خارش بدن می‌تواند دلایل متفاوتی داشته باشد؛ اما هر دلیلی که داشته باشد خارش بدن بسیار آزاردهنده است.
علت خارش بدن چیست؟
به‌طور کلی خارش بدن می تواند دو دلیل عمومی و کلی شامل شرایط درونی بدن و عوامل بیرونی داشته باشد.
علل درونی خارش بدن
شرایط درونی بدن شامل بیماری‌های کلیوی، بیماری‌های کبدی مانند سیروز و هپاتیت، سرطان مانند سرطان خون و لنفوم و یا بیماری هوچکین، بیماری‌های داخلی و عفونی، اختلال در عملکرد تیروئید مانند پرکاری یا کم‌کاری تیروئید، اختلالات خونی، تغییراتی هورمونی، بیماری‌های گوارشی، بیماری‌های التهابی پوست (خشکی، کهیر، پسوریازیس، لیکن پلان و ...) می‌توانند منجر به خارش بدن شوند.
علل بیرونی خارش بدن
منظور از عوامل بیرونی منجر به خارش بدن، شرایط خارجی مانند چیزهایی که در محیط وجود دارند است که شامل موارد زیر هستند:
- گرد و غبار و کثیفی در هوا
- حساسیت به زیورآلات و بدلیجات فلزی مانند استیل و نقره و یا طلا
- گرما و سرما
- مصرف برخی از مواد مخدر نظیر هرویین و کراک می‌تواند منجر به حساسیت و خارش بدن و خارش‌های پوستی شدید شود.
- بیماری‌هایی که منشأ عفونی دارند مانند آبله مرغان و ... ممکن است باعث ایجاد خارش بدن شوند.
- حشراتی که می‌توانند باعث خارش بدن طولانی مدت شوند، شامل ساس، شپش و کنه (گال) هستند.
- پوست بسیار خشک می‌تواند به شدت خارش داشته باشد.
- بیماری‌های پوستی مانند درماتیت آتوپیک، آبله مرغان، اگزمای دیشیدروتیک، فولیکولیت، پسوریازیس، نورودرماتیت، درماتوفیتوز، درماتیت سبورئیک، زونا و منجر به خارش بدن می‌شوند.
- استفاده از لوازم آرایش تاریخ‌گذشته و نامرغوب
- ممکن است از عوارض جانبی داروها خارش بدن باشد
- انواع مختلف حساسیت و آلرژی می‌توانند باعث خارش بدن شوند.
- اگر بدون مصرف ضدآفتاب به مدت نسبتا طولانی در معرض نور خورشید قرار بگیرید ممکن است خارش بدن در ناحیه‌ای که در معرض نور خورشید بوده است را تجربه کنید.
کمبود کدام ویتامین باعث خارش بدن می‌شود؟
کمبود ویتامین به طور مستقیم باعث بروز خارش بدن نمی‌شود، اما بهتر است بدانید کمبود ویتامین B12 اگر چه به طور مستقیم موجب ایجاد خارش پوست نمی‌شود، اما بر سلامت پوست تاثیر زیادی دارد. به همین دلیل در خیلی از مواقع برای درمان افرادی که دچار خشکی پوست شدید می‌شوند یا روی پوست آن‌ها بثورات و قرمزی مشاهده می‌شود از ویتامین B12 استفاده می‌شود. کمبود آهن نیز منجر به خارش بدن می‌شود.
کدام داروها می‌توانند منجر به خارش بدن شوند؟
داروهای زیر مسبب بروز خارش شناخته شده‌اند:
- بعضی داروهای ضد فشار خون بالا به نام مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE)
- آلوپورینول برای نقرس
- آمیودارون برای مشکلات ریتم قلب
- قرص‌هایی با نام دیورتیک که نفخ را کاهش می‌دهند
- استروژن
- هیدروکسی اتیل سلولز (در جراحی استفاده می‌شود)
- اوپیوئیدها (داروهای ضد دردی که پزشک تجویز می‌کند)
- سیمواستاتین (Simvastatin) برای درمان کلسترول بالا
گاهی خارش بدن و پوست به عصب‌های ما مربوط است
هنگامی که سیستم عصبی شما درگیر بیماری است، احتمال دارد سردرگم شود و به طور تصادفی به اعصاب پوست فرمان دهد که خارش را شروع کنند؛ درحالی که هیچ عامل خارجی برای تحریک خارش وجود ندارد. هیچ‌گونه بثورات پوستی هم وجود ندارد؛ اما اگر پوست خود را زیاد بخارانید، ممکن است تحریک شود.
بیماری‌های زیر ممکن است دلیل این مشکل باشند:
- زونا
- ام اس (MS)
- آسیب عصبی
- تومور مغزی
- سکته مغزی
علت‌های روانی خارش بدن
به جز عوامل فیزیکی و محیطی که باعث بروز خارش بدن می‌شود، اختلالات روانی هم ممکن است این عارضه را ایجاد کند. به طور مثال برخی از افراد مبتلا به اضطراب، افسردگی یا اختلال وسواس به شدت دچار خارش پوست پوست می‌شوند. این افراد برای درمان خارش پوست باید قبل از هر چیز اختلال روانی را شناسایی و درمان کنند.
خارش بدن چه زمانی خطرناک است؟
در صورتی که خارش پوست شما بیش از دو هفته ادامه داشته باشد یا به حدی شدید باشد که مانع خواب راحت شما شود یا در انجام فعالیت‌های روزانه تاثیر منفی بگذارد، و یا هم‌زمان با تجربه خارش بدن، تب دارید توصیه می‌شود که حتماً با یک متخصص پوست مشورت کنید.
اولین اقدام پس از تجربه خارش بدن چیست؟
اولین واکنش طبیعی ما پس از احساس خارش بدن خاراندن آن ناحیه است که بدترین کار است.
اقدامات خانگی برای کاهش خارش بدن چیست؟
- برای کاهش خارش پوست، از خاراندن پوست خودداری کنید.
- از حمام‌های طولانی مدت و آب گرم را اجتناب نمایید
- از مرطوب‌کننده‌ها استفاده کنید و و از کمپرس سرد بهره بگیرید.
- استفاده از مخلوط بلغور جو دوسر و آب
- استفاده از ژل آلوئه ورا
- استفاده موضعی از از روغن نارگیل
- استفاده موضعی از سرکه سیب
درمان دارویی خارش بدن
بهترین دارو برای خارش بدن کرم و پماد ضد خارش است که تا حد زیادی می‌تواند عارضه را کنترل کند. پمادهای آنتی هیستامین، کلسینوئورین خارش پوست و قرمزی را کاهش می‌دهند. استفاده از شامپوهای ضد قارچ می‌تواند از بروز خارش و عفونت قارچی جلوگیری کند.
همچنین برای درمان خارش بدن می‌توان از داروهای خوراکی مانند کلاریتین، زیرتک و بنادریل، تربینافین یا لامیزیل برای بهبود علائم استفاده کرد.
- پماد کلسینوئورین
- کلاریتین
- تربینافین
- لامیزیل
برای درمان خارش بدن چه نخوریم؟
یکی از نکات مهمی که در درمان خانگی خارش بدن باید به آن توجه شود این است که فقط استفاده از داروهای موضعی یا خوراکی برای کنترل خارش کافی نیست، بلکه فرد بیمار باید رژیم غذایی خاصی را رعایت کند. مصرف غذاهایی مانند ماهی، بادمجان، تخم مرغ یا مواد غذایی دارای افزودنی و ادویه‌های تند می‌تواند علائم خارش دست و صورت و بدن را تشدید کند. همچنین کسانی که مبتلا به خارش پوست بدن هستند باید مصرف نوشیدنی‌های الکلی را محدود کنند.
- ماهی
- بادمجان
- تخم مرغ
- مواد غذایی دارای افزودنی
- ادویه‌های تند
- نوشیدنی های الکلی
کدام غذاها به درمان خارش بدن کمک می‌کنند؟
درمان خارش بدن به علت بروز آن بستگی دارد، اما رژیم غذایی هم می‌تواند در رفع آن مؤثر باشد. اگر به غذاهای زیر حساسیت ندارید، می‌توانید برای درمان خارش بدن از آن‌ها کمک بگیرید:
غذاهای غنی از ویتامین E
ویتامین E خواص آنتی اکسیدانی دارد و از سلول‌های بدن (از جمله سلول‌های پوست) در برابر آسیب محافظت می‌کند. اگر از ویتامین E موضعی استفاده کنید، می‌تواند التهاب و تورم پوست را که در اثر مواجهه با اشعه‌ی ماوراء بنفش خورشید ایجاد شده، تسکین دهد. این ویتامین به‌وفور در آجیل، دانه‌ها و آووکادو یافت می‌شود.
غذاهای غنی از ویتامین C
ویتامین C هم به دلیل داشتن خاصیت آنتی اکسیدانی از آسیب‌دیدگی پوست جلوگیری می‌کند. علاوه بر این، به بدن در ساخت کلاژن کمک می‌کند. کلاژن یک نوع پروتئین است که در حفظ الاستیسیته‌ی پوست و هیدراته نگه داشتن آن نقش دارد.
با بالا رفتن سن احتمال خشکی پوست افزایش می‌یابد. یکی از راه‌هایی که می‌تواند به درمان خارش ناشی از خشکی پوست کمک کند، دریافت ویتامین C است. میوه‌ها از بهترین منابع ویتامین C هستند، به همین دلیل می‌توان از میوه‌هایی مثل کیوی و انواع توت به‌عنوان بهترین میوه برای خارش پوست نام برد. سبزیجات از جمله فلفل دلمه‌ای و کلم هم از منابع خوب این ویتامین به شمار می‌روند.
غذاهای حاوی پروبیوتیک
شما می‌توانید از غذاهای حاوی پروبیوتیک مانند ماست و کفیر و باکتری‌های مفیدی که در آن‌ها وجود دارند، برای التیام علائم پوستی بهره ببرید. پروبیوتیک‌ها با اصلاح میکروبیوم پوست به پیشگیری و درمان خارش پوست، بثورات پوستی و سایر علائم اگزما، آکنه یا آسیب‌های ناشی از نور خورشید کمک می‌کنند. علاوه بر این، بعضی تحقیقات نشان داده‌اند که پروبیوتیک‌ها می‌توانند التهاب ناشی از آلرژی را در پوست کاهش دهند.
غذاهای حاوی کوئرستین
به گفته‌ی محققان، می‌توان با خوردن غذاهای حاوی یک نوع فلاونوئید به نام کوئرستین خارش پوست را کاهش داد. فلاونوئیدها نوعی رنگدانه‌ی طبیعی هستند که به گیاهان رنگ می‌بخشند و به دلیل داشتن خاصیت آنتی اکسیدانی می‌توانند به محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب کمک کنند. در محیط آزمایشگاه مشخص شده که کوئرستین پتانسیل جلوگیری از خارش پوست در اثر واکنش‌های آلرژیک را دارد و می‌تواند مانع ترشح هیستامین شود.
اگرچه باید در مورد اثربخشی کوئرستین تحقیقات بیشتری روی انسان انجام شود، اما در هر صورت خوردن غذاهای حاوی آن بی‌ضرر است. بهترین منابع کوئرستین عبارتند از: مرکبات، انگور، بلوبری، سیب، پیاز، جعفری، روغن زیتون و چای.
سایر غذاهای ضدالتهاب
خوردن غذاهای ضدالتهاب می‌تواند به پیشگیری یا درمان مشکلاتی پوستی کمک کند، چون بسیاری از بیماری‌های پوستی مثل اگزما و پسوریازیس با ایجاد التهاب به خشکی، خارش، پوسته پوسته شدن یا تحریک پوست منجر می‌شوند. مصرف غذاهای ضدالتهاب باعث درمان این بیماری‌ها نمی‌شود، اما علائم را کاهش می‌دهد. روغن زیتون، گوجه‌فرنگی، آجیل، دانه‌ها، میوه‌ها و سبزیجات برگ سبز تیره از بهترین غذاهای ضدالتهاب به شمار می‌روند.