الف - اهداف پنهانی ملک سلمان از سفر به مصر و ترکیه

ملک سلمان، پادشاه عربستان سعودی از هفته پیش سفر منطقه ای خود به دو کشور مصر و ترکیه را آغاز کرده است. سلمان بن عبدالعزیز پنجشنبه هفته قبل وارد قاهره، پایتخت مصر شد و قرار است ۲۳ فروردین ماه برای دومین بار از زمان به قدرت رسیدن به ترکیه مسافرت کند و ۲۶ و ۲۷ فروردین نیز در کنفرانس سازمان همکاری اسلامی در استانبول شرکت کند.

سفر یک هفته ای پادشاه کهنسال عربستان به دو کشور ترکیه و مصر موجب گمانه زنی‌های فراوانی درباره دلایل آن شده است.
در سفر به قاهره، دو طرف بر سر ساخت یک پل خاکی بین دو کشور به توافق رسیدند. عبدالفتاح السیسی پیشنهاد کرده که نام این پل «ملک سلمان بن عبدالعزیز» باشد.

مشابه این طرح قبلاً نیز بین عربستان و بحرین به اجرا درآمده بود. پل دوستی که ۲۵ کیلومتر دارد، برروی خلیج فارس ساخته شده و بحرین را به عربستان متصل می‌سازد. با استفاده از این پل و لشکر کشی ریاض به منامه، آل خلیفه و آل سعود توانستند قیام مردم بحرین را سرکوب نمایند؛ اما درباره پل ارتباطی جدید اعلام شده که بیشتر در راستای تقویت سفر و تجارت میان دو کشور بوده است.

همچنین برخی رسانه‌ها از توافق دو کشور برای ترسیم مرزهای دریایی و چشم پوشی مصر از دو جزیره تحت حاکمیت خود یعنی تیران و صنافیر خبر داده‌اند. اگر چه مصر و عربستان سعودی هنوز درباره ماهیت توافق حاصل شده هیچ مطلبی را عنوان نکرده‌اند، اما این رسانه‌ها از پرداخت سالانه ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار از جانب ریاض به قاهره و سهم ۲۵ درصد از منابع موجود در این جزایر به مصر سخن گفته‌اند.

اما بدون شک سفر ملک سلمان به مصر در این مقطع زمانی دارای ابعاد سیاسی نیز می‌باشد. در حال حاضر، ریاض که به طور بی سابقه ای در مناقشات و تنش‌های منطقه ای وارد شده و به یکی از ارکان ایجاد ناامنی تبدیل شده بدنبال جلب حمایت‌های بیشتر منطقه ای می‌باشد. درگیر شدن عربستان در جنگ یمن، سرکوب مردم بحرین، تلاش برای سرنگونی نظام بشار اسد در سوریه، ورود جدی به تنش‌های لبنان و عراق و ... تنها بخشی از سیاست‌ها عربستان در چند سال اخیر برای مقابله با نفوذ ایران در منطقه و از بین بردن محور مقاومت است. به همین دلیل است که در طول این سال‌ها، عربستان تلاش کرده حمایت‌های مالی و معنوی کشورهای مختلف را بدست آورد و با مرگ ملک عبدالله و روی کار آمدن پادشاه جدید، سیاست ایران هراسی و تضعیف منطقه ای قدرت تهران به مهم‌ترین سیاست آل سعود تبدیل شده است.

البته ناگفته نماند که دولت سیسی، سیاست‌های متفاوت و بعضاً متعارضی نسبت به ریاض در قبال تحولات منطقه ای داشته است. به عنوان مثال مصر به شدت مخالف کناره گیری بشار اسد از قدرت می‌باشد؛ چرا که این امر را در افزایش ناامنی منطقه و قدرت یابی تروریست‌ها که در شمال صحرای سینا فعالیت می‌کنند و به داعش وابسته هستند مؤثر می‌داند. همچنین سیسی به رغم حمایت‌ها و قول و قرارهای اولیه، توانست تا حد امکان خود را از درگیری عربستان در یمن دور نگه دارد؛ اما پیش از سفر ملک سلمان به مصر، سیسی برای خوشایند وی و در راستای تلاش کشورهای عربی برای محدود کردن بیشتر حزب الله، اقدام به حذف شبکه المنار از روی ماهواره نائل ست مصر کرد.

قرار است ملک سلمان بعد از مصر، راهی ترکیه شود. گفته می‌شود یکی از اهداف سفر همزمان پادشاه عربستان به این دو کشور، تلاش برای آشتی دادن آن‌ها می‌باشد. رابطه ترکیه و مصر بعد از سقوط دولت اخوانی محمد مرسی و روی کار آمدن سیسی وارد مرحله ای از درگیری‌های لفظی شد که تقریباً تا به امروز ادامه پیدا کرده است. همچنین در واقع با گذشت بیش از دو سال از روی کار آمدن سیسی، ترکیه دولت او را هنوز به رسمیت نشناخته است.

عنوان شده که ملك سلمان در طول اقامت پنج روزه خود در مصر تلاش خواهد كرد كه عبدالفتاح سیسی را برای شركت در نشست سران سازمان همكاری اسلامی و آشتی با تركیه متقاعد كند. به نظر می‌رسد ریاض تلاش دارد تا با آشتی دادن کشورهای ترکیه و قطر با مصر، جبهه ای هماهنگ برای دست یابی به اهداف منطقه ای خود که همان محدود کردن ایران می‌باشد تشکیل دهد؛ امری که با توجه به اختلافات اساسی که طرفین دارند اگر نگوئیم غیر ممکن ولی بسیار سخت می‌باشد.

گفتنی است ریاض و آنکارا دو بازیگر مهم در بحران‌های سال‌های اخیر در خاورمیانه بوده‌اند و دو کشور سیاست مشترکی در قبال تحولات منطقه علی الخصوص در سوریه و سرنگونی بشار اسد دارند.