الف - چرا مدیران و کارشناسان آماری را ناخواسته در معرض فشار قرار می دهید؟

چرا مدیران و کارشناسان آماری را ناخواسته در معرض فشار قرار می دهید؟

رییس جمهور در سخنرانی های اخیر خود چندین بار از خروج از رکود خبر داده و در یکبار، عدد و رقم نرخ رشد را نیز اعلام کرده است.

اکنون مشخص شده است (لینک) که اعداد و ارقام اعلام شده، نه براساس محاسبات دفاتر حساب های ملی مرکز آمار یا بانک مرکزی که براساس داده های برآورد شده یک تحقیق سری زمانی بوده است.

صرفنظر از عدد و رقم اعلام شده و بحث های انجام شده در مورد منطقی یا غیرمنطقی بودن این ارقام، باب شدن چنین رویکردی به انتشار آمار و ارقام حساب های ملی و متغیرهای کلان دیگر ممکن است منشا مشکلات و چالش های متعددی برای سیستم انتشار آمار اقتصادی کشور باشد.

خطر اول: تصور کنید که نرخ رشد محاسبه شده در مرکز آمار ایران یا بانک مرکزی، با نرخ رشد محاسبه شده در این تحقیق فاصله داشته باشد. آیا کارشناسان مشغول به کار در مراکز آماری کشور خواهند توانست در مقابل فشار (حداقل، روانی) ناشی از تهیه آمار نقض کننده صحبت های رییس جمهور مملکت مقاومت کنند؟ شرافت حرفه ای جاری و ساری در این مراکز تخصصی ثابت کرده که این مراکز مقید به اخلاق علمی و حرفه ای هستند و ملاحظات سیاسی را در محاسبات خود دخالت نمی دهند،‌ اما چرا باید مقامات کشوری، کارشناسان این مراکز را به طور ناخواسته در مقابل یک فشار غیرضروری قرار دهند.

خطر دوم: پس از تهیه آمار در مراکز آماری،‌ نوبت به انتشار آنها می رسد. آیا اعلام آمار نرخ رشد مبتنی بر تحقیقات از سوی مهمترین مقام اجرایی، قبل از انتشار آمار رسمی، باعث نخواهد شد که روسای مرکز آمار و بانک مرکزی، در صورت مغایر بودن ارقام محاسبه شده آنها با ارقام چنین تحقیقاتی،‌ در انتشار آمار و ارقام خود تعلل کنند. مصیبتی که گریبان سیستم آماری را در سال های گذشته گرفت و پس از اعلام نرخ های رشد عجیب و غریب توسط رییس جمهور سابق (لینک یک مورد)، زیر دستان وی در مرکز آمار و بانک مرکزی تن به انتشار آمار مغایر ندادند اما توان انتشار آمار درست را نیز نداشتند و این چنین شد که فرایند انتشار آمارهای حساب های ملی چندین سال در کشور با اختلال روبه رو شد.

آقای رییس جمهور اقتصاددان نیست و آماردان هم نیست و انتظاری هم از وی نمی رود که متخصص شناسایی صحت و سقم داده هایی که بر روی میز وی قرار می گیرد باشد، اما این انتظار از مشاوران وی می رود که رییس جمهور را در معرض این اشتباهات قرار ندهند، ولو اگر نیت خیر داشته باشند.