امتحانات سخت‌ترین دورانی است که دانش‌آموزان با آن مواجه می‌شوند و استرس‌های روحی شدیدی را پشت سر می‌گذارند. برای همین والدین می‌توانند نقش مهمی در مهار سطح استرس و آمادگی فرزندان خود برای امتحان داشته‌باشند.
تمرکز اصلی خود را به فرزندان معطوف کنید
در رابطه با نقش والدین در ایام امتحانات شاید بگویید فرزندمان می‌نشیند و تمرین‌های خود را حل می‌کند، از دست ما که کاری برنمی‌آید! باید خاطر نشان کنیم که هر پروژه‌ای نیاز به یک مدیر پروژه دارد. شما در این مرحله از زندگی فرزندتان، به عنوان مدیر پروژه عمل خواهید کرد. بنابراین باید نیازهای فرزند خود را بشناسید و به موقع به او کمک برسانید. این کمک لزوما کمک در حل تمرین نیست!
شنونده خوبی باشید
گاهی اوقات دانش‌آموز احساس خوبی نسبت به یکی از دروس امتحانی ندارد. این احساس شاید از رفتار معلم ناشی شده باشد. از طرفی ممکن است که دانش‌آموز از یادگیری درس عاجز باشد. در چنین مواقعی، فرزندتان نیاز به راهنمایی شما ندارد و فقط به دنبال یک گوش شنوا است و شاید بتوان گفت که یکی از مهم‌ترین نقش والدین در ایام امتحانات، گوش دادن به فرزندان است.
نقش والدین در ایام امتحانات این است که حرف‌های فرزند خود را بشنوند، قضاوت نکنند و از توصیه کردن اجتناب ورزند تا او با درددل کردن، احساس سبکی کند. با چنین رفتاری ضمن درک احساس فرزند خود می‌توانید مطمئن باشید که همه چیز به خوبی خواهد گذشت.
هیچوقت فرزندتان را از امتحان نترسانید
ترس در فرزندان، به اضطراب و استرس تبدیل خواهد شد. بهترین کار این است که با او گفتگو کنید و به او امید ببخشید. شما می‌توانید امتحان را لازمه‌ی رشد بشمارید و آن را کاری عادی جلوه دهید. به این ترتیب از حساسیت دانش‌آموز خود خواهید کاست. نقش والدین در ایام امتحانات این است که به فرزند خود امید دهد.
اعتماد به نفس را در فرزندانتان افزایش دهید
از دیگر نقش والدین در ایام امتحانات این است که اعتماد به نفس را در فرزندان تقویت نمایند. دانش‌آموزانی که به خود باوری می‌رسند، می‌توانند سخت‌ترین امتحانات را با موفقیت پشت سر گذارند. اعتقاد به توانایی‌های فردی می‌تواند در کسب نتیجه‌ی بهتر بسیار موثر باشد.
نقش والدین در اضطراب امتحان ها
یکی از اصلی‌ترین نقش والدین در امتحانات، کمک به دانش‌آموز در مدیریت اضطراب است. در ایام امتحانات بیشترین ناراحتی‌ها در نتیجه‌ی دور شدن خانواده از فرزندان و فاصله گرفتن والدین از دانش‌آموزان اتفاق می‌افتد. دلیل این پدیده، تمرکز بسیار زیاد والدین روی دانش‌آموزان برای کسب نمره‌ی 20 است. به این ترتیب نقش والدین در اضطراب امتحان ها به دو صورت منفی و مثبت خواهد بود.
برای کمک به فرزندان و ایفای نقش والدین در ایام امتحانات باید با حفظ تعادل از راه درست اقدام نمایید تا بتوانید بدون ایجاد ناراحتی به وظایف خود درست عمل کنید. به یاد داشته باشید که در این روزها دانش‌آموزان از همیشه حساس‌تر هستند و این شما هستید که می‌توانید با حفظ خونسردی و آرامش سبب آرامش روحی خود و فرزندانتان شوید.
غذای سالم و مقوی آماده کنید
والدین باید یک رژیم غذایی ساده و مغذی در هنگام امتحانات برای فرزند خود برنامه‌ریزی کنند. زیرا خوردن غذاهای سنگین، دانش‌آموز را بی‌حال می‌کند. میان وعده‌های کوچک و سالم تهیه کنید. ترکیبی مغذی از میوه‌های خشک و آجیل، یک میان‌وعده خوب و سالم است.
در محیط خانه آرامش برقرار کنید
گفتگوهای استرس‌زای خود را کنار بگذارید. در طول زمان امتحانات فرزندتان را به‌خاطر مسائل بی‌اهمیتی مانند اتاق نامرتب یا قرارندادن وسایل در جای مناسب سرزنش نکنید. انگیزه اصلی شما باید حفظ مناسب فضای خانه برای احساس آرامش دانش‌آموز باشد.
با فرزند خود همدلی کنید
فرزندتان را تشویق کنید تا درباره نگرانی‌های خود در مورد امتحان با شما صحبت کند. مثلاً احساسش را درباره امتحان مورد نظر بگوید یا روشی که برای رسیدن به نتیجه مطلوب در نظر دارد را بیان کند.
یکی از مهم‌ترین چیزهایی که باید فرزند خود را متوجه آن کنید این است که امتحانات پایان همه چیز نیستند و در واقع فقط وسیله‌ای هستند برای سنجش موقعیت و تلاش دانش‌آموز برای ارتقاء خودش. اگر احساس می‌کنید که فرزندتان مضطرب است و استرس دارد سعی کنید با صحبت‌های هیجان‌انگیز حس مثبتی در او ایجاد کنید.
زندگی اجتماعی و روابط خود را محدود کنید
برای تشویق فرزندتان به محدودکردن تعاملات اجتماعی خود در فصل امتحانات، با مهارکردن زندگی اجتماعی خود، پیش‌قدم شوید. از برگزاری مهمانی در خانه یا شرکت در دورهمی‌ها خودداری کنید، مکالمات تلفنی با دوستان و اقوام را کوتاه نگه دارید و هنگام تماشای تلویزیون یا گوش‌دادن به موسیقی صدای آن را کم کنید.
در فصل امتحانات در روش درس خواندن فرزندتان دخالت نکنید
در قدم اول توجه به این نکته ضروری توجه کنید؛ به تعداد دانش‌آموزان روی کره زمین روش‌ها و سبک‌های مختلف برای درس خواندن در فصل امتحانات وجود دارد، پس اگر روش درس خواندن فرزند دختر یا پسرتان در فصل امتحانات شبیه روش درس خواندن دختر خاله، پسر عمو یا دوست صمیمی‌اش نیست لازم نیست بد به دل‌تان راه بدهید.
قدم اول این است که بدانید باید فضایی آرام‌بخش، دلگرم‌کننده همراه با القای حس اعتماد‌به‌نفس و کاهش استرس امتحان در منزل برای فرزند دانش‌آموزتان فراهم کنید. یادتان باشد آن‌ها در مدرسه به اندازه کافی از سوی معلمان و مشاوران در مورد روش‌های درس خواندن و البته لزوم درس خواندن راهنمایی شده‌اند، پس الان زمان مناسبی برای توضیح دادن در مورد این مسائل نیست.
در واقع نصیحت برای درس خواندن نه تنها فایده‌ای ندارد، بلکه استرس دانش آموزان را زیاد می‌کند. شما تنها باید شرایط مناسب برای درس خواندن را برای فرزندتان فراهم کنید. به جای این‌که در مورد روش درس خواندن خود و اطرافیان‌تان در دوران تحصیل صحبت کنید بهتر است با ایجاد فضایی گرم و صمیمی امکان رشد استعداد فرزندتان را فراهم کنید.
و البته به آن‌ها القا کنید که خودشان مسوول نحوه درس خواندن‌شان هستند و البته شما هم به روش و سبک درس‌خواندشان اطمینان دارید و احترام می‌گذارید. مطمئن باشید اگر فرزند شما اهل مطالعه اندک باشد با موعظه‌های شما روش درس خواندن در فصل امتحانات را تغییر نخواهد داد و چه بسا همان مطالعه اندک را هم کنار بگذارد.
در فصل امتحانات از برنامه امتحان فرزندتان آگاه باشید
یکی از بهترین کارها این است که در برای درس خواندن در فصل امتحانات از برنامه امتحانی فرزندتان آگاه باشید. یکی از روش های صحیح درس خواندن برای امتحان این است که برنامه امتحانی را روی در یخچال یا کابینت یا میز توالت اتاق‌تان بچسبانید تا جلوی چشم‌تان باشد.
با تمام شدن هر امتحان روی برنامه زمانی آن را با ماژیک هایلات نشانه‌گذاری کنید، این کار هم فشار را از روی شما و فرزندتان برمی‌دارد و هم به هر دو طرف احساس آرامش می‌دهد.
در روز امتحان برای فرزندتان وقت بگذارید
بهتر است در روز امتحان وقت بیشتری برای فرزند دانش‌آموزتان بگذارید. برای مثال تغذیه مناسب روزهای امتحان شامل میوه، آجیل و مغزها، خرما، بیسکوییت و خوراکی‌هایی از این دست مهیا کنید تا اگر میلی به خوردن صبحانه یا ناهار ندارد قبل از شروع آزمون میل کند.
آب آشامیدنی را فراموش نکنید. اگر فرزندتان از عینک استفاده می‌کند به او یادآوری کنید که عینکش را فراموش نکند. اگر برای امتحان آن روز نیاز به خط‌کش، ماشین‌حساب یا پاک‌کن دارد آن‌ها را برایش فراهم کنید. فرمول‌ها و کلمات حفظ کردنی را در صورت درخواست فرزندتان با صدای بلند با هم مرور کنید و به او اطمینان بدهید که همه چیز مرتب و او برای امتحان آماده است.
در فصل امتحانات تشویق را فراموش نکنید و از طعنه و تحقیر بپرهیزید
کلمات ناراحت‌کننده، طعنه‌آمیز و مسخره کردن اجازه فعالیت‌های مفید را از هر کسی سلب می‌کند، حالا تصور کنید که شما این روش را برای فرزند دانش‌آموزتان که استرس و فشار امتحان را هم تحمل می‌کند به کار ببرید.
آیا شما خودتان حاضرید طعنه، نیشخند و کلمات تحقیرآمیز بشنوید و با وجود این، کارها را آن‌طور که انتظار می‌رود پیش ببرید. با تشویق و تأیید فرزندتان احساس اعتماد به نفس و اطمینان را در او تقویت کنید. در این صورت به نحو شگفت‌انگیزی او احساس می‌کند که قادر است از پس سخت‌ترین شرایط و امتحانات بربیاید. قادر است بیشتر مطالعه کند، تمرین کند، یاد بگیرد و البته یادگیری برایش تبدیل به مقوله‌ای جذاب و دلگرم‌کننده می‌شود.
مطمئن باشید که برای تشویق به درس خواندن فصل امتحانات لحن گرم و صمیمی شما تاثیر تایید و تشویق را صد‌چندان می‌کند.
در فصل امتحانات مطمئن شوید فرزندتان به طور متعادل مطالعه و استراحت می‌کند
توانایی برقرار کردن تعادل میان زمان مطالعه و استراحت در فصل امتحانات یک اصل اساسی است. بعد از اتمام هر امتحان دانش‌آموز باید به اندازه کافی استراحت کند تا برای امتحان بعدی توان و تمرکز کافی پیدا کند.
فراموش نکنید که مطالعه در ساعت‌های پایانی شب به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود. به فرزندتان کمک کنید به گونه‌ای برنامه‌ریزی کند تا شب‌ها زودتر بخوابد و در طول روز مطالعه کند تا هم تمرکز کافی داشته باشد و هم به دلیل نداشتن خواب کافی سلامتش در ایام امتحانات به خطر نیفتد.
دانش‌آموزان نصیحت را دوست ندارند
فراموش نکنید که اکثر قریب به اتفاق دانش‌آموزان از نصیحت در مورد نحوه و شیوه درس خواندن فراری هستند. در طول سال سعی کنید وقت و بی‌وقت آن‌ها را نصیحت نکنید. وقت‌شناس باشید و مطمئن باشید در زمان‌هایی که فرزندتان عصبی و ناراحت نیست و فضایی صمیمی و دوستانه مهیاست در مورد نحوه درس خواندن به او توصیه‌هایی را گوشزد کنید.
بد نیست به فرزند خود یادآوری کنید که اگر در طول سال تحصیلی به اندازه کافی مطالعه داشته باشند در فصل امتحانات استرس کمتری را تحمل خواهند کرد. حقیقت این است که بیشترین میزان اختلاف و تیرگی روابط میان والدین و فرزندان‌شان در فصل امتحانات رخ می‌دهد.
طبق تحقیقات انجام شده از سوی مشاورین درسی، زمانی که در پرسشنامه‌ای از فرزندان و والدین سوال پرسیده شده بود که چه زمانی بیشترین اختلاف را با هم دارند جواب هر دو گروه مشترک بود: فصل امتحانات.
در حالی که والدین تصور می‌کنند فرزند دانش‌آموزشان از آن‌ها در زمینه درس‌خواندن حرف‌شنوی ندارد، اتفاقا دانش‌آموزان گوش‌شان از این حرف‌ها پر است و در صورت تکرار مکررات نتیجه معکوس حاصل می‌شود و دانش‌آموز عطای مطالعه کردن را به لقایش می‌بخشد و مطالعه را کنار می‌گذارد تا از زیر فشار تذکرات خلاص شود.
در ادامه نکاتی برای درس خواندن بهتر برای دانش‌آموزان آورده شده است:
بهترین روش درس خواندن برای امتحان، ساخت فلش‌کارت است
یکی از روش‌های موثر درس‌خواندن برای دانش‌آموزان، بازنویسی نکات، مفاهیم و تعاریف مهم بر روی فلش‌کارت است. فلش‌کارت‌ها برای شما این امکان را فراهم می‌کنند که بدون کمک دیگران، خود را امتحان کنید. همچنین، فلش‌کارت‌های دیجیتالی و اپلیکیشن‌های مطالعه، راه دیگری برای سازماندهی و بررسی مطالب درسی هستند.
یک محل خوب برای مطالعه پیدا کنید
برخی از دانش‌آموزان سکوت محیط کتابخانه را دوست دارند، در حالی‌که برخی دیگر جنب‌وجوش یک کافه شلوغ را می‌پسندند. بعضی از دانش‌آموزان نیز نشستن پشت میز خود را برای مطالعه ترجیح می‌دهند و برخی دیگر جایی بیرون از خانه و زیر نور خورشید را برای درس‌خواندن دوست دارند.
بخوانید و مرور کنید
بر اساس اصل منحنی یادگیری ابینگهاوس، ما ۷۰ درصد از آموخته‌هایمان را در عرض ۲۴ ساعت اول فراموش می‌کنیم. به‌همین دلیل، مرور اطلاعات جدید یک روز بعد از کلاس، به افزایش یادگیری و درک مطلب کمک می‌کند. بنابراین:
- هر شب زمانی را برای مرور سریع مطالب درسی اختصاص دهید.
- فصل‌ها را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کنید تا بتوانید راحت‌تر آن‌ها را مطالعه کنید.
- با خلاصه‌کردن و یادداشت‌برداری از مطالب می‌توانید به‌راحتی و بدون این‌که نیاز به بازخوانی کل فصل‌ها باشد، مفاهیم و نکات مهم را مرور کنید.
- بخش‌های دشوار را علامت بزنید تا بعدا دوباره به سراغ آن‌ها بروید.
از تجسم استفاده کنید
یک روش درس خواندن برای امتحان، بهره‌گیری از تجسم است. با خلاصه نویسی درس و هایلایت کردن کلمات و مفاهیم کلیدی، بر روی مهم‌ترین مطالب درسی خود تمرکز کنید. اگر طرفدار یادداشت‌های نوشتاری سنتی نیستید، می‌توانید آن‌ها را به نمودار، نقشه‌های ذهنی یا طرح‌های کلی تبدیل کنید تا تصاویری بسازید که می‌توانند به شما در درک مفاهیم پیچیده کمک کنند.
وقفه‌های کوتاه داشته‌باشید
طبق تحقیقات انجام‌شده، به ازای هر ۳۰ دقیقه مطالعه، باید یک استراحت کوتاه ۱۰ تا ۱۵ دقیقه‌ای برای بازیابی انرژی ذهنی و جسمی خود داشته‌باشید.
جلسات کوتاه مطالعه موثرتر هستند و به شما کمک می‌کنند از زمان خود به بهترین نحو استفاده کنید. پس به مغز و بدن خود فرصت تازه‌شدن بدهید تا بتوانید با انرژی و تمرکز بیشتر درس بخوانید.
در زمان استراحت کمی هوای تازه دریافت کنید و به‌یاد داشته‌باشید که ورزش‌کردن جریان خون را به مغز افزایش می‌دهد و می‌تواند انرژی و درک شما را بهبود بخشد. به‌همین دلیل انجام چند حرکت کششی در زمان استراحت می‌تواند مفید باشد.
از خود مراقبت کنید
مصرف غذاهای ناسالم به‌خصوص فست‌فود برای صرفه‌جویی در زمان، استراتژی هوشمندانه‌ای برای مطالعه نیست. درعوض یک رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی مانند میوه‌ها و سبزیجات تازه، پروتئین و چربی‌های سالم، می‌تواند به تقویت ذهن شما کمک کند. همین امر در مورد خواب نیز صادق است. پس برای خواب باکیفیت شب قبل از امتحان، برنامه‌ریزی کنید.
دانش خود را بیازمایید
هنگامی‌که مطالعه درس مورد نظر را به پایان رساندید، بر اساس حدسی که در مورد نحوه طرح سوالات می‌زنید، از خود یک امتحان آزمایشی بگیرید. این کار به شما کمک می‌کند تا مطالب را در سطح عمیق‌تری درک کنید و میزان یادگیری خود را بسنجید. همچنین، با این روش نقص‌ها و کاستی‌های خود را متوجه می‌شوید و می‌توانید در جهت رفع آن‌ها اقدام کنید.