حجت الاسلام محمد جواد یاوری، مدرس دانشگاه باقر العلوم در گفتگو با الف گفت: درباره تاریخ امامت و سیره حضرت امام صادق چند نکته حائز اهمیت است. اول این که در این دوره ما شاهد انتقال قدرت خلافت از بنی امیه به بنی عباس هستیم. بنی امیه اساس سیاست خود را بر بدعت گذاری در دین بنا نهاده بود و به وسیله ایجاد شکاف بین حقیقت اسلام و جامعه اسلامی کار را به جایی رسانده بود که مردم حتی با اصول اولیه مسلمانی از قبیل احکام، عقاید، باورها و... بیگانه بودند.
وی افزود: این وضعیت در دوران بنی عباس هم استمرار یافت مضاف بر اینکه بنی عباس طی ایجاد یک سیاست مهمی شیعه ستیزی را هم لحاظ کرد و آن را با جدیت پی گرفت. علت اصلی این امر تضعیف شیعیان بود، چرا که بنی عباس به خوبی میدانست که تشکل انسجام یافته شیعیان و دارا بودن یک رهبری موجب می شود که این سلطنت عباسی به خواسته و اهداف خود نرسد. ضمن اینکه عباسیان در پوشش "تظاهر به تشیع" و "مودت اهل بیت" بود که به قدرت رسیده بودند و اگر میدیدند که خط آنها با خط امام صادق متفاوت است، احتمال داشت مردم بر علیه ایشان بشورند.
یاوری بیان کرد: تقویت علمای درباری، ایجاد بدعت‌های جدید در دین، ترویج بی اخلاقی‌هایی از قبیل زنا و لواط، زمینه سازی ظهور فرق انحرافی و... همگی از جمله اقداماتی بود که بنی عباس به کار برد تا جامعه شیعیان را ضعیف کند. امام صادق در یک تاکتیک جدی در ابتدا خود را جانشین پدران و رسول الله معرفی کرد و بیان داشت هرکس باید عقاید خود را به ما عرضه بدارد تا سلامت عقیدتی آنان ثابت شود. بسیاری از احادیث عرضه عقاید که در کتب موجود است بنا به چنین دستوری است که از سوی امام صادق صادر شد.
او گفت: گردآوری احادیث بسیار از سوی امام صادق همگی مربوط به این زمان است. البته کتبی هم به دست امام صادق بوده که متاسفانه در حمله ها و سیاست حذف میراث از سوی نواصب از بین رفت.
استاد مطالعات تاریخ اسلام ادامه داد: ازجمله اقدامات جدی امام صادق، تدوین فقه اصیل اسلامی بود تا در برابر انحرافات فقهی واکنشی انجام دهد. امام صادق همچنین با تاکید بر روی برخی الگوهای رفتاری نوعی سلوک "جعفری" را در جامعه نهادینه کرد که موجب شد تنها راه مهار ایشان شهادت حضرت از سوی منصور دوانقی باشد.
