الف - خود دین پنداری غلط است

اشاره: مطلبی که می خوانید از سری یادداشت های بینندگان الف است و انتشار آن الزاما به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست. بینندگان الف می توانند با ارسال یادداشت خود، مطلب ذیل را تایید یا نقد کنند.

همواره نگاه های جزئی و استدلال های آیه محور منجر به اشتباهات بزرگی می شوند. مسأله وقتی خطرناک تر می شود که پس از حصول نتیجه ای عقیم آن را به اسلام نسبت داده و بگوئیم: «اسلام چنین می گوید؟»

خود اسلام پنداری، خود دین و مذهب پنداری بلائی است که مدت مدیدی گریبانمان را رها نمی کند. آقایان چه اصراری دارند که نظر خود را در قالب موضع صریح دین معرفی و با آن به سخنان خود اعتبار ببخشند؟!

ایشان در سخنان اخیر اظهار داشتند:
«توسعه زندگی در رفاه، دید اسلامی نیست و اگر اصطلاحات دینی را بررسی کنیم، متوجه می‌شویم که قرآن به کسانی که به دنبال توسعه رفاه هستند "مترف" می‌گوید. در سوره مبارکه واقعه در تعریف اصحاب شمال آمده است: اصحاب شمال، قبل از اینکه وارد عرصه آخرت بشوند در دنیا مترفین بودند؛ مترف مرادف توسعه در رفاه و زندگی است.»

چند نکته را در این باره خدمت این بزرگوار عرض می کنم:
۱. اسلام منظومه ای است از معارف. برای فهم موضع اسلام باید این منظومه را بسان یک منظومه بنگریم. چرا که اگر با یک آیه موضع اسلام کشف می شد همه باید با «ید الله فوق ایدیهم» ها و «الرحمن علی العرش استوی» ها و «جاء ربک» ها قائل به تجسیم و لوازمش می شدیم!

۲. آیاتی که به آن استناد فرموده اید اینچنین اند: «۴۱ و (اما) ياران دست چپ، چه هستند ياران دست چپ؟۴۲ در (ميان) حرارت نفوذكننده آتش و آب جوشان۴۳ و سايه اى از دود غليظ سياهاند ۴۴ كه نه خنك است و نه سودبخش (براى استراحت).۴۵ حقّا كه آنها پيش از اين (در دنيا) از صاحب نعمتهاى خوشگذران بودند.»

آیه در مقام مقایسه ی حال کنونی آن ها با احوال دنیوی شان است. که در دنیا غرق در نعمت و خوشی و در آخرت غرق در عذاب اند.

کجای آیه می گوید که علت چپ بودنشان این است که غرق در نعمت بوده اند؟

۳. استناد ایشان مبتلا به مغالطه ی عکس مستوی است. چرا که بر فرض پذیرفتن برداشت جنابشان از آیه، مفاد آیه این است که «هر اصحاب چپی در دنیا مرفه بوده اند.» (موجبه ی کلیه). عکس مستوی این جمله می شود: «بعضی از مرفهین از اصحاب چپ هستند.» (موجبه ی جزئیه) اما در استدلال ایشان موجبه ی کلیه مشاهده می شود که آگاهانه یا از روی غفلت به دام مغالطه افتاده اند.

۴. قرآن از عده ای از زهاد و مقربین درگاه حق نیز یاد می کند که گمراه و از اصحاب شمال شدند. (مراجعه شود به داستان بلعم باعورا، اعراف ۱۷۵)

۵. آنقدر که در مذمت فقر و تنگدستی روایت نقل شده است در مذمت رفاه سخنی به میان نیامده است. به علاوه روایاتی از این دست به وفور در منابع حدیثی به چشم می خورد:

«پیغمبر صلی الله علیه و آله فرمود: خوشبختی مرد در چند چیز است: همسر خوب، مسکن بزرگ و وسیع، مرکب راحت و فرزند صالح.» (الجعفریات ص ۹۹، کافی ج ۶ ص ۵۳۶)

در پایان خوب است هر آنچه که می فهمیم به فهم خود نسبت دهیم نه موضع اسلام. این خود اسلام پنداری است که معرکه ی خطیر تکفیر را متولد می کند.