الف - سوالات تشریحی را همه دوست دارند، سوالات «موقعیت واقعی» و «بازتابی» را نه!

سوالات تشریحی را همه دوست دارند، سوالات «موقعیت واقعی» و «بازتابی» را نه!

برنامه تلویزیونی امروز شبکه اول که صداوسیما اصرار دارد، آن را مناظره بنامد، واکنش اغلب مردم و خوانندگان را به دنبال داشت. الف نیز با انتخاب تیتر خبر برگزاری مناظره و همچنین تحلیل هایی که منتشر کرد، موضع خود را در این باره بیان نمود. با این حال یادداشت زیر، نگاه متفاوتی است به پدیده تلویزیونی امروز که بیانگر نظر یکی از مدافعان آن است و خواندنش خالی از لطف نیست.

برگزاری برنامه مناظره ی مسابقه مانند تلویزیون با واکنش های مختلفی در فضای وب روبه رو شده است. نگارنده قصد ندارد به بخش اول سوالات (سوالات تشریحی) طرح شده در مناظره که امکان کلی گویی توصیفی در مورد موضوعاتی مانند اهمیت تورم و بیکاری و ... را برای شرکت کنندگان فراهم می کرد بپردازد و صرفاً به بخش دوم و سوم می پردازد.

سوالات بخش دوم برنامه مشخصا سوالات "موقعیت واقعی"، "انتخاب میان موقعیت جلب کننده رأی و موقعیت کمتر جلب کننده رای یا احتمالا رای ریز (احتمالا کارشناسی)" و "اولویت شناسی" بود. اینکه نامزدها در مواجهه با چنین سوالاتی مقاومت کنند قابل انتظار بود، چرا که انتظار دارند با پاسخ منطقی، مقداری از رأی خود را از دست بدهند. اما آشوب در مقابل سوال - آنچنان که از جانب برخی نامزدها دیده شد - قابل تأمل نشانه شناسانه است.

اینکه مثلاً در هنگام شب عید، آیا با واردات، به نفع مصرف کننده که طالب قیمت پایین است عمل می کند یا با محدودیت آن به نفع برخی تولیدکنندگان داخلی محصولات کشاورزی، یا در هنگام محدودیت بودجه کدام بخش را برای تخصیص بودجه انتخاب می کنند، یا اینکه با وجود منابع محدود و در فاز جدید هدفمندکردن، افراد یارانه گیرنده را کم می کنند، یا مقدار یارانه را کم می کنند یا حامل های سوخت را برای جمع کردن منابع بیشتر گرانتر می کنند، همگی به وضوح از این دست سوالات بود. این دسته از سوالات را در واقع می توان تست میزان پوپولیسم سیاستی نامزدها تعبیر کرد.

انتظار می رود صدا و سیما با انتشار تمامی این بخش از سوالات -که متاسفانه طرح نشد- فرصت بحث و نقد جدی تر را فراهم کند.

بخش سوم سوالات نیز در واقع آزمون درون یابی بازتابی "شخصیت اقتصادی" رییس جمهور بود. «پروجکتیو تست» ها معمولاً از زیرپوستی ترین سوالات آزمون ها محسوب می شوند که به راحتی می توانند جنبه های مختلفی از هوش هیجانی مرتبط با مسائل اقتصادی تا موارد دیگر را که در سخنرانی های یک طرفه به صورت آگاهانه سانسور می شوند را فاش کنند. مقاومت نامزدها در مقابل این دسته از سوالات نیز قابل انتظار بود، چرا که ناخودآگاه فرد در مقابل چنین آزمون هایی به صورت خودکار مقاومت می کند.

در نگاه کلی، به نظر نگارنده، صداوسیما یک گام به جلو حرکت کرد و مقهور رییس جمهور آتی نشد. این کار قابل تقدیر است. رییس جمهوری که از همین الآن از مواجهه با انتخاب های سخت برآشوبد، قابل اعتماد نیست.