الف - اوباما و گزینه نظامی علیه ایران

با وجود توافق اولیه هسته ای ایران با کشورهای ۱+۵، هفته ای نبوده که یکی از مقامات آمریکایی ایران را به حمله نظامی تهدید نکرده باشد و برخلاف تمام حدس و گمانه زنی ها، برای ساکنان کاخ سفید و کنگره در بر همان پاشنه سابق می چرخد. حتی فراتر، زمانی که اوج مذاکرات هسته ای و دیپلماسی در جریان بود هر از گاهی یکی از دولتمردان آمریکایی بر روی میز بودن تمام گزینه ها و تغییر حکومت تاکید داشت.

در حال حاضر نیز که حدود ۵ هفته ای از توافق می گذرد تهدید ایران به حمله نه تنها کاهش نیافته بلکه افزایش نیز یافته است.

اخیراً باراک اوباما در یکی از سخنرانی ها بعد از حصول به توافق از این نیز فراتر رفت و علناً وعده داد که تهدید به استفاده از گزینه نظامی حالا حالاها، جایگاه برجسته ای در سیاست آمریکایی ها در قبال ایران دارد. رئیس جمهور آمریکا در این کنفرانس عنوان کرد که رژیم بازرسی‌ها به صورت فشرده تا ۱۵ سال آینده ادامه خواهد داشت و پس از ۱۵ سال و با توجه به اطلاعاتی که از ایران به دست آمده، آن زمان موقعیت بهتری برای حمله نظامی است.

یا جان کری که برای برای دفاع از توافق برجام در کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا حضور یافته بود عنوان می کند که با بودن توافق، آمریکا در طول ۱۰، ۱۵ یا ۲۵ سال دیگر، گزینه‌هایی را که هم اکنون بر روی میز دارد نیز خواهد داشت.

این موضوع نشان دهنده اشتیاق وافر مقامات آمریکایی برای استفاده از گزینه نظامی علیه ایران است. در واقع به نظر می رسد آرزوی غایی مقامات آمریکایی برای تغییر سیستمی که مخالف سیاست هایش در منطقه است دچار تحول نشده ولی بناچار و بر اساس جبر شرایط مجبور به تغییر تاکتیک شده اند. فراموش نکنیم که باراک اوباما چند وقت پیش عنوان کرده بود که اگر گزینه‎ای وجود داشت که تک تک پیچ و مهره‎های برنامه هسته‎ای ایران را حذف کرد حتما آن گزینه را انتخاب می‎کرد.

گفتنی است بسیاری از نخبگان سیاسی ایالات متحده همیشه بر قدرت نظامی و دیگر اشکال دیپلماسی مبتنی بر زور برای پیشبرد اهداف و ایجاد سلطه تکیه کرده‌اند تا دولت‌های غیر مطیع را ساقط و دموکراسی را اشاعه دهند. اما حاکم بودن این استراتژی بر سیاست خارجی آمریکا به بی ثباتی و آشوب در جهان و سلسله‌ای از فجایع منجر شده است. بدون شک، یکی از دلایل تنش ها و بحران های مداوم در عراق، افغانستان، یمن و ... دخالت نظامی مستقیم یا غیر مستقیم ایالات متحده بوده است.

در مورد ایران نیز، آمریکایی ها اگر ذره ای اطمینان داشتند که در دستگاه سود و زیان آن ها، حمله به ایران مساوی با براندازی و نفع بیشتر بود هرگز از این کار روی گردان نبودند اما از ترس عواقب چنین اقدامی از آن گریزان هستند. به عقیده استفان والت حاکم بودن این رویکرد، نشانه ای بیمارگونه از سیاست خارجی آمریکاست. به حاشیه راندن و کنار زدن دولت های دیگر تنها یکی از گزینه های معمول در جعبه ابزار سیاست خارجی آمریکا به شمار می رود و واشنگتن بر این باور است همین که می گوید از این ابزار استفاده نمی کند، خود پاداش بزرگی است.

ناتوانی در عملی کردن حمله و تغییر حکومت، اما به معنای این نیست که آمریکا لفاظی های خود را در این باره تمام کند بلکه همان طور که گفته شد در اوج مذاکرات هسته ای و دیپلماسی نیز از این ابزار در راستای سیاست چماق و هویج و امتیازگیری بیشتر از ایران استفاده می شد.

البته به موازات این سیاست سخت افزاری، رویکرد نرم افزاری نیز در آینده و در صورت عملی شدن توافق در دستور کار آمریکایی ها خواهد بود و آن این که در پی تغییر ارزش ها در داخل و جذب کامل اقتصاد ایران در اقتصاد جهانی باشند.