الف - مراسم شبهای احیاء سیاسیون؛ فرصت یا تهدید؟

اخیراً خبری بر روی برخی از خبرگزاری ها و سایت های تحلیلی خبری با مضمون مکان و زمان مراسم احیاء سیاسیون کشور منتشر شد. این خبر که با صف بندی اصولگرایان و اصلاح طلبان و همچنین با مشخص نمودن سخنرانان، سعی در سیاسی کردن مراسم شب های قدر را دارد، افراد شهیر در این مراسم را به مخاطبان خود اعلام کرده است. اما سوالی که در اذهان عمومی شکل میگیرد این است که چرا پس از ۳۴ سال و اندی که از عمر انقلاب اسلامی میگذرد، مکان های مذهبی به محلی برای سیاسی کاری برخی از جریان ها بدل شده اند؟!

در این یاداشت به چرایی این سوال نمیتوان جواب مبسوط و ملموسی داد. زیرا واکاوی جواب این سوال نیاز به کنکاش مسائل تاریخی، سیاسی، اجتماعی و از همه مهمتر فرهنگی دارد و به طور قطع از حوصله این یاداشت موجز خارج است. لیکن آنچه که باعث شد اینجانب دست به قلم ببرم و نکاتی مختصر در باب این موضوع ذکر کنم، سرانجام شکل گیری اعتقاد مردم و گروش آنها به مساجد در مواجهه با اینگونه صف بندی هاست.

باری اصلاح طلبی و اصولگرایی گرچه تاریخ و ریشه ای دیرینه در عمر انقلاب اسلامی داشته اند، اما دخالت دادن آنها در مراسم مذهبی مدت قلیلی است که توسط برخی از رسانه ها بوجود آمده است.
مهمترین دست آوردی که اینگونه صف بندی ها در میان توده عام و متکثر جامعه بدنبال دارد، سوق دادن کسانی است که با مکان های اعتقادی در گذشته سرآشتی ناپذیری داشته اند. ممکن است برخی از آنان به علت فحاشی و تهمت هایی که به شخصیت مورد تاییدشان در مسجدی زده شد است، رغبت و میلی به مسجد نشان ندهد. اما حضور همان چهره های مورد وثوقشان که گذشته آماج حملات قرار گرفته اند در برخی از اماکن مذهبی، میتواند نوید این را بدهد که خانه خدا متعلق به همه بندگان است و درب های این خانه به روی همه باز است.

حضور چهره هایی که از آنان به عنوان منتقد یا روشنفکر نام برده می شود، می تواند قشر عظیمی از جوانان را که در گذشته به اماکن ارزشی نظر مثبتی نداشته اند، راهی مراسم عبادی و عزاداری شب های احیاء کند. البته ذکر این نکته خالی از لطف نیست که مسئولان شورای تامین هر استان، می بایست آنگونه با اعتراض سر سازگاری داشته باشند که اگر نقدی به اجزاء حاکمیت در این اماکن صورت گرفت به عنوان تهدید تلقی نشود. لیکن درج این خبر از این حیث میتواند به عنوان فرصت استنباط شود.

اما نگاه دیگری که به این خبر می توان داشت، نگاه تهدید محوری است. گرچه منفعت این خبر در بالا ذکر شد، اما بدون شک در گذشته مسجد بهترین پایگاه برای وحدت مردم بوده است. تاریخ نشان می دهد در اکثر حوادثی که ایران نیاز به اتحاد مردم داشته است، یگرنگی و همدلی مردم و در نتیجه وحدت آنان با مسجد گره خورده است. بایستی این را برای خودمان درس عبرت قرار دهیم که امام موسی صدر(ره)، پیش از خطبه خوانی نماز جمعه در لبنان، تریبون خود را در اختیار برخی از اسقف های ارامنه و مسیحی قرار می داد. از این رو محبوبیتی که امام موسی صدر برای خود ایجاد کرده بود سبب می شد، هر جمعه با شرکت عده کثیری از ارامنه در داخل نماز جمعه، بسیاری از مشکلات با اتحاد حل و فصل میشد.

بنابراین انتشار این خبر در تیراژ بالا اتحاد در جامعه را مورد لطمه قرار می دهد. به طور قطع میتوان گفت این گونه صف بندی ها سبب میشود، شخصی که به یک جریان و یا خط فکری مخالفت و اعتراض دارد، هیچگاه در داخل مراسم عبادی آنان شرکت نکند. از این جهت ممکن است در نگاه وی آن مکان مذهبی لکه دار شود و این اتفاق یکی از موارد دین گریزی است. نبایستی شرایط اماکن عمومی را به گونه ای قسمت کنیم، که مردم از همه فاصله بگیرند. وحدت عنصر گرانبهایی که به راحتی بدست نمی آید به همین دلیل حضرت امام خمینی آن را از واجبات دانسته اند. (صحیفه امام ج ۶ ص ۸۳)

بی شک از بین بردن حکومت شاهنشاهی زمانی به دست آمد که جریان های فکری گوناکون با اختلاف نظر های بسیار توانستند متحد شوند و انقلاب اسلامی را به پیروزی برسانند. بنابراین پیروزی مرهون همین اتحاد است.
«پیروزیمان با وحدت کلمه و اتکای به اسلام بود الله اکبر ما را پیروز کرد حالا هم سلاح ما همان الله اکبر است و وحدت کلمه ما را پیروز کرد. حالا هم سلاح ما همان وحدت کلمه است.» (صحیفه امام ج ۱۳ ص ۱۵۵)