سعید لیلاز استادِ دانشگاه شهید بهشتی، روزنامه‌نگار و تحلیلگر اقتصادی با حضور در استودیوی مثبت و منفی پلاس ایسنا به پرسش‌های این رسانه درباره چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری پاسخ داد. او به عنوان یکی از حامیان پزشکیان کاندیدای چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در این مصاحبه شرکت کرد، ولی در عین حال معتقد است که ادامه مسیر اقتصادی دولت شهید رئیسی به نفع مردم و کشور خواهد بود.
اقتصاد فقط در سالهای ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ احیا و بهبود نسبی پیدا کرد
در سال ۱۴۰۰ شرایط ایران بسیار بحرانی بود
در دولت مرحوم رئیسی اتفاقات خوبی برای اقتصاد کشور افتاد
اگر اصلاحات بانکی انجام ندهیم تا آخرالزمان موفق نمی‌شویم
تا ۱۴۰۴ باید به زیر ۲۰ درصد برسیم
در حال حاضر اولویت فردای انتخابات عدالت اجتماعی است
تمام افسردگی حالی کشور ناشی از فشار معیشتی است
دولت باید بین فروپاشی اجتماعی وتن دادن به کسری بودجه یکی را انتخاب کند
حق شهید رئیسی در دعواهای سیاسی ادا نشد
دولت رییسی جسورانه عمل کرد
پس از عملیات وعده صادق اعتمادها برگشت
عدم اقبال به اصلاح‌طلبان گریه دارد
طیب نیا برای موضوع تورم برنامه ای مشخص دارد
کشور دیگر جان رهایی در تورم و نقدینگی را ندارد
باید ماشین رشد پول و نقدینگی را از نفس بیندازیم
پیش از این نیز پرویز امینی جامعه‌شناس، محمدصادق کوشکی استاد دانشگاه، پرویز سروری عضو جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی، سعید آجرلو استاد دانشگاه و علی محمد نمازی عضو کارگزاران سازندگی، بیژن عبدالکریمی نویسنده و استاد دانشگاه، محمدعلی ابطحی و محمد عطریانفر فعالان سیاسی اصلاح‌طلب، ابراهیم فیاض استاد دانشگاه، مجید حسینی استاد دانشگاه، محمدتقی آزاد ارمکی استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران، محمدرضا تاجیک استاد جامعه شناسی، محمد قادری کارشناس مسائل بین‌الملل و داوود حسین‌پور عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با حضورهایی جداگانه در استودیو مثبت و منفی پلاس ایسنا با محوریت انتخابات ۱۴۰۳ با خبرنگار ایسنا گفت‌وگو کردند.
متن کامل گفت‌وگوی ایسنا با سعید لیلاز را در ادامه می‌خوانید:
در دولت مرحوم رئیسی در مجموع اتفاقات خوبی در اقتصاد کشور افتاد که هم رشد اقتصاد مثبت ادامه پیدا کرد و البته این بی‌انصافی است که بگوییم که فقط در این دوره انجام گرفت. رشد سرمایه نیز اندکی بهتر شد. نرخ تورم ابتدا در سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ به شدت اوج گرفت و از ابتدای ۱۴۰۲ روند کاهشی آن شروع شد
انتخابات زودهنگامی در کشور برگزار شد، از نظر شما کشور در چه شرایط اقتصادی وارد انتخابات شد؟
در یکی دو جمله نمیشود اوضاع را توصیف کرد و از سویی اختلاف نظرات زیادی بین کارشناسان وجود دارد. در سال های ۹۷ تا ۹۹ به دلیل تحریم‌های فراگیر ایالات متحده که معتقدم نه تنها در طول تاریخ ایران بلکه در طول تاریخ همه دنیا بی‌سابقه بود، کرونا نیز اثرات مخربی بر اقتصاد کشور وارد کرد و در تاریخ بشر بی نظیر بود. در قرون وسطی وقتی طاعون از سمت پرتقال به ترکیه حرکت می‌کرد، در پرتقال تمام می‌شد اما کرونا اینگونه نبود؛ بنابراین شرایط ایران در جهان استثنایی بود. فعالان اجتماعی و سیاسی، سیاستمداران و کارشناسان از این موضوع غفلت کردند. نمونه این اتفاقات جز در حمله مغول به ایران وجود نداشت. قبل از این دو اتفاق نیز، مشکلات ساختاری زیادی داشتیم. از نیمه دهه هشتاد فساد ساختاری تاکنون در کشور وجود داشته و حل نشده است. این صرفا به زبان نیست. ناامنی اقتصادی و به تبع آن مسئله فرار سرمایه نیز وجود داشت. از نیمه دهه ۱۳۸۰ تا الان روند تشکیل سرمایه در ایران دائما منفی بوده است. فقط در سال های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ احیا و بهبود نسبی پیدا کرد. در سال ۱۴۰۰ شرایط ایران بسیار بحرانی بود. از بهمن ۱۳۹۸ به این طرف موفق شدیم روند منفی رشد اقتصادی ایران را مثبت کنیم و این تا الان بی وقفه ادامه داشته است. با وجود همه این فشارهای بی همتا تا نیمه سال ۱۴۰۰ و نیمه اول تشکیل دولت سیزدهم اقتصاد ایران کاملا آثار منفی کرونا و تحریم ها را احساس کرد. حجم تولید ناخالص ایران در شهریور ۱۴۰۰ به اندازه پایان سال ۱۳۹۶ افزایش پیدا کرد؛ بنابراین این اقتصاد زنده و پویا است. در دولت مرحوم رئیسی در مجموع اتفاقات خوبی در اقتصاد کشور افتاد که هم رشد اقتصاد مثبت ادامه پیدا کرد و البته این بی‌انصافی است که بگوییم که فقط در این دوره انجام گرفت. رشد سرمایه نیز اندکی بهتر شد. نرخ تورم ابتدا در سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ به شدت اوج گرفت و از ابتدای ۱۴۰۲ روند کاهشی آن شروع شد. هنوز هم اقتصاد ایران مشکل خود را دارد، ولی غفلت بسیار بزرگی در دولت آقای رئیسی در مورد معیشت مردم اتفاق افتاد. درحال حاضر قدرت خرید ۲۰ میلیون حقوق بگیر، بازنشسته و مستمری بگی ایران نصف سال ۱۳۹۶ شده است.
در مجموع معتقدید آقای رئیسی اقتصاد ایران را از گل درآورد؟
بله؛ اقتصاد علم عدد و رقم است. در اقتصاد کلان رشد اقتصادی مثبت بود و ماند. رشد تشکیل سرمایه مثبت است. نرخ تورم با سرعت بسیار اندک در حال کاهش است؛ البته در خرداد مجدد افزایشی شده است ولی در مجموع گویا زیر ۳۰ درصد خواهد بود.
با توجه به صحبت هایی که داشتید آیا معتقدید درحال حاضر فساد سیستماتیک در کشور وجود دارد؟
بله، هنوز هم هست. اولا مفهوم سیستماتیک یعنی دستگاه و ابزاری که میخواهد با فساد مبارزه کند، خودش فاسد است. شما در هیچ کدام از اسناد بالادستی و پایین دستی و قانون بودجه و ... نمی‌بینید که مسئله چای دارای اهمیت باشد. کالاهای اساسی مانند گندم، برنج و دارو اولویت کشور هستند. ولی یکباره از منابع گرانبها و عزیز کشور دو و نیم میلیارد دلار به واردات چای اختصاص داده میشود. نشان دیگر فساد سیستماتیک این است که تفاوت وحشتناک بین نرخ بانکی با نرخ تورم دارد.
در موضوع فساد چای دولت خودش اعلام کرد و قوه قضاییه با آن برخورد کرد؛ مگر در فساد سیستماتیک مخفی کاری وجود نداشت؟
خیر، جامعه ما آنقدر هم ساده نیست. بنابراین فساد افشا می‌شد. اما همین الان که باهم حرف میزنیم به حضرت عباس این فساد دارد تکرار میشود. تا وقتی که قیمت دلار بازار آزاد و دولتی داریم و آقایی میتواند این را تخصیص دهد و وزیری بتواند این را به کسی تخصیص دهد میتواند فردی را ثروتمند کند. ناتزازی شبکه بانکی و اینکه هر فردی بتواند وام بگیرد همای سعادت روی شانه های او نشسته است. چون هر وامی که بگیرد ۱۸ تا ۲۰ درصد ما به التفاوت بهره آن است و انگار که به او این وام را هدیه داده ایم آن هم از جیب سپرده گذاران. از سوی دیگر ممکن است اصلا این وام را پس ندهد.
یعنی اگر بهره این وام ها بالا رود این اتفاق نمی افتاد؟
وضعیت بنزین و برق را ببینید. صداوسیما هفته پیش گفت ۷۰۰ ماینر را یک جا پیدا کردند. برق را مجانی به آنان میدهیم و آن را تبدیل به اسکانس میکنند. تمام این ناترازی هایی که وحشتناک است و دائما در حال افزایش و بدتر شدن است.
یعنی نرخ سود بانکی باید بالا رود تا این ناترازی برطرف شود؟
معتقد به افزایش چیزی نیستم چون تا تورم را کاهش ندهیم هر چندسال یک بار این بساط تکرار میشود. این کشور جان این را ندارد که هر چند سال یک بار با هزار کشته تغییرات ایجاد کند.
پس چگونه باید حل شود و چه قدر طول میکشد؟
با کاهش رشد نقدینگی و از ماه پنجم دولت استقرار یافته باید عملی شود. شهید رئیسی دیر این روند را شروع کرد. وقتی با ایشان در فروردین ۱۴۰۱ برای اولین و آخرین بار ملاقات کردم به من گفتند توصیه ای نداری ؟ من گفتم اولویت حل مشکلات تورم است.۲۰۰ کشورعضو سازمان ملل بدون تورم زندگی میکنند. فقط ۱۲ کشور از جمله ایران و ترکیه، پاکستان، آرژانتین و مصر تورم دارند.
برنامه آقای پزشکیان برای کاهش تورم چیست؟
تورم در ایران دو بال دارد که از سوی اقتصاددانان و وابستگان به بانک‌ها به یک بال توجه نمیشود؛ یک بال کسری بودجه دولت است که نمیشود بیش از این به آن فشار آورد و بال دیگر ناتزازی شبکه بانکی است. در سال های اخیر جی دی پی حدود ۵۰۰ درصد افزایش یافته که شگفت آور است. بانک ها دائما از مردم پول به عنوان سپرده می‌گیرند و به آقایی خاص که بنا بر پس دادن ندارد، میدهد؛ بنابراین قیمت تمام شده پول ۳۰ درصد و قیمت فروش آن ۱۵ درصد میشود و بانک کسری می‌آورد. نزد بانک مرکزی می‌رود یا اعلام ورشکستگی میکند و یا پول قرض میخواهد. بانک مرکزی نیز با نرخ بهره ۴۰ درصد پول قرض میدهد و می‌داند این پول به او پس داده نمیشود. پول بانک مرکزی نیز از چاپ پول به دست می‌آید. چاپ پول درحال حاضر با یک کلیک انجام می‌گیرد و بانک ها خلق ثروت میکنند، ضرب در ضریب فزاینده نقدینگی هفت تا هشت برابر میشود و این تورم وحشتناک را به ما میدهد. تا زمانی که یک آخرالزمان بانکی در ایران انجام ندهیم، موفق نمی‌شویم.
امیدم از یک دست شدن قدرت در دولت شهید رئیسی این بود که ایشان به این ناتزاری پایان دهد. در حال حاضر نیز سخنرانی‌های آقای فرزین شبکه بانکی را تهدید میکند اما تره هم برای آن خرد نمی‌کنند. طرفدار تورم تک نرخی نیستم. هر تورمی در سال ۱۴۰۳ اگر متوسط آن ۲۵ درصد شود عالی است و تا ۱۴۰۴ باید به زیر ۲۰ درصد برسیم و سپس باید زیر ۱۵ درصد رویم نباید اقتصاد را دچار رکود کنیم. هر عددی زیر ۲۰ درصد برای مردم خوب است و آن موقع میشود اصلاح های بنیادین انجام داد.
این ایده شماست یا ایده افراد اقتصادی ستاد آقای پزشکیان ؟
باید از خودشان بشنویم و فکر نمیکنم غیر از این باشد.
به دلیل نگاه های اقتصادی افراد ستاد ایشان میپرسم؟
این گرایش‌ها عمدا انتخاب شدند. چون هم مسئله تولید ثروت داریم و هم توزیع ثروت.
فرماندهی این موضوع با چه کسی است؟
با رئیس‌جمهور. در حال حاضر اولویت فردای انتخابات ایران عدالت اجتماعی است و آقای پزشکیان باید تصمیم بگیرد. ترمیم دستمزد ۲۰ میلیون حقوق بگیر ایرانی الان مهم است. اعم از خصوصی و دولتی و بازنشسته و غیربازنشسته. باید معیشت اینان را که در دوسال گذشته نابود شد اصلاح کنیم و همین بهبود معیشت به رشد اقتصادی کمک میکند.
به آقای پزشکیان پیشنهاد میکنم و ممکن است اجرا هم شود این است که در کنار کنترل تورم ۲۰ میلیون خانوار را در شهریور و مهر غیر از آخر سال افرایش دستمزد دهیم
یعنی افزایش دستمزدها مثل ابتدای دولت شهید رئیسی مد نظرتان است؟
بله؛ طرفدار کار آقای عبدالملکی بودم. متاسفانه آقای مرتضوی آن را ادامه نداد و تمام افسردگی حال کشور ناشی از فشار معیشتی است. نفر به نفر توضیح میدهم. کتاب کاپیتال مارکس اساسا راجع به همین است که چگونه ممکن است رشد اقتصادی اتفاق بیفتد اما همزمان مردم فقیر شوند و به رکود اقتصادی بینجامد. این همان اتفاق دو سال گذشته است. به آقای پزشکیان پیشنهاد میکنم و ممکن است اجرا هم شود این است که در کنار کنترل تورم ۲۰ میلیون خانوار را در شهریور و مهر غیر از آخر سال افرایش دستمزد دهیم.
آیا این ظرفیت وجود دارد که چنین اصلاحی صورت بگیرد و آیا حلقه اقتصادی آقای پزشکیان مثل اقای طیب نیا موافق این دیدگاه هستند؟
باید از خودشان بپرسیم
این افزاش دستمزدها منجر به تورم نمیشود؟
ابدا. تحت عنوان مبارزه با تورم هفت سال قدرت خرید توده مردم نابود شد و تورم ذره‌ای کاهش پیدا نکرد.
آیا این افزایش حقوق دست در جیب همان کارگری نیست که مجبور است کالایی را با قدرت بالاتر خرید کند؟
معتقدم نرخ تورم به علاوه نرخ رشد اقتصادی باید اندکی کمتر از دستمزد افزایش یافته کارگر باشد. هر عددی غیر از این مانند الان موجب تورم میشود. نرخ رشد اقتصادی و تورم روی هم صد درصد بوده است و اگر نصف این مقدار افزایش حقوق داشته باشیم مثل الان رو به قسطی فروشی می‌آوریم. تولید بالا رفته اما کاسب قدرت خرید ندارد. کشور کار سختی پیش رو دارد.
چرا این توصیه ها در دولت آقای روحانی اتفاق نیفتاد؟
در دولت ایشان در سال ۹۶ سطح قدرت خرید کارمندان به سال ۹۲ بازگشت. قدرت خریدها متناسب با حقوق و درخشان بود. در سال های ۹۷ تا ۹۹ به دلیل کرونا و تحریم سطح دستمزدها آسیب دید. اما در همان سال ها باز هم افزایش دستمزدها بیشتر از سال های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ بود. آقای روحانی عملکرد خیلی خوبی داشت.
در دولت شهید رئیسی بدهی به بانک مرکزی ۸۰ درصد رشد داشت، اما در دولت آقای روحانی این بدهی ۲۷۰ درصد بود؛ آیا این احساس بوجود نمی آید که استقراض پیش آمده است؟
در دوره آقای روحانی هم تحریم‌ها و کرونا بود و رهبری در ۱۳ فروردین از مردم برای ماندن در خانه تشکر کرد. این پیشنهاد من بود که پول چاپ کنیم و به مردم دهیم. کاری که آمریکا و فرانسه کرد. تورم آمریکا در سال ۲۰۲۱ کم مانده بود تا دورقمی شود. دولت باید بین فروپاشی اجتماعی و تن دادن به کسری بودجه در دوره کوتاه یکی را انتخاب کند. اما اینکه از بانک مرکزی پول بگیریم و به هر نفر حدود یک میلیون دادند تا ثبات اجتماعی را نگه دارید یک بحث است. آن موقع مثل تمام کشورهای جهان ناچار بودیم یکی را انتخاب کنیم. درباره کسری بودجه توهمی بین اقتصاددانان ایران است که هم ممکن بود به آقای رئیسی و هم به آقای پزشکیان آسیب برساند. دو درصد جی بی تی کسری بودجه در ایران داریم. در ترکیه این مقدار ۵ درصد بود. پس خوب این موضوع را جمع کردیم. تورم و کسری بودجه را به یک درصدی که به کانادا میروند نمی‌دهم و به توده مردم میدهم.
آقای رئیسی فراتر از انتظار عمل کرد. حق ایشان در دعواهای سیاسی ادا نشد. یکی از روزنامه‌های اصلاح‌طلب به من گفت متهم به سیاه نمایی علیه شهید رئیسی شده‌ایم من گفتم بله این اتهام به شما وارد است
چرا رهبری گفتند دلم برای شهید رئیسی سوخت؟
من هم متاسف شدم؛ اول که درگذشت یک هم وطن تلخ است. دوم چون رئیس‌جمهور و وزیر خارجه بودند و حس خفت دست داد که چرا نتوانستیم از آنان محافظت کنیم. سوم اینکه آقای رئیسی فراتر از انتظار عمل کرد. حق ایشان در دعواهای سیاسی ادا نشد. یکی از روزنامه‌های اصلاح‌طلب به من گفت متهم به سیاه نمایی علیه شهید رئیسی شده‌ایم من گفتم بله این اتهام به شما وارد است.
این بازی را برخی رسانه‌های غیرمنصف و کیهان شروع کردند. طوری از دهه از دست رفته نود صحبت میشود که انگار مسبب همه چی آقای روحانی است. درحالی که درسال ۹۲ کشور را از زیر گل بیرون کشیدیم. دو تحریم بزرگ و پاندمی کرونا شرایط را در زمان آقای روحانی سخت کرد. تحریم دوم هنوزهم ادامه دارد و به خاطر جنگ اوکراین و دلسوزی دموکرات ها کاهش یافته است. این اولین تحریم مدرن بشراست. چون هیچوقت شبکه‌های دیجیتال آنقدر گسترده نبود که همه کشتی‌ها و هواپیماها و نقل و انتقالات را رصد کنیم. در یک حرکت جهادی از بهمن ۹۸ تا شهریور ۱۴۰۰ تمامی این آثار را پاک کردیم و دولت را در بالاترین عملکرد تولید ناخالص تاریخ ایران به آقای رئیسی تحویل دادیم. پس همان طور که نادیده گرفتن این‌ها ناعادلانه بود نادیده گرفتن عملکرد آقای رئیسی هم ناعادلانه است. الان هم میگویم آقای پزشکیان را دوست دارم، اما حقیقت را بیشتر دوست دارم.
برخی معتقدند دموکرات‌ها به ما لطف کردند و بایدن پیچ تحریم‌ها را شل کرد، آیا دولت سیزدهم در مواجهه با تحریم‌ها موفق بود؟
بله و دو علت داشت که در دولت آقای روحانی تحقق پیدا نمی‌کرد. یک دست شدن قدرت علت اول بود. بسیاری از نفت ایران مستقل از وزارت نفت فروخته میشود. این کار در دولت روحانی اگر انجام می‌شد با آن برخورد می‌شد و یا ترس برخورد وجود داشت. دولت اصلاحات به دلیل این که بیشتر تحت تأثیر نهادهای نظارتی است. به وزارت بهداشت آقای خاتمی ۴۰۰۰ آمبولانس فروختم. این بزرگترین عرضه موج توزیع آمبولانس در کشور تا الان بود اما در تمام آن هشت سال می‌گفتند گاوبندی کردید. زندگی من تا الان پنجاه بار شخم خورده است و وزیر بهداشت نیز تایید صلاحیت ریاست‌جمهوری بوده است پس این رفتارها جناحی بوده است. علت دوم جنگ اوکراین است. همچنین از پنجره چین و روسیه به خوبی استفاده کردیم. آقای رئیسی خیلی فعال بود و درآمد مالیاتی کشور را چهار برابر کرد از منابع جدید و نه از گرده مردم. مجوزهای کسب و کار نیز به خاطر یک دست شدن قدرت خیلی خوب در این دولت اتفاق افتاد. قیمت نفت نیز در دولت سیزدهم بالا رفت، صادرات افزایش پیدا کرد و دولت رئیسی جسورانه عمل کرد.
خیلی به این بحث‌هایی که در زمان تبلیغات مطرح میشود اتکا نکنید. این حرف‌ها برای گرم شدن تنور انتخاباتی است و جمهوری اسلامی خودش این فضا را ایجاد کرده است؛ بنابراین همه حرف های انتخاباتی منطقی نیست بلکه هیجانی است.
عملیات وعده صادق چقدر در اقتدار کشور موثر بود؟
این عملیات خیلی تاثیر داشت و بر مشارکت فعلی نیز اثر گذاشت. در حادثه مهسا امینی آسیب جدی به جامعه ایرانی وارد و این مساله به خاطر عملیات وعده صادق خنثی شد و در این انتخابات دیدیم که اعتمادها برگشت. این عملیات به درستی انجام شد و نشان داد چقدر سرمایه گذاری ها بر موضوعات دفاعی و نظامی خوب بوده است. در جنگل خاورمیانه بدون عملیات وعده صادق شانسی برای زنده ماندن نداریم. حتی در حمله به کنسولگری ایران گله می‌کردند که چرا تاکنون پاسخ نداده‌ایم.
ظرف سه سال تعداد رای دهندگان ثابت مانده و سبد رای اصولگرایان به اصلاح طلبان منتقل شد. یعنی حرف شنوی از رهبران اصلاح طلبان از سوی اصولگرایان سابق و اصلاحاتی های رادیکال افزایش پیدا کرده است. عده زیادی نیز خارج از این نظام شدند. وقتی به اصلاح طلبان اقبال نمیشود گریه دارد؛ چراکه ما تنها خاکریز نظام هستیم و فراتر از آن ایران اینترنشنال میشود.
گفته بودید در این انتخابات فضای انتخاباتی خنک بود و در این دوره تحول معناداری میبینیم اما دیدیم که رشد معناداری در مشارکت نداشتیم به نظر شما ایراد کار کجا بود؟
آسیبی که به جمعیت متوسط جامعه مخصوصا شهرنشینان زدیم خیلی بزرگ بود. ترمیم آن زمان و انرژی می‌برد. با وحدت ارکان کشور باید این موضوع ترمیم شود. فرصت بسیار تنگ است. دولت بعدی نباید مثل آقای جلیلی درگیر شعار پردازی‌های افراطی شود یا مثل آقای پزشکیان درگیر دعواهای جناحی شود و دیگر فرصت ترمیم نخواهیم داشت. با این شیوه تایید صلاحیت انتظار میرفت مشارکت مردم به بالای ۵۰ درصد برسد اما دیدیم که مردم چقدر گله مند هستند. در دی ماه ۱۴۰۲ در مناظره ای گفتم کمر مردم در اقتصاد ودل‌شان را در ماجرای مهسا شکستیم و الان انتظار مشارکت داریم.
چرا آرای خاکستری اصلاح‌طلبان وارد مشارکت نشد؟ آیا این آرا عوض شده و دیگر متعلق به جبهه خاصی نیست؟
در این موضوع نباید اقرار کرد. ظرف سه سال تعداد رای دهندگان ثابت مانده و سبد رای اصولگرایان به اصلاح طلبان منتقل شد. یعنی حرف شنوی از رهبران اصلاح طلبان از سوی اصولگرایان سابق و اصلاحاتی های رادیکال افزایش پیدا کرده است. عده زیادی نیز خارج از این نظام شدند. وقتی به اصلاح طلبان اقبال نمیشود گریه دارد؛ چراکه ما تنها خاکریز نظام هستیم و فراتر از آن ایران اینترنشنال میشود.
چرا در دور اول آقای پزشکیان پیروز نشد؟
نرخ مشارکت به عدد مورد انتظار نرسید به همین دلیل آقای پزشکیان رای نیاورد. اگر نرخ مشارکت به ۱۴۰۰ هم می‌رسید ما پیروز میشدیم. سه میلیون رای دیگر می‌آوردیم پیروز میشدیم.
آقای پزشکیان با این میزان مشارکت و استقبال سرد اما اول شد و این پیروزی بزرگی است. منتظر ارتش ۱۰ میلیون نفری بودیم تا به کمک ما در دور اول انتخابات بیایند اما نیامدند و ما باز هم پیروز شدیم. در داخل جناح برنده شدیم اما اصل نظام در خطر است.
اصلاح طلبان می‌گفتند چون ما نیستیم مشارکت کم بود چرا؟
از این حرف‌ها زیاد گفته میشود. وقتی درباره من بگویید من میگویم من گل سر سبد هستم و اگر من نباشم جهان خلق نمی‌شد. اما در واقعیت این طوری نیست. بلکه مجموعه نظام جمهوری اسلامی در حال از دست دادن پایه‌های مردمی خود است. اینکه با امتی شروع کنیم و به یک نفر برسیم خیلی بد است. باورم و امیدم این است که آقای پزشکیان تا قبل از عید امسال که شدنی هم هست بخش قابل توجهی از اعتماد از دست رفته را به کشور بازگرداند.
از الان ایشان را پیروز انتخابات میدانید؟
بله
آیا آقای پزشکیان مسیر حاکمیت دوگانه را پیش می‌گیرد؟
ویژگی نظام اسلامی و شخصیت آقای پزشکیان اینگونه نیست که با ارکان نظام یعنی رهبری، سپاه پاسداران و رئیس قوه قضاییه مشکل داشته باشد و هم سو با آنان پیش می‌رود. اما با بقیه ممکن است مشکل داشته باشیم و مهم هم نیست. مجالس نیز مظهر احساسات مردم هستند. آقای پزشکیان در میان این کاندیداها مظهر عقل مردم است. آقای جلیلی شاید مظهر احساسات باشد و شاید نباشد. پس کشمکش یعنی شخص اول مملکت با شخص دوم زاویه پیدا کند که این اتفاق نمی افتد.
صحبت هایی که اطرافیان آقای پزشکیان انجام میدهند و برخی سخنان رهبری را زیر سوال میبرند به چه دلیلی است؟
سیره و رفتار عملی مهم است. این اظهارات بیشتر انتخاباتی و هیجانی است.
برخی از ادعاهای اطرافیان ایشان به چه دلیلی است؟
قرار نیست عین اظهارات این افراد بعد از انتخاب ایشان عملی شود.
آیا می‌خواهند فضا را احساسی کنند؟
آقای پزشکیان به هیچ وجه نمی‌گوید باید در مقابل آمریکا کوتاه آمد و موشک‌ها را تعطیل کرد.
چرا ایشان گفته بودند اگر آمریکا بیاید ما نابود می‌شویم؟
این حرف ها جنبه احساسی داشت. معتقد نیستم خطرات آقای ترامپ آنقدر شدید باشد. ما نیز در حال حاضر از هر زمانی نیرومندتر هستیم. آقای احمدی‌نژاد را به خیلی ها ترجیح میدهم.
شما فکر میکنید اگر رهبری موافق نباشند، بلیت برای وزیر خارجه خریده میشود تا به ژنو برود؟ قطعا اینگونه نیست. موافقت نامه ای مثل برجام بدون اجازه رهبری نبوده است.
چرا آقای پزشکیان یکسری دوقطبی‌ها و شعارهایی میدهند که شاید قابلیت اجرا نداشته باشد؟
مثلا اف ای تی اف ممکن است حل شود. رئیس‌جمهوردر تعامل با ارکان اصلی قدرت یعنی رهبری و سپاه هزار کار میتواند انجام دهد. ناموسی کردن اف ای تی اف درست نیست.
یکسری صحبت ها هیجانی است و برخی بداخلاقی ها را مثل توئیت آقای آذری جهرمی دیده ایم، مثل زدن برچسب رئیس جمهور شش کلاسه به آقای رئیسی، چرا این برچسب ها زده میشود؟
این موضوعات را قبول ندارم. در همان دوره که به آقای رئیسی می‌گفتند شش کلاس سواد دارد. جبهه مقابل به یکی از نامزدها تهمت جاسوس انگلیسی بودن میزد.
به کدام نامزد این تهمت زده شد؟
الان گفتن این سخنان تاثیری ندارد. اینکه به کسی بگوییم شش کلاس سواد دارد بدتر است یا این که کسی را تهدید به قتل در استخر فرح کنیم؟ مسئولیت قتل آقای هاشمی را نیز همان آقا به عهده گرفته است.
این که می گوییم نمی‌گذاریم ایران مانند طالبان شود، تخریب سازی نیست؟
خیر؛ چون از آن طرف شما نیز می‌گویید نمی‌گذاریم ایران در ماتحت آمریکا وارد شود. خب برادر من همان قدر که معتقد نیستیم که آقای ظریف نمی‌خواهد ایران را به بلوک غرب ببرد و این یک تهمت بزرگ به ایشان است در همان طرف نیز این ادعاها مطرح میشود.
در دولت آقای روحانی چرا توازن نگاه به غرب و شرق اتفاق نیفتاد و همه منتظر گلابی برجام بودیم؟
دم خروس شما از زیرعبا بیرون زد و حرف غیرمنصفانه زدید. آقای روحانی می‌توانست خیلی بهتر کشور را اداره کند. اما شما فراموش کردید جان بولتون، این موجود رذل گفت جمهوری اسلامی ژانویه ۲۰۱۹ را نخواهد دید و مجاهدین خلق پایکوبی می‌کردند. بنده به مدت یک سال هرشب از ترس اینکه این اتفاق بیفتد گریه می کردم و می گفتم ایران نمی‌مانم و نگران مریضی مادرم بودم. اما در شهریور ۱۴۰۰ روحانی کشور را با وضعیت خوبی تحویل آقای رئیسی داد. در عرض کمتر ۲۰ ماه آثار بدترین تحریم ها و پاندمی کرونا را پاک کردیم. در حالی که درآمد نفتی نیز نداشتیم؛ بنابراین نباید بی انصافی کرد. همین الان نیز ارزش افزوده بخش نفت به عدد سال ۹۶ نرسیده است. همین بی انصافی شما و نگاه شما انتظار دارد طرف مقابل بگوید هرچه میگویی خودت هستی. وقتی یقین پیدا کردند نمی‌توانند ما را به زانو درآورند، حاج قاسم را شهید کردند.
پس قدرت میدان این وسط چه میشود؟
قدرت میدان و دیپلماسی دو روی یک سکه است. همین که این نگاه خدمات آقای روحانی را نادیده می‌گیرد خوب نیست.
اگر مجدد ترامپ روی کار بیاید واکنش و عملکرد آقای پزشکیان و ظریف چه خواهد بود؟
هیچ اتفاقی نمی افتد. اولا ترامپ دیگر با این لحن صبحت نمی‌کند. چون هم ما قدرتمند شدیم و هم ترامپ عوض شده است. جهان دو قطبی نیز وجود ندارد و چند قطبی است. اما باید آماده باشیم . در دولت آقای روحانی مثل آقای رئیسی تصمیمات وحشتناکی داشتیم
در مناظره های آمریکا یک طرف میگوید کشور به فلان نشسته است و طرف دیگر طرفداری میکند. همه جای دنیا همین شکل است. اما حرف کارشناسی جور دیگری است. بنده هیچوقت با جریان حزبی کار نمیکنم چون باید حرفی بزنم که دلخواهم نیست.
وعده هایی مثل حضور زنان در دولت آقای روحانی داده شد و محقق نشد. آیا حضور کابینه آقای روحانی در ستاد آقای پزشکیان به ایشان کمک میکند؟
حتما وجود این افراد به آقای پزشکیان و به نظام جمهوری اسلامی برای مشارکت کمک میکند. مسئله من پیروزی آقای پزشکیان و مسئله رهبری مشارکت است. آقای پزشکیان حسن روحانی نیست و مقام معظم رهبری و بقیه ارکان همان دوره هستند. بنابراین باید این را به فال نیک بگیریم که جمهوری اسلامی در دوران قدرت تصمیم به جا به جایی قدرت گرفته است. امیدوارم در دور دوم مشارکت از بالای پنجاه درصد عبور کند و به شما قول میدهم کشور به شرایط رادیکالی باز نمی‌گردد. پس هر کسی شعار رادیکالی دهد بیشتر دروغ گفته است.
حضور آقای طیب نیا در کنار آقای پزشکیان باعث نمی شود که به فعالان سرمایه انرژی منفی دهند، چون ایشان را استاد بالا بردن نرخ بهره می‌دانند و بورس در ایام ایشان به خاک سیاه نشسته است، نظر شما چیست ؟
هنوز آمپولی که درد نداشته باشد درست نشده است. این حرف درست نیست. ایشان عملکرد خوبی داشتند. فعال اقتصادی نباید بین وام هجده درصدی یارانه‌ای سراپا فساد و بازار آزاد هشتاد درصد مخیر باشد. آقای طیب‌نیا اگر این دوگانه را قبلا حل کرده است نباید به ایشان اهانت کنیم. قطعا شرایط جدید تصمیم گیری جدید می‌طلبد.
یعنی بورس در زمان ایشان موفق بود؟
بورس مدت هاست که زمین خورده است. چرا در تمام مدتی که شاخص آن منفی بوده را نادیده گرفتید. ریشه این قضیه در بی اعتمادی مردم است. در سال ۱۴۰۲ ۲۵ میلیارد دلار پول از کشور خارج شد. مگر یک اقتصاد چقدر جان دارد؟ آیا این تقصیر آقای طبیب نیا است؟ من برعکس شما فکر میکنم. در ایران بلایی بزرگتر از تورم بالا و قدرت خرید پایین وجود ندارد. آقای طیب نیا برای این موضوع برنامه ای مشخص دارد.
برنامه آقای پزشکیان برای حامل‌های انرژی چیست؟
اول از همه باید نرخ تورم را پایین بیاوریم. کشور ما جان این را ندارد هرچند سال یک بار تورم و نقدینگی را رها کنیم، در بازار بنزین ناتزازی بوجود بیاید و با اصلاح قیمت بنزین هزاران نفر کشته شود. این غلط است. باید اول از همه ماشین رشد پول و نقدینگی را از نفس بیندازیم. در وهله دوم باید اقشار فرودست را مورد حمایت قرار دهیم. در مرحله سوم باید شوک درمانی را کنار بگذاریم. آقای پزشکیان و طیب نیا نیز با این موضوع مخالف است. درحال حاضر روزی صد میلیون لیتر هدررفت گازوئیل داریم و نیروی انتظامی دائما با قاچاقچیان درحال مبارزه است. این قاچاق سازمان یافته است. باید به مردم قدرت انتخاب بدهیم. باید اعتماد مردم را کسب کنیم در آن صورت مردم به هر اصلاحی تن میدهند. تاریخ به شهید رجایی بدهکار است و عمدا حرفی از ایشان گفته نمیشود. ایشان با روشنگری و در تلویزیون اعلام کرد قیمت بنزین سه برابر میشود. مردم به ایشان اعتماد داشتند و جان خود را در راه نظام دادند. نباید یک پنجم ارز کشور صرف واردات بنزین شود.
پس آقای پزشکیان با مردم مستقیم درباره افرایش قیمت بنزین صحبت خواهند کرد؟
ابتدا معیشت مردم باید محکم شده باشد. سپس با کنترل نرخ تورم و افزایش پله به پله نرخ را خواهیم داشت. حدود ۷۰ هزار میلیارد درآمد سوخت اضافه است اگر نصف این مبلغ به مردم داده شود خیلی بهتر است، اما اول از همه باید ثابت کنیم دزد نیستیم.
آیا شما معتقدید دست دولت باید در مقابل مردم دراز باشد؟
دولتی خوب است که گدا باشد و مردم آن ثروتمند هستند. با این شیوه کسری بودجه حل میشود و دولت انضباط مالی پیدا میکند.
آیا افزایش حقوق ها باعث گران شدن کالا نمیشود؟
خیر، نباید رابطه همزمانی با علت و معلولی قاطی شود. یعنی چاپ پول همزمان دلیل تورم نیست. از سال ۹۸ به قیمت بنزین اضافه نکردیم اما تورم وحشتناکی تجربه کردیم. تورم پدیده پولی است و با خاموش کردن ماشین رشد نقدینگی این امر کنترل میشود. چرا با افزایش قیمت حامل های انرژی در اروپا تورم نداریم؟ از سویی تا مدتی یارانه دادن ها به ایرانیان باید ادامه پیدا کند و هیچ شوک درمانی نباید اتفاق بیفتد.
پیش بینی شما از مناظرات پیش رو چیست؟
برای مناظرات خیلی اهمیتی قائل نیستم و خیلی اثری در مشارکت ندارد. مردم تصمیم خود را گرفته اند. حکومت این دوقطبی را بوجود آورده است. در آمریکا نیز این دوقطبی ها وجود داشته است. مثلا گفته اند آقای ترامپ با خانومی ارتباط داشته است اما رای ایشان ریخته نشد. این نشان میدهد مردم اهمیتی به این موارد نمی‌دهند.
آقای ظریف خود را محبوب رهبری می‌داند. آقای خاتمی در معنا به نظر من اصولگرا است و اصول گراتر از همه آقای تاجزاده است. اما در ظاهر و کلام اصلاح طلب است. کسی نمی‌تواند در ایران شعار اصلاح طلبی بدهد و خارج از چهارچوب رهبری و اصولی نظام قدم بردارد.
آقای پزشکیان میگوید من ولایتمدارم اما اطرافیان ایشان تفکر دیگری دارند، نظر شما چیست؟
شما این فکر را میکنید و خود آقایان این دید را ندارند. آقای ظریف خود را محبوب رهبری می‌داند. آقای خاتمی در معنا به نظر من اصولگرا است و اصول گراتر از همه آقای تاجزاده است. اما در ظاهر و کلام اصلاح طلب است. کسی نمی‌تواند در ایران شعار اصلاح طلبی بدهد و خارج از چهارچوب رهبری و اصولی نظام قدم بردارد.آقای ظریف در زندان از من پرسیدند معتقد به رفراندوم هستی؟ من گفتم نه چرا که این قانون اساسی کشور و با این رهبری هزار بار می‌توانیم بهتر نتیجه بگیریم.
نظرتان درباره این اسامی چیست؟
پزشکیان: مرد شریفی که متکی به خیل عظیمی از کارشناسان است.
جلیلی: شریف ولی بدون راه حل.
نظرتان درباره این شعارها چیست؟
برای ایران: شعار اغلب مردم ایران و رهبر انقلاب
یک جهان فرصت، یک ایران جهش: منتهای آرزوی من