جوان محسن جوهری عضو انجمن سی‌ان‌جی کشور به سوالات باشگاه خبرنگاران درباره اجرای آزمایشگاهی طرح بهنگام‌سازی فروش در هوشمندسازی عرضه سی‌ان‌جی (بهنوش) پاسخ داد.

در مورد جزئیات طرح آزمایشی بهنوش که از سوی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی رونمایی شد، توضیح دهید.

آقای جوهری: بر اساس مصوبه ۲۵ اسفند سال ۱۳۹۷ هیئت وزیران، قرار بود وزارت نفت تا دی سال ۱۳۹۸ طرح هوشمندسازی را در همه جایگاه‌های سی‌ان‌جی اجرا کند که به دلیل گسترده شدن این طرح نسبت به طرح اولیه هیئت وزیران از طرف وزارت نفت، هنوز انجام نشده است.

با توجه به اینکه هدف از اجرای آزمایشگاهی طرح بهنگام‌سازی فروش (بهنوش) در هوشمندسازی عرضه CNG، عدالت در توزیع یارانه‌های بخش حمل‌ونقل، مدیریت توزیع و اعمال سیاست‌های تشویقی، کاهش خیره‌کننده هزینه‌ها، افزایش شفافیت و فسادستیزی عنوان شده، مشخص نیست که چرا هدف اصلی مصوبه هیئت وزیران که ساماندهی و تامین ایمنی تردد خودرو‌های دوگانه سوز بوده، این بار در اولویت وزارت نفت قرار ندارد؟

در مورد جزئیات طرح جدیدی که از آن رونمایی شده، هیچگونه اطلاع رسانی به جایگاهداران صورت نگرفته؛ متاسفانه سیاستگذاری‌ها در این حوزه، پشت در‌های بسته انجام می‌شود و نمی‌دانیم که دقیقاً چه اتفاقی قرار است در جایگاه‌ها رخ دهد؟؛ آیا قرار است مصوبه سال ۱۳۹۷ هیئت وزیران اجرایی شود، یا هدف دیگری دارند؟ اطلاعاتی که ما داریم، صرفا محدود به اخبار منتشر شده در رسانه‌هاست.

هوشمندسازی جایگاه‌های سی‌ان‌جی با طرح بهنوش و مصوبه قبلی هیئت وزیران چه تفاوتی دارد و در هر دو روش، چقدر زمان می‌برد؟

آقای جوهری: هوشمندسازی به این شیوه در هیچ یک از کشور‌های پیشرفته دنیا که دارای ناوگان خودرو‌های گاز سوز هستند، اجرا نشده است. برای جلوگیری از اشتباهات و تضییع سرمایه ملی در مورد تجهیزات جایگاه‌های CNG و همچنین هدررفت هزینه‌های سنگین اجرا، این طرح باید ۶ ماه به صورت آزمایشی در حدود حداقل یک درصد جایگاه‌های کل کشور یا حدود ۲۵ جایگاه با برند‌های مختلف اجرایی شود.

اجرای این طرح احتمالا به زمان طولانی نیاز خواهد داشت، اما اگر وزارت نفت بخواهد هوشمندسازی را صرفا با هدف اصلی مصوبه هیئت وزیران اجرا کند، در بازه زمانی چند ماه هم، قابل انجام است. 

مزایا و معایب اجرای طرح هوشمندسازی عرضه سی‌ان‌جی از طریق بانک‌ها چیست؟

آقای جوهری: علت ورود بانک‌ها یا شرکت‌های PSP (ارائه دهنده خدمات پرداخت آنلاین) آن‌ها به این پروژه، فقط به دلیل جذابیت تراکنش‌های بانکی بوده و طبیعی است که برای آن‌ها، ارتقای ایمنی خودرو‌های دوگانه سوز در اولیت‌های بعدی قرار دارد.

مشخص نیست در شرایطی که بسیاری از شرکت‌های فعال در این حوزه، مجوز فنی تجهیزات CNG از شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران را دارند و می‌توانند اجرای طرح هوشمندسازی پس از به نتیجه رسیدن اجرای آزمایشی زیر نظر کمیته‌های فنی را با هزینه‌های بسیار پایین‌تر انجام دهند، چرا وزارت نفت در دولت قبل اصرار به واگذاری این طرح به بانک‌ها داشت و این سیاست در دولت فعلی نیز دنبال می‌شود؟!

با توجه به مشکلات مالی جایگاهداران در سال‌های اخیر که به دلیل کارمزد غیر منصفانه بوده، هم اکنون جایگاهداران حدود یک هفته برای پرداخت قبوض گاز فرصت دارند که در این بازه زمانی، از این وجوه به عنوان تنخواه برای پرداخت هزینه تعمیر و نگهداشت جایگاه‌ها و سایر هزینه‌های پیش بینی نشده استفاده می‌کنند. در صورت اجرای طرح فعلی از سوی بانک‌ها و انجام تسهیم توسط شرکت‌های PSP، پرداخت قبوض گاز به صورت روزانه خواهد بود که موجب افزایش مشکلات مالی جایگاهداران و تعطیلی جایگاه‌ها خواهد شد؛ مگر اینکه کارمزد جایگاه‌ها به صورت کارشناسی و منصفانه به تصویب رسیده و پرداخت شود.

چه موضوعات دیگری در طرح بهنوش برای جایگاهداران نامشخص است؟

جوهری: برای اجرای هوشمندسازی با این روش، مشکلات زیادی وجود دارد که مهترین آن‌ها، این است که در تجهیزات جایگاه‌های CNG کشور، از برند‌های مکانیکی وسیستم‌های کنترلی متفاوتی استفاده شده؛ همچنین عمر تجهیزات و سیستم‌های کنترلی و اندازه گیری، در بیشتر جایگاه‌های کشور از ۱۰ سال گذشته و نیاز به نوسازی دارند. محل پرداخت هزینه نوسازی در این طرح مشخص نیست و در صورت تحمیل این هزینه‌های سنگین به جایگاهداران، با مخالفت آن‌ها مواجه خواهد شد.

صحبت‌های مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی نشان می‌دهد، در طرح بهنوش از سامانه هوشمند جایگاه‌های بنزین الگو گرفته شده، اما با توجه به مشکلات این سامانه به ویژه بعد از حمله سایبری پارسال، یکی از نگرانی‌های جایگاهداران، خرابی و توقف نازل‌های جایگاه‌های CNG پس از اجرای طرح است که منجر به صف‌های طولانی در کلانشهر‌هایی مثل تهران و نارضایتی مردم خواهد شد.

راهکار‌های پیشنهادی برای اجرای درست و سریع طرح هوشمندسازی جایگاه‌های سی‌ان‌جی چیست؟

جوهری: ابتدا باید طرح هوشمندسازی جایگاه‌ها بر اساس هدف اصلی مصوبه هیئت وزیران که تامین ایمنی تردد خودرو‌های دوگانه سوز است، اصلاح شود.

سریعترین راه شناسایی و ساماندهی خودرو‌های فاقد معاینه فنی و گواهی سلامت، استفاده از جایگاه‌های CNG و مراکز معاینه فنی، به عنوان گلوگاه است؛ یعنی با نصب دوربین‌های پلاک خوان در جایگاه‌ها و اتصال آن‌ها به دو سامانه یکپارچه معاینه فنی ایران (سیمفا) و اطلاعات جامع خودرو‌های گازسوز کشور (IRNGV)، به راحتی امکان شناسایی خودرو‌های فاقد معاینه فنی و گواهی سلامت وجود دارد و پس از آن، طی چند ماه می‌توان امکان شناسایی و ارتقاء ضریب ایمنی خودرو‌های پرخطر را فراهم کرد.

یکی از مشکلات اصلی مالکان خودرو‌های دوگانه سوز، هزینه‌های بالای مربوط به تعویض مخزن و سایر قطعات، بازرسی و آزمون مخزن CNG است که برای رفع این مشکل، نیاز به ارائه تسهیلات مالی از طرف دولت یا پرداخت این هزینه‌ها از محل بودجه هوشمندسازی وجود دارد.

با توجه به ناهماهنگی که تاکنون بین وزارتخانه‌های نفت، صمت و کشور با سازمان ملی استاندارد وجود داشته، پیشنهاد می‌شود دادستانی کل کشور برای ایجاد هماهنگی و بررسی علت عدم اجرای طرح در موعد مشخص که منجر به انفجار در جایگاه‌های سی‌ان‌جی و خسارت‌های جانی و مالی شده، به مسئله ورود کند.

علیرغم دستور آقای منتظری دادستان کل کشور در سال ۱۳۹۶، هیچکدام از دستگاه‌های دولتی ذیربط وظایف خود را به درستی انجام نداده اند و انتظار فعالان صنعت CNG، ورود مجدد دادستانی به این موضوع برای جلوگیری از افزایش تلفات جانی و خسارت‌های مالی و همچنین افزایش استفاده از سوخت پاک و ارزان CNG به جای بنزین است.

بیست و دوم خرداد امسال، طبق اعلام پایگاه اطلاع رسانی وزارت نفت، آیین رونمایی از اجرای آزمایشگاهی طرح بهنگام‌سازی فروش (بهنوش) در هوشمندسازی عرضه سی‌ان‌جی برگزار شد.

شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی اعلام کرده، قرار است طرح بهنوش پس از بررسی‌های امنیتی و پدافندی، در دو جایگاه پایتخت به‌ صورت آزمایشی اجرایی شود و در صورت حصول نتیجه مثبت، به سراسر کشور تسری یابد.

محمدحسین باقری مدیر طرح سی ان جی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، ۱۴ تیر ۱۳۹۹ گفته بود: امیدواریم تا پایان سال و ابتدای سال ۱۴۰۰، همه جایگاه‌های سی ان جی هوشمند شوند.