الف - درس شرف از ژاپن - نسخه قابل چاپ

علیرضا بازارگان نویسنده وبلاگ "وَوَاعَدْنَا مُوسَى ثَلاَثِینَ لَیْلَةً" در مطلبی تحت عنوان درس شرف از ژاپن نوشت:

آمار سال 2008 نشون می ده که بزرگ ترین تولید کننده ی ماشین در دنیا شرکت تویوتا ی ژاپن هست. این شرکت هر سال بیش از 9 میلیون ماشین تولید می کنه. برای این که عظمت این عدد رو بشه درک کرد بذارین این طور بگم: اگر تمام تولید های ماشین های پورشه، ولوو، مزدا، رنو، بی ام و، بنز، و میتسوبیشی در دنیا رو با هم جمع بزنیم، باز به تولید سالیانه ی تویوتا نمی رسه! (منبع) تویوتا سالانه 9 برابر تمام ماشین های تولید شده در ایران، ماشین تولید می کنه (منبع)

خوب، حالا همون طور که احتمالا همه می دونین، چند ماه پیش معلوم شد که سیستم پدال گاز و ترمز بعضی از ماشین های تولید شده توسط تویوتا دچار نقص فنی هست. چند ماهی این موضوع در رسانه ها سر و صدا کرد و مشکل جدی برای شرکت تویوتا به وجود آورد. شرکت تویوتا هم با اقداماتی سعی کرد نظر مشتری ها رو جلب کنه و اون ها رو راضی نگه داره. با گذر زمان این شرکت به صورت اختیاری میلیون ها ماشین فروخته شده رو پس گرفت و بعد از عذر خواهی فراوان و تعمیر رایگان به مشتری هاش پس داد. (منبع) این شرکت حتی در سایت رسمی خودش، یه صفحه فقط به عنوان معذرت خواهی از مشتری ها و پس گرفتن ماشین ها برای تعمیر تاسیس کرد (منبع)

ولی با وجود این اقدام ها، باز هم افکار عمومی از عملکرد تویوتا راضی نبود!

به نظر شما تویوتا، این غول دنیای صنعت در این شرایط چی کار کرد؟ سعی کرد موضوع رو نادیده بگیره؟ سعی کرد فرافکنی کنه؟ سعی کرد مشکل رو گردن این و اون بندازه؟

خیر!

بلکه مدیر عامل بزرگترین شرکت ماشین سازی در جهان، همه ی خبرگزاری ها رو به یک جلسه دعوت کرد و جلوی تمام دوربین های دنیا این چنین کرد:

فکر نکنین این ماجرا توی ژاپن چیز عجیبیه.

نه.

اتفاقا وقتی به تاریخ معاصر و همچنین تاریخ گذشته ی ژاپن نگاه می کنیم، می بینیم که این نوع حرکات در موارد متعددی انجام گرفتن. یادم می آد چند وقت پیش براتون از هاراگیری نوشتم (خودکشی سامورایی ها برای حفظ شرف).

منظورم اینه که شرفمند بودن یک فرهنگه. این طور نیست که مدیر عامل این شرکت به خاطر اخلاق خوب شخصیش و یا جوانمردی استثناییش همچین کاری کرده باشه. بلکه فرهنگ پاسخگو بودن و شرفمندانه کار کردن درون جامعه نفوذ داره.

مدیر عامل شرکت میتسوبیشی هم سر مساله ای این چنینی حدود 15 سال پیش برای حدود یک دقیقه ی تمام، با رعایت سکوت، جلوی دوربین ها و وزیر راه وقت ژاپن تعظیم کرد. (البته این مدیر عامل شرفش یک کم کمتر بود، چون قبلش نقص کالاها رو تکذیب کرده بود! منبع) ولی حتی اگر این تعظیم ها و عذر خواهی ها فقط برای حفظ ظاهر باشه، باز هم در این دنیای وا نفسا غنیمته!

برای دوستانی که انگلیسی متوجه می شن، این قطعه ی خبری می تونه خیلی جالب باشه:

پ.ن.1: یاد خاطره ای از شهید محمد ابراهیم همت افتادم که چند سال پیش خونده بودم.
می دونین که شهید همت با این که جوون بوده، ولی فرمانده ی بلد پایه ی لشکر بوده. و با داشتن همچین مقامی هیچ وقت فخر فروشی نمی کرده. یه روز قبل از عملیات رزمنده هاش رو جمع می کنه و بهشون می گه که قراره به زودی عملیات انجام بدن. بعد رو به همه می گه: "من از همتون حلالیت می طلبم. اگر کسی اینجا هست که من در حقش بدی کردم، چیزی توی دلش نگه نداره و همین الان بگه."

اون وسط یه مردی می گه: "من یه چیزی توی دلم مونده: توی جریان انقلاب (قبل از پیروزی انقلاب) یه روزی توی راهپیمایی ها یک مردی اومد و سعی کرد نظم راهپیمایی رو به هم بزنه و شعار انحرافی و فحش داد. اون وسط همهمه شد و معلوم نبود که اون مرد چه کسی هست. در همین میان من یادمه که شما برگشتی و در جمعیت به من نگاه کردی و فکر کردی که من بودم که سعی کرده بودم راهپیمایی رو منحرف کنم. شما اومدی جلو و یک چک به صورت من زدی و بعد اونقدر توی جمعیت راهپیمایی شلوغ بود که من نتونستم توضیح بدم که به ناحق من رو زدی."

کتاب نقل کرده بود که شهید همت، فرمانده ی لشکر، به سمت اون مرد می آد و خودش رو به زمین می ندازه و پوتین های مرد رو می بوسه، بعد بلند می شه اون رو بغل می کنه و می بوسه و جلوی تمام سربازهاش ازش حلالیت می طلبه.

پ.ن.2: آیا فرهنگ عمومی کشور ما، ما ایرانی ها رو -چه مدیر عامل، چه وزیر، چه دانشجو، چه مغازه دار و نون خشکی- به این نوع پاسخگویی و رفتار شرافتمندانه تشویق می کنه؟

پ.ن.3: از "امین" تشکر می کنم که ایده ی نوشتن این متن رو بهم داد.

پ.ن.4: کاربر گرامی "د" نوشت: "این مثال خاص شدیداً بوی سیاسیت اقتصادی و منفعت طلبی میده نه شرافت و اخلاق، آبروی یه شرکت موفق قدرتشه و بخش زیادی از سرمایه اقتصادش محسوب میشه. حیف داستان شهید همت نیست که پ.ن یه همچین مثالی بشه؟"
من تاکیدی ندارم که این مثال خاص نشون دهنده ی شرف این مدیر عامل هست. ولی همون طور که گفتم نظرم روی فرهنگ عمومی ژاپن هست که پاسخگویی رو شدیدا ترویج می کنه. مثال های متعددی وجود داره. مثلا چند سال پیش رئسای یک شرکت داروسازی که داروهای کشنده به مشتری ها داده بودن و موجب وخامت حال تعدادی مریض شده بودن، بعد از این که با پرداخت پول زیاد رضایت این مصدومین رو جلب کردن و موضوع تموم شد، خودشون رو به پای این مصدومین انداختن و کفش هاشون رو بوس کردن. شاید مثال های این چنینی رو هیچ جای دیگه ی دنیا نشه پیدا کرد.
ولی در هر صورت به قول کاربر عزیز "enkratic" (البته اصل جمله مال شهید آوینی هست): "من هرگز اجازه نمی دهم که صدای حاج همت در درونم گم شود... این سردار خیبر قلعه قلب مرا نیز فتح کرده است"