های عملیاتی در صدها کیلومتر ورای مرزهای هوایی کشور قابل تعریف است.
امیر سرتیپ دوم عباس عظیمی فرمانده منطقه پدافند هوایی شمالغرب کشور در حاشیه آئین الحاق پهپادهای کرار به منطقه پدافندهوایی شمالغرب ارتش به ویژگی های این پهپاد اشاره و اظهار کرد: پهپاد کرار رهگیر مسلح به موشک مجید تحت عنوان طرح رسول حاصل همکاری و هم‌افزایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروی‌های مسلح و نیروی پدافند هوایی ارتش است که می‌تواند با هزینه بسیار کمتر از هواپیماهای با سرنشین شکاری، عملیات رهگیری و انهدام هواگردهای متخاصم را به انجام رساند.
وی افزود: موشک پدافندی مجید که برای هدف قرار دادن اهداف در طرح رسول استفاده شده است به دو صورت حرارتی و تصویری هدف را رهگیری و دنبال می‌کند و یک دستاورد کاملا بومی است، پهپاد کرار مسلح به موشک مجید در رزمایش پهپادی ارتش در مهرماه سال جاری با موفقیت هدف واگذاری را منهدم کرد.
امیر سرتیپ دوم رضا کلهری فرمانده منطقه پدافند هوایی جنوب کشور با اشاره به الحاق سامانه پدافندی رسول و افزایش توان دفاعی کشور گفت: سامانه پدافندی رسول سامانه‌ای کاملا بومی است که ضمن صرفه جویی در هزینه‌ها بر توان رزمی و دفاعی نیروی پدافند هوایی به ویژه در ارتفاع پست افزوده است.
وی با اشاره به تست موفقیت‌آمیز موشک مجید، افزود: سامانه پدافندی رسول متشکل از پهپاد کرار و موشک هوا به هوا مجید، قادر به درگیری با انواع هواگردها است.
امیر سرتیپ دوم کلهری همچنین در خصوص تست میدانی این سامانه تصریح کرد: سامانه پدافندی رسول در رزمایش پهپادی مورد آزمایش و تست عملیاتی قرار گرفت و با موفقیت به کار خود پایان داد و این سامانه قدرتمند امروز به طور رسمی وارد چرخه دفاعی کشور خواهد شد.
فرمانده منطقه پدافند هوایی جنوب کشور با اشاره به توانمندی کشور در بومی سازی توان دفاعی گفت: امروز در تمامی سطوح عملیاتی دارای تجهیزات داخلی هستیم که از جمله مهم‌ترین آن‌ها سامانه باور۳۷۳ و دیگر سامانه‌های برد متوسط و کوتاه برد هستند.
دیگران چه می‌گویند؟
روزنامه «جروزالم پست» روز یکشنبه در تحلیلی به قلم «ست جی فرانتسمن» درخصوص استفاده ایران از پهپاد رهگیر «کرار» نوشت، ایران نقش جدیدی را برای پهپاد کرار خود در نظر گرفته است. ایران این پهپاد را با موشک‌های هوا به هوای «مجید» مسلح کرده است. برد این پهپاد ۱۰۰۰ کیلومتر است.
جروزالم پست در ادامه گزارش خود نوشت: «به نظر می‌رسد هدف دیگر ایران از قرار دادن موشک بر روی پهپاد کرار صرفه جویی در هزینه‌ها باشد. توانایی جدید هزینه بسیار کمتری نسبت به جنگنده دارد.»
ایران می‌تواند این پهپادها را از دریا به پرواز درآورد و سپس از آن‌ها برای حمله به سایر پهپادها استفاده کند. ایران می تواند از این پهپاد برای پرواز در دریا و سپس از موشک پهپاد برای حمله به پهپاد دشمن استفاده کند. این مفهوم دیگری برای ایران در زمینه مقابله با پهپادهای دشمن است.