1-خاستگاه زیارت نامه: زیارت عاشورا توسط امام محمدباقر (ع) آشکار و معرفی شده است. لیکن آنگونه که امام جعفرصادق (ع) می فرمایند: این زیارت نامه از ناحیه خداوند تبارک وتعالی می باشد. یعنی این زیارت نامه نقل معصوم نیست، بل نقل مستقیم خدای متعال است که ازطریق جناب جبرئیل امین به نبی مکرم اسلام (ص) و از پیامبر گرامی به حضرت علی (ع) و از امام علی به امام حسن (ع) و از امام حسن به امام حسین (ع) و از امام حسین به امام سجاد (ع) و از امام سجاد به امام باقر (ع) انتقال یافته و امام باقر (ع) نیز مأمور به نشر و ترویج آن شده اند. بنابر این جنس این زیارت نامه با سایر زیارت نامه ها فرق می کند. در واقع این زیارت نامه "حدیث قدسی" محسوب می شود. به عبارتی خواننده این زیارت نامه باید همان آدابی (= داشتن وضو،خواندن توأم بافهمیدن، سعی در عمل کردن به آموزه های آن وغیره) را نگه دارد که در رابطه با کلام الله مجید رعایت می کند.

۲-سلامت نامه: این زیارت نامه فقط کلام وحدیث نیست، بل که سلامت نامه هم هست. چون ازمعدود زیارت نامه هایی است که بین دو کلمه "سلام" محصور است. این زیارت نامه با سلام شروع و باسلام نیز خاتمه می یابد. به زعم نگارنده سلام اول به "دنیا" وسلام دوم به "آخرت" اشاره دارد. چون سلام اول در حال ایستاده و زیر آسمان اداء می شود و سلام دوم نیز درحال سجده و هنگامی که عبارت "یوم الورود" برزبان جاری می گردد. به طورکلی زیارت عاشورا خواهان تأمین و تضمین سلامت کامل و پایدار انسان "مسلم" است. بدین ترتیب که مسلم باپیروی درست از بینش، روش ومنش "مسلم سلام آفرین" (منظور سالار شهیدان) دردنیا؛ دنیایش رنگ و بوی سلام به خود می گیرد و با ثابت قدمی در مسیر ترسیمی آن حضرت، آخرتش نیز به سلام مزین خواهد شد. با استناد به آیه ۲۳ سوره مبارکه حشر، سلام یکی از اسمای حسنای باری تعالی است. آنجا که می فرماید: هوالملک القدوس السلام. در واقع سلام، خود خداست، ازاو نشأت می گیرد، ازآنِ اوست وبه سوی او نیز برمی گردد: اللهم انت السلام و منک السلام و لک السلام و الیک یعود السلام. بنابراین می توان گفت که زیارت عاشورا، زیارت خداست.

۳-دلیل خواندن: یک – بهره مندی ازثواب خواندن، درروایات فراوانی آمده که برای خواننده زیارت عاشورا ثواب زیادی در نظر گرفته شده است. برای نمونه، حضرت امام محمد باقر (ع) فرموده اند: «هرکه حسین بن علی علیهم السلام را در روز دهم محرم زیارت کند – چه از کنار قبر و چه ازازراه دور- و گریان شود، خدا را در روز قیامت باثواب دو هزار حجّ، دو هزار عمره و دو هزارجهاد ملاقات نماید. به طوری که ثواب آنها مثل ثواب کسی است که اعمال حجّ و عمره و جهاد را در خدمت رسول خدا (ص) وائمه طاهرین علیهم السلام به جا آورده باشد» (مفاتیح الجنان). و باز همان امام همام (ع) به یکی از یارانشان به نام علقمه بن محمد حضر فرموده اند: «وقتی این زیارت رابا آدابش خواندی، خداوند برای تو صد هزار هزار درجه ثبت کند و تو را به مقامی رساند که گویی با امام حسین (ع) شهید شده ای تا آنجا که در درجات آنها خواهی بود و برایت ثواب زیارت همه پیامبران و همه رسولان وهمه کسانی که از روز شهادت امام حسین (ع) تا حال، آن حضرت را زیارت کرده اند، نوشته و مقرر خواهد شد» (کامل الزیارات).

دو – تلطیف روح براثرگریه، گریه بر سیدالشهداء وجوه مختلفی دارد،لیکن به نظر مهمترین وجه آن تلطیف روح و پالایش درون باشد.برخی با گریه برای امام حسین (ع) درصدد پاکسازی وجودشان وپالایش مملکت درونشان از آلودگی ها وپلیدی ها برمی آیند. چون بر این باورند که گریه بر سالارشهیدان، همچون دارویی اثربخش دل انسان های مبتلا به بیماری های عقیدتی را درمان می نماید.

سه – برآورده شدن حاجات و رفع مشکلات، مردم درگیر مسایل و مشکلات عدیده ای هستند و بر همین اساس دارای حوائج گوناگونی نیز خواهند بود. به اعتقاد آنان یکی از آستان حاجت روا، گره گشا، شفابخش، پاسخگو، نظر افکن، درمانگر، تسهیلگر و دستگیر؛ آستان مقدس زیارت عاشوراست. براین اساس برای دستیابی به نسخه ای مناسب جهت رفع مشکلاتشان به خواندن زیارت عاشورا متوسل می شوند.

چهار- تجلیل از عمل ایثارگرایانه سیدالشهداء، برخی با برگزاری مراسم زیارت عاشورا و خواندن آن درصدد تجلیل از ایثارگری، فداکاری، روشنگری، هدایت گری و احیاء گری امام شهید هستند. آنان با برپایی مراسم، حس قدرشناسی خود را بروز می دهند و مقام محمود و فاخر حماسه ساز کرب وبلا را گرامی می دارند.

پنج – احیاء فرهنگ وپیام عاشورا، برخی بر این باورند که واقعه کربلا صرفاً یک پدیده تاریخی نیست بلکه رویدادی است که امیر عشق و معرفت در پدیدآوری آن، ابعاد سه گانه اسلام (=بینش،روش ومنش) را به مرحله عمل آورده و آنها را عینی سازی کرده است. در واقع امام حسین (ع) در مقام یک هنرمند با اجرای نمایش حماسه و عرفان در کربلا در خصوص ابعاد عقیدتی، رفتاری و اخلاقی دین اسلام فرهنگ آفرینی کرده و پیام خداگرایی و خدا محوری را به بیانیه ای جهانی و ماندگار تبدیل کرده است. به اعتقاد آنان زیارت عاشورا یک منشور فرهنگی سه وجهی است که در همه دوران قابل استناد و استفاده می باشد و می تواند برای نسل حاضر و آینده راهنمای مناسبی در تنظیم، تعدیل و تدوین رفتار اثربخش و کارآی دینی درسه وجه عقیدتی، رفتاری و اخلاقی باشد. بنابراین یکی از اقدامات اساسی شیعیان امروز باید این باشد که مراسم زیارت عاشورا را برای زنده نگه داشتن فرهنگ کربلا و یادآوری پیام آن به طور مرتب و سازمان یافته برپا دارند.

الف