به گزارش ایرنا، تروئیکای اروپا در بیانیه‌ای که یک نسخه آن در تارنمای وزارت خارجه انگلیس منتشر شد، اعلام کرد: ما از مدیرکل آژانس می‌خواهیم که به طور مستمر شورای حکام را در جریان وضعیت برنامه هسته‌ای ایران قرار دهد. همچنین خواهشمندیم که این گزارش به اطلاع عموم برسد.
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هر سه ماه یکبار، یعنی در آستانه برگزاری جلسات فصلی شورای حکام، آخرین وضعیت فعالیت‌های هسته‌ای ایران را در قالب دو گزارش تحت عناوین «موافقتنامه پادمانی NPT جمهوری اسلامی ایران» و «نظارت و راستی‌آزمایی در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت سازمان ملل متحد» به اعضای شورا ارسال می‌کند.
به رغم ماهیت محرمانه این اسناد، هر دوره فرازهایی از آن به رسانه‌های غربی درز و زمینه جوسازی علیه ایران را در آستانه نشست شورای حکام فراهم می‌کند. جمهوری اسلامی ایران بارها به این مساله اعتراض کرده و خواستار توجه جدی آژانس، به مسئولیت اساسی خود در حفاظت از اطلاعات محرمانه شده است.
رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دو سال پیش در نشست اندیشکده چتم هاوس لندن گفت که درز گزارش‌های آژانس مایه تاسف است اما سازمان تحت امر او، ابزاری برای کنترل و جلوگیری از تکرار این مساله ندارد.
وی در پاسخ به ایرنا، «کنترل جریان اطلاعات» توسط آژانس را امری «چالش‌برانگیز» و «غیرممکن» توصیف اما تصریح کرد: ما نگران هستیم، این گزارش‌ها را برای اعضای شورا تنظیم می‌کنیم، آنچه بعد از آن رخ می‌دهد می‌تواند تاسف‌انگیز باشد.
به هر روی جمهوری اسلامی ایران تاکید دارد که اطلاعات مندرج در گزارش‌های آژانس محرمانه است و انتشار آن منحصراً در اختیار جمهوری اسلامی ایران، به عنوان دارنده و مالک این اطلاعات می باشد.
سه کشور اروپایی در ادامه نشست شورای حکام، بدون اشاره به اینکه کدام کشور مقصر مشکلات اجرای برجام است، به تدابیر جبرانی ایران اشاره و عنوان کردند: ایران بسیار فراتر از تعهدات برجامی خود به غنی سازی اورانیوم ادامه داده است. این کشور تمام محدودیت های برجام را در مورد غنی سازی و انباشت اورانیوم غنی شده آشکارا نقض کرده و ذخایر اورانیوم خود را با غنای بالا (۶۰ درصد) بدون هیچ توجیه غیرنظامی معتبری افزایش داده است. ایران همچنین طی سه ماه گذشته، ظرفیت کلی تولید خود را با نصب و راه اندازی سانتریفیوژهای پیشرفته جدید به طور قابل ملاحظه ای افزایش داده است. مدیرکل آژانس نیز برای اولین بار پس از سال‌ها، گزارش داده است که ایران در مرکز تحقیقات آب سنگین خنداب (اراک) عملیات عمرانی انجام داده است، بدون اینکه تمام اطلاعات مورد نیاز را به آژانس ارسال کند. ما همچنین گزارش های قبلی آژانس در مورد فعالیت های مرتبط با تولید فلز اورانیوم در ایران را به یاد می آوریم. تولید فلز اورانیوم گامی کلیدی در توسعه سلاح هسته ای است و ما از ایران می خواهیم که دیگر این کار را انجام ندهد.
تروئیکا با تکرار ادعاهای نخ‌نما علیه برنامه هسته‌ای کشورمان مدعی شدند: ایران به مانع تراشی در کار آژانس بین المللی انرژی اتمی ادامه می‌دهد و این مساله پیامدهای زیانباری را برای تضمین ماهیت منحصراً صلح آمیز برنامه هسته ای ایران به همراه دارد. طی بیش از سه سال و نیم است که ایران به طور جدی مانع از راستی‌آزمایی و نظارت مؤثر برجام شده است. در نتیجه این عدم شفافیت، آژانس تداوم دانش خود در رابطه با تولید و موجودی سانتریفیوژها، آب سنگین و کنسانتره سنگ معدن اورانیوم را از دست داده است.
آنها همچنین تصمیم ایران برای لغو مجوز تعدادی از بازرس‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که در چارچوب حقوق حاکمیتی مصرح در ماده ۹ موافقتنامه پادمان جامع صورت گرفت را محکوم و ادعا کردند: این تصمیم به طور جدی بر توانایی آژانس برای انجام عملیات راستی‌آزمایی در ایران، به ویژه در تأسیسات غنی‌سازی تأثیر می‌گذارد.
انگلیس، فرانسه و آلمان که همسو با ایالات متحده به تعهدات خود در برجام عمل نکردند، پایبندی کامل ایران به محدودیت اتمی در این توافق، از سرگیری تعهدات داوطلبانه ایران در برجام، اجرا و تصویب پروتکل الحاقی و احیای مجوز بازرسان آژانس که ایران براساس حقوق حاکمیتی مصرح در ماده ۹ موافقتنامه جامع پادمان لغو کرده است را خواستار شدند.
اعضای اروپایی توافق برجام ادعا کردند که این گام‌ها به بازسازی «اعتماد ضروری بین ایران و جامعه بین‌المللی» کمک می‌کند. آنها با تکرار این ادعای نخ‌نما که پیشرفت‌های اتمی ایران «به طور قابل‌توجهی به امنیت بین‌المللی آسیب می‌زند و نظام منع اشاعه تسلیحات اتمی را تضعیف می‌کند»، مدعی شدند: ما در کنار شرکای بین المللی خود در مورد بهترین راه حل برای رفع تردیدهای فزاینده در مورد ماهیت صلح آمیز برنامه هسته‌ای ایران به رایزنی‌ها ادامه خواهیم داد. ما به راه حل دیپلماتیک متعهد هستیم و آماده استفاده از تمام اهرم‌های دیپلماتیک موجود برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای هستیم.
به گزارش ایرنا، ایران پس از امضای برجام در سال ۱۳۹۴ با هدف لغو تحریم‌های ظالمانه، به عنوان کشوری مسئولیت پذیر، تعهدات خود را بدون عیب و نقص اجرا کرد و این مساله در ۱۶ گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی مورد تائید قرار گرفت. اما پس از ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید، تحریم‌هایی که به واسطه برجام رفع شده بود، با تصمیم یکجانبه وی برای خروج از این توافق در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ (۸ می ۲۰۱۸) بازگردانده شد.
جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۱۸ سازوکار حل اختلاف را در چارچوب کمیسیون مشترک برجام در سطح وزیران خارجه اعضای باقی‌مانده در این توافق فعال کرد. در نتیجه این نشست، طرف‌های عضو برجام با صدور بیانیه‌ای، ۱۱ تعهد را برای جبران خسارت‌های اقتصادی ناشی از اقدام یکجانبه آمریکا مطرح کردند.
اما اجرای نامتوازنِ این توافق از یک طرف و فشارهای ناشی از اعمال و تشدید تحریم‌های یکجانبه آمریکا از طرف دیگر، باعث شد تا یکسال پس از خروج آمریکا از برجام، شورای‌عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تصمیماتی در راستای متوقف کردن گام به گام اجرای اقدامات داوطلبانه تعهدات هسته‌ای با اعطای فرصت‌های ۶۰ روزه به دیپلماسی، اتخاذ کند.
ایران تا یک سال پس از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد تا به کشورهای اروپایی که وعده می‌دادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران می‌کنند، فرصت دهد تا برای تحقق این وعده تلاش کنند اما با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به وعده‌هایشان عمل نکرده‌اند، ایران نیز در چند گام تعهداتش ذیل برجام را کاهش داد.
دولت دموکرات جو بایدن پس از روی کار آمدن در ژانویه ۲۰۲۱، اقدام یکجانبه دولت سابق این کشور را برای خروج از توافق ایران و گروه ۱+۵ محکوم کرد اما همچنان سیاست‌های فشار حداکثری دولت دونالد ترامپ را در پیش گرفته است.
در واقع، تجربه ۴ سال گذشته نشان داد که کاخ سفید به رغم ادعای دیپلماسی اراده لازم را برای تصمیم‌گیری در زمینه بازگشت به برجام و جبران سیاست شکست خورده دولت دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا علیه ایران ندارد.
جمهوری اسلامی ایران نیز تاکید دارد که هر زمان سایر طرف‌ها به طور کامل به تعهداتشان عمل کنند، به طور متقابل رفتار خواهد کرد. ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان در همین زمینه تصریح کرد: احیای توافق مشروط به بازگشت طرف‌های مقابل در چارچوب معاهدات برجام لست و توافق زمانی می‌تواند احیا شود که طرف‌های دیگر به تعهدات خود بازگردند.