الف - ساز ناکوک روسیه و چین در مذاکرات وین

"جان کری" وزیر امور خارجه آمریکا صبح روز یکشنبه ۲۲ تیرماه وارد وین شد تا مذاکرات هسته ای ایران و کشورهای ۱+۵ وارد فاز جدی تری شود.

از چند روز قبل اعلام شد که وزیران خارجه ۴ کشور آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان به وین می روند تا در مذاکرات هسته ای با ایران حضور داشته باشند. در این میان اما خبری از "سرگئی لاوروف" وزیر امور خارجه روسیه نیست.

در شرایطی که به گفته اغلب دیپلمات ها و کارشناسان مذاکرات ایران و کشورهای ۱+۵ برای رسیدن به توافق جامع هسته ای وارد فاز نهایی شده، حضور نیافتن وزیر امور خارجه روسیه در جمع وزرای خارجه کشورهای ۱+۵ عجیب به نظر می رسد.

این امر وقتی عجیب تر می شود که در روزهای گذشته نیز "سرگئی ریابکوف" معاون وزیر امور خارجه روسیه که به عنوان مذاکره کنده ارشد این کشور در گفتگوهای هسته ای با ایران حضور دارد نیز محل مذاکرات در وین را ترک کرده و عازم آمریکای لاتین شده بود تا مقدمات نشست بریکس را آماده کند.

البته وزیر خارجه چین نیز به وین نرفته و معاون او راهی پایتخت اتریش شده تا در مذاکرات حضور داشته باشد.

در حالی که جان کری و وزرای خارجه انگلیس، فرانسه و آلمان در وین به سر می برند تا در گفتگو با ظریف، وزیر خارجه ایران، راه‌هایی برای پیشرفت در مذاکرات هسته‌ای را جستجو کنند، حضور نیافتن وزرای خارجه روسیه و چین در وین پس از اظهارات اخیر وزیر خارجه فرانسه در مورد شکاف‌های ایجاد شده در ‌‌۱+۵ مورد توجه قرار گرفته و با توجه به اطلاعات داده شده توسط منابع نزدیک به روس‌ها رمزگشایی شده است.
‌آسوشیتدپرس حضور نیافتن وزرای خارجه روسیه و چین به همراه دیگر وزرای خارجه ۵+۱ در وین را نشانه‌ای از کاهش امید به ‌توافق پیش از بیستم جولای دانسته است.

ماری هارف، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در حالی از یکپارچگی ۵+۱ در مذاکرات با ایران سخن می‌گوید که غیبت وزرای خارجه روسیه و چین پس از اظهارات فابیوس، وزیر خارجه فرانسه در مورد انحراف مواضع روسیه از کشورهای غربی مهم دانسته شده است.

بنا بر این گزارش مهم‌ترین اختلاف در حال حاضر، تصمیم‌گیری در‌باره اندازه برنامه غنی‌سازی ایران است که توافق بر سر آن به موضوع برداشته شدن تحریم‌های ایران گره خورده ‌و حضور کری، هیگ، فابیوس و اشتاین‌مایر گامی در راستای غلبه بر همین چالش‌های اصلی دانسته می‌شود.

این در حالی است که لاوروف و وانگ‌ یی به وین نخواهند آمد.
لاوروف در آمریکای لاتین است و سفر وی با حضور در اجلاس سران اقتصادهای در حال ظهور به نام بریکس در سه‌شنبه پانزدهم جولای در برزیل پایان خواهد یافت.

این غیبت چند روز پس از اظهارات فابیوس در انتقاد از مواضع روس‌ها، در حالی است که هرچند فابیوس اختلافات را ‌شفاف بیان نکرده، تحلیلگران نزدیک به کرملین، زیاده‌خواهی‌های آمریکا را در اختلاف ایجاد شده کارساز می‌دانند.

ولادیمیر ایسیف از مؤسسه دولتی CIS در این باره گفته است، پافشاری واشنگتن بر بسته شدن برخی تأسیسات هسته‌ای ایران و نیز مذاکره بر سر مسأله موشکی ایران، ناقض توافق اولیه در‌باره چهارچوب مذاکرات است. به گفته وی، آمریکا تلاش دارد با طولانی و سخت کردن مذاکرات، روند برداشته شدن احتمالی تحریم‌ها را کند‌تر کرده ‌تا اهداف سیاسی خود را پیگیری کند.

به گفته دیپلمات‌های نزدیک به مذاکرات، روسیه و آمریکا در تمایل به رسیدن به توافق با ایران شریکند، ولی خواسته‌های روسیه از ایران بسیار کمتر است؛ در حالی که ایالات متحده به دنبال کاهش شدید اندازه برنامه هسته‌ای ایران است، روسیه بیشتر به دنبال افزایش شفافیت و نظارت سخت‌تر بر برنامه هسته‌ای ایران است.

مارک فیتزپاتریک از مقامات سابق بخش خلع سلاح در وزارت خارجه آمریکا، غیبت لاوروف را نشانه‌ای احتمالی از تصور روس‌ها از به نتیجه نرسیدن مذاکرات تا بیستم جولای می‌دانند. به باور وی، اگر نشانه‌هایی از رسیدن به توافق بروز کند، آنگاه رفتن لاوروف به وین دور از انتظار نیست.

اما به این موضوع می توان از یک منظر دیگر نیز نگاه کرد و آن سهم خواهی متفاوت روسیه و امریکا در توافق نهایی با ایران است . حضور نیافتن روس ها در وین می تواند به معنای برهم زدن هر نوع توافق نیز خواهد بود و ممکن است این غیبت به آن دلیل باشد که در توافق نهایی سهم کمی برای مسکو در نظر گرفته شده است.

به هر حال مذاکرات هسته ای ایران در وین در جریان است و باید منتظر ماند و دید که آیا تا تاریخ ۲۹ تیر، دود سفید از پایتخت اتریش برمی خیزد یا آنکه این گفتگوها تمدید می شود.