"مرکز آمار ایران" در جدیدترین گزارش خود، داده های نگران کننده ای را در مورد وضعیت بیکاری در کشورمان مورد اشاره قرار داده است. بر اساس گزارش مرکز آمار، در ایران حدودا 2 میلیون بیکار وجود دارد که 40 درصد از آن ها با جمعیتی تقریبی 800 هزار نفر را فارغ التحصیلان دانشگاهی تشکیل می دهند. این مرکز همچنین به این مساله اشاره کرده که 40 میلیون ایرانیِ بالای 15 سال (با فرض جمعیت 86 میلیونی ایران)، جمعیت غیرفعال بازار کار کشورمان را تشکیل می دهند.
مرکز آمار خاطر نشان کرده که تنها 17 درصد از جمعیت کشور به صورت مرتب و روزانه تا هشت ساعت فعالیت کاری دارند. تنها اندکی پس از انتشار داده های مذکور در گزارش مرکز آمار ایران، شاهد انعکاس آن ها در رسانه‌های مختلف و طرح تحلیل های مخنلف درباره آن بوده ایم. در این راستا، توجه به 2 نکته در مورد آمارهای مذکور از اهمیت زیادی برخوردار است.
اول اینکه سهم بالای بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی از جمعیت کلی بیکاران در ایران، حقیقتا نگران کننده است. سالانه هزاران میلیارد تومان در حوزه آموزش و به طور خاص آموزش عالی ایران هزینه می شود تا نیاز کشور به نیروی متخصص و آموزش دیده رفع شود. با این حال، اینکه شاهدیم یکی از بروندادهای این هزینه‌کردها خود را در قالب سهم 40 درصدی فارغ التحصیلان دانشگاهی از کل جمعیت بیکار کشور نشان می دهد، موضوع مناسبی نیست. در حقیقت، این بدان معناست که بخش قابل ملاحظه ای از بودجه و منابع کشور، به هدفی که برای آن طراحی و تخصیص داده شده، نمی رسد.
در عین حال، این مساله که این گزاره در اذهان افراد جا بیفتد که گذراندن تحصیلات دانشگاهی نمی تواند مقدمه‌ای برای کسب موقعیت شغلی مناسب و ایجاد یک زندگی بهتر برای آن ها باشد نیز به هیچ عنوان در راستای منافع کلان کشورمان نیست. بگذریم که وجود شمار قابل توجهی فارغ التحصیل دانشگاهی بیکار، خود در ابعاد سیاسی، اجتماعی و امنیتی نیز برای ایران هزینه‌زا است.
نکته دوم اینکه در گزارش مرکز آمار ایران این مساله مورد اشاره قرار گرفته که تنها 17 درصد از جمعیت و نیروی کار در کشورمان، روزانه تا هشت ساعت که ساعت استاندارد کاری است، فعالیت دارند. این در حالی است که 40 میلیون ایرانی بالای 15 سال که در سن فعالیت اقتصادی قرار دارند، عملا در زمره جمعیت غیرفعال کشورمان قرار گرفته اند. انتشار این آمار نیز در نوع خود این موضوع را مورد اشاره قرار می دهد که فرهنگ کار آنطور که باید و شاید بر طبق آموزه های دینی و البته عرفیِ فرهنگ ایران، مورد توجه طیف های قابل توجهی از افراد نیست.
در این میان، برخی این نقد را مطرح می کنند که شرایط اقتصادی نه چندان مطلوب ایران در طی سال های اخیر، خود بسترهای مساعدی را برای بدتر شدن آمارهای مرتبط با وضعیت بیکاری در ایران فراهم کرده است. این موضوع را نمی توان انکار کرد با این حال، اینکه صرفا از منظر حکمرانی به ماجرا بنگریم و نقش مولفه های انسانی و فردیت انسان ها در رابطه با مساله کار را مورد بی‌توجهی قرار دهیم، چندان منطقی نیست.
