الف - برخورد با تحریمهای غرب؛مصالحه در برابر مقابله

برخورد با تحریمهای غرب؛مصالحه در برابر مقابله

اعمال تحريم قدمتي به ژرفاي تاريخ اجتماعي بشر دارد.آنگاه كه دو اجتماع مختلف انساني به دلايلي نظير داشتن منافع مشترك و در عين حال محدود با يكديگر دچار اختلاف شدند. در اين نزاع ها اجتماع برتر مي توانست با برتري خود تمامي منافع را به خود اختصاص دهد و حتي در مواردي زياده خواهي هاي خود را با ابزار نابودي و يا به استثمار كشانيدن ديگري ارضاء كند. اما با شروع روشهاي مقاومت اجتماع ضعيف تر، مسئله اي به نام تحريم شكل گرفت كه اولين شكل آن همان محاصره شهرهاي اجتماع ضعيف تر در پي كشيدن ديوار به دور اجتماعات بود. درواقع ايجاد حصار بر دور اجتماعات اولين مانع در برابر اجتماع برتر و شكل دهنده روشي به نام محاصره و يا تحريم از سوي مهاجم برتر بوده است. اين روش قدمتي به بلنداي تاريخ دارد. نوشتار پيش رو با تمركز بر منطق و اتفاقات تاريخي مختلف در پي بررسي زواياي مختلف دو انتخاب در برخورد با غرب در مسئله پيش آمده اخير مي باشد.

انتخاب اول مقابله در برابر تحريم ها
در صورتي كه تحريم كننده به هدف نابودي ذاتي اجتماع مورد نظر تحريم ها را اعمال كرده باشد كوتاه آمدن در برابر تحريم ها نه تنها درست نيست بلكه هيچ دردي را هم دوا نخواهد كرد. براساس همين اصل بود كه پيامبر اسلام به مدت ۳ سال شديدترين تحريم ها را كه از سوي مشركان مكه بر ايشان و پيروان اعمال شده بود تحمل نمود. ايشان نه تنها در برابر اين تحريم ها كوتاه نيامدند بلكه با تحمل آن در حد مرگ پيروان، ايستادگي كردند. دليل اين واكنش اين بود كه در اين تحريم ها و مقابله هاي صورت گرفته هدف مشركان اين بود كه مسلمانان و پيامبر درست از اعتقادات خود كشيده و به عبارتي ذات خود را دچار استحاله نموده و تغيير هويت دهند.

چنين واكنش هايي در طول تاريخ به كرات رخ داده، آنجا كه يك قوم مهاجم شهر ديگري را محاصره مي كرد و از آنجا كه هدف نابودي تمدن شهر مورد تهاجم بود تسليم شدن در برابر محاصره شهر تنها مرگ را به جلو مي انداخت و تغييري در هويت اجتماع ايجاد نمي كرد و براي همين شهر تا پاي جان مقاومت مي كرد.

بر همين اساس اگر هدف غرب از تحريم ها نابودي هويت ديني و اعتقادي و استقلال و رفتار ما تشخيص داده شود مي بايست در برابر آن ايستاد و اين مسيري است كه اگر افتخارات تاريخي ما نظير شاه عباس، نادر شاه، كورش كبير و غيره هم بودند آن را انتخاب مي كردند. نشانه اين نوع از تحريم ها اين است كه اگر ما از بهانه هايي كه تحريم ها به خاطر آن صورت گرفته اند كوتاه بياييم واكنشي براي حذف و يا تضعيف تحريم ها از سوي غرب ديده نمي شود.

انتخاب دوم مصالحه در برابر تحريم ها
با بررسي تاريخي و عقلاني مي توان به اين نتيجه رسيد كه در شرايط زير مي بايست در برابر قدرت تحريم كننده به مصالحه نيز فكر نمود و تحت شرايطي اين انتخاب را صورت داد.

۱- وقتي هدف تحريم ها، نابودي ذاتي نيست.
در صورتي كه هدف از تحريم ها و فشارها نابودي اساس اعتقادات و استقلال يك جامعه نباشد، آنگاه بايد بررسي نمود كه آيا تن دادن به خواسته تحريم كنندگان براي ما بيشر زيان دارد يا مقاومت در برابر آنها. در واقع در اين حالت مي بايست به يك محاسبه سود و زيان و فرصت از دست رفته اقدام نمود و سپس تصميم گرفت. همچنين بايد توجه داشت كه اگر كوتاه آمدن در برابر خواسته هاي غرب موجب گستاخي آنها شده و آنها دوباره خواسته جديدي را مطرح مي كنند آنگاه اين خواسته ها و حتي سلسله خواسته هاي احتمالي را نيز در محاسبات دخالت داد.

به عنوان مثال اگر خواسته غرب تنها توقف غني سازي ۲۰ درصد است بايد ديد آيا اين موضوع به هزينه تحريم ها مي ارزد؟ و اينكه آيا اين آخرين خواسته غرب خواهد بود يا اينكه در پي كوتاه آمدن ما آنها سلسله خواسته هاي جديدي را در ساير نقاط مثل امور نظامي و هويتي از ما طلب خواهند كرد و اينكه آيا اصلا وقتي به خواسته آنها تن دهيم آنها از موضع تحريم خود كاملا كوتاه خواهند آمد يا خير.

۲- وقتي در آينده هم مي توان به هدف فعلي دست يافت.
در صورتي كه بدانيم هدف تحريم كنندگان از بين بردن ذات اعتقادات و هويت ما نيست بايد اين محاسبه را نيز انجام داد كه آيا مي توان در موقعيتي مناسب دوباره به خواسته فعلي خود رسيد؟ چرا كه اگر ذات و هويت ما باقي بماند آنگاه احتمال بازگشت به شرايط فعلي وجود خواهد داشت. بر همين اساس بود كه پيامبر اسلام با انجام صلح حديبيه، زمينه را براي رشد اسلام در ساير زمينه ها آماده نمود و اين صلح چنان به اسلام نيرو داد كه براندازي نظام شرك در چند سال آينده كه همان هدف اسلام بود از همين رهگذر تامين شد. بر همين اساس بود كه شاه عباس به طور موقت به خواسته عثماني ها تن داد تا بعدها و پس از شكست ازبكستان و قدرتمند شدن دوباره خواسته خود را از عثماني به چنگ آورد. تاريخ اين مصالحات درست و عاقلانه را به كرات تجربه نموده است.

۳- وقتي اهداف تحريم دفع تهاجمات ماست.
گاهي از اوقات هدف تحريم ها دفع تهاجم اجتماع مورد تحريم است. در اين صورت اگر ما داراي چنان قدرتي هستيم كه تهاجم را به كمال برسانيم و به اهداف خود دست يابيم مقاومت در برابر تحريم ها مي تواند سومند باشد ولي در غير اين صورت اگر قرار باشد هويت ما به همين علت در خطر باشد به هيچ وجه كار عاقلانه اي را صورت نداده ايم. مقابله با تحريم ها و اجتماعات مهاجم در اين حالت همان روش سلطان محمد خوارزم شاه است كه با غرور با چنگيز خان برخورد نمود و درخواستهاي مصالحه او را مغرورانه براي چند بار رد كرد و اوضاع به جايي رسيد كه فرهنگ تمدن ايران و اسلام به شدت مورد تهاجم واقع شد و كشور تا صدها سال به صورت مستقيم و تا به امروز و بعد از ۷۰۰ سال به صورت غير مستقيم از تبعات آن در رنج است.

اگر در اين وضعيت هستيم بايد با تفكري عاقلانه خود را از اتهام تهاجم بر عليه ديگران مبرا كرده و اطمينان را به دشمن بازگردانيم كه ما در پي تهاجم به شما نيستيم و نگران نباشيد و اگر اين كار صورت نگيرد و هويت اسلامي و فعلي ايراني ما نابود و يا تخريب شود چه كسي پاسخگوست؟ اگر اين وضعيت در حال حاضر وجود داشته باشد ما قرباني رفتار تهاجي هستيم كه اتفاقا از موضع ضعف انجام داده ايم و همراه كردن اين وضعيت با غرور كاذب ممكن است تمامي ارزش ها، اعتقادات و خون دل خوردن هايي را كه در اين ۳۰ و اندي سال صورت داده ايم به باد فنا بسپارد.

نتيجه
نوشتار فوق تنها يك بررسي تاريخي و منطقی بود كه وجود اطلاعات آن را تكميل مي كند. بنابراين مسئولان و تصميم گيرندگان كشور هستند كه با توجه به اطلاعاتي كه دارند مي توانند در اين مورد تصميم درست را اتخاذ كنند. در صورتي كه تحريم هاي فعلي غرب ناشي از عدم اطمينان به ما بوده و در صورتي كه اين تحريم ها ذات و هويت ما را هدف نگرفته و در صورتي كه در آينده نيز مي توان به اهداف فعلي دست يافت بر مسئولان كشور است كه مصالحه را بر مقابله ترجيح داده و كشور را دچار زحمت و فراتر از آن نابودي نكنند ولي در صورتي كه مشخص است تمايل اين كشورها به تغيير هويت و اعتقادات ماست خودكشي از ترس مرگ روا نيست و بايد پيامبر گونه در برابر تحريم ها ايستاد. باشد كه همچون موريانه اي كه عهدنامه را خورد، دستي از غيب برون آيد و كاري بكند.

* بازنشر از معادله