الف - ترکمنستان نرخ گاز خود را به ايران تحميل کرد

پس از ماه‌ها مذاکره و رفت و آمد نمایندگان وزارت نفت ایران به ترکمنستان، سرانجام در آخرین ساعات سال 2008 میلادی، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران با رقم پیشنهادی طرف ترکمنی برای واردات گاز از این کشور موافقت کرد.

به گزارش "الف"، سیدرضا کسایی‌زاده مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران روز چهارشنبه در عشق‌آباد موافقت کرد که طی 6 ماهه اول سال 2009 میلادی، ایران برای هر هزارمتر مکعب گاز وارداتی از ترکمنستان 350 دلار به طرف ترکمنی بپردازد.

دی ماه سال گذشته طرف ترکمنی که برای صادرات گاز به ایران قرارداد بلندمدت دارد، به بهانه "پاره‌ای تعمیرات"، شیرهای گاز بطرف کشورمان را بسته بود. در آن زمان ایران برای هر هزار متر مکعب گاز وارداتی به ترکمنستان 75 دلار می‌پرداخت اما طرف ترکمن خواستار 140 دلار برای هر هزار متر مکعب گاز صادراتی خود به ایران بود.

سال گذشته در آخرین روزهای سال 2007،‌ علی کردان با عنوان قائم مقام وزیر نفت به عشق‌آباد رفت اما با طرف ترکمنی ظاهرا بر سر قیمت 140 دلاری به توافق نرسید و چند روز بعد در اوج سرمای دی‌ماه 1386،‌ ترکمنسات صادرات گاز به ایران را متوقف کرد و جریان گاز در بخش‌هایی از شمال کشور و به ویژه مازندران قطع شد.

بعدها آقای کردان عدم توافق با طرف ترکمنی را به خاطر قیمت گاز ندانست و بدون اشاره به جزییات مذاکرات خود در عشق‌آباد گفت که طرف ترکمنی خواسته‌هایی مغایر منافع ملی و عزت کشور ما داشت.

برخی اطرافیان رییس‌جمهور هم تلویحا یا صریحا کارگزاران سازندگی را به تماس با ترکمنستان و تشویق عشق‌آباد به قطع گاز صادراتی به ایران متهم کردند.

به دلیل شرایط فنی و حمل و نقل خاص، قیمت گاز جهانی بسیار متغیر و تابع قدرت چانه‌زنی، شرایط جغرافیایی و ... است . براساس قرارداد موجود میان ایران و ترکیه، ایران بابت هر هزار متر مکعب گاز صادراتی به ترکیه 200 دلار دریافت می‌کند.

در روزهای اخیر بحث قیمت گاز میان روسیه و اوکراین هم بالا گرفته بود به طوریکه طرف اوکراینی نرخ 100 دلار برای هر هزار متر کعب گاز را عادلانه می‌دانست اما روسیه برای هر هزار متر مکعب گاز ارسالی به اوکراین، 418 دلار مطالبه می‌کرد که با مخالفت اوکراین با این رقم،‌ جریان صادرات گاز روسیه به اوکراین از ابتدای ژانویه 2009 قطع شد.

به دلیل شرایط ژئوپولوتیک خاص ترکمنستان، ایران و روسیه تنها خریدار گاز ترکمنستان محسوب می‌شوند. روسیه در مذاکرات خود با این کشور پیشنهاد 200 دلار برای هر هزار متر مکعب را مطرح کرده است.

با توجه به نزدیکی ایران و روسیه درباره مسایل انرژی به ویژه بازار گاز جهانی، وزارت نفت می‌توانست با مذاکره و توافق با روسیه، از انحصار خرید گاز ترکمنستان استفاده کرده و قیمت مورد نظر خود را به ترکمنستان تحمیل کند، اما با تاخیر در به نتیجه رسیدن مذاکرات در فصل گرما، عملا در اوج سرما به نرخ مورد نظر ترکمنستان تن داد.