الف - آیا پوتین به فکر دور زدن ایران و بشار اسد است

آیا پوتین به فکر دور زدن ایران و بشار اسد است

برای عضویت در کانال خبری الف اینجا کلیک کنید , 14 آبان 1394 ساعت 6:00

وزارت امور خارجه روسیه در تازه‌ترین موضع‌گیری درباره‌ی بحران سوریه گفت که حفظ بشار اسد در سمت ریاست‌جمهوری اصلی حیاتی برای مسکو نیست.

ماریا زاخاروا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه، سه‌شنبه در نشستی مطبوعاتی در پاسخ به سوال یک خبرنگار در این باره که آیا حفظ بشار اسد در قدرت، اصلی مهم و بی‌چون و چرا برای روسیه است، گفت: «ما هرگز نگفته‌ایم که بقای بشار اسد برای ما اساسی و جزو اصول است. بلکه آنچه ما گفته‌ایم این است که تغییر رژیم در سوریه می‌تواند به فاجعه‌ای محلی یا منطقه‌ای تبدیل شود و تنها مردم سوریه می‌توانند درباره سرنوشت بشار اسد تصمیم بگیرند».

اگر چه بعداً خبرگزاری تاس به نقل از زاخاروا اعلام کرد: «من می توانم تایید کنم که موضع روسیه درباره حل و فصل (بحران) سوریه تغییر نکرده است» اما پاسخ اولیه سخنگوی وزارت خارجه روسیه به این سوال موجب شد تا دوباره تحلیل هایی مبنی بر این که بین ایران و روسیه اختلاف نظر جدی در سوریه وجود دارد به رسانه ها راه پیدا کند.

به عنوان مثال خبرگزاری رویترز می‌نویسد این سخنان تازه را می‌توان نشانه‌ای از انشعاب میان مسکو و تهران در موضع مشترک در حمایت کامل از بشار اسد دانست یا شبکه العربیه با عجله در خبری فوری گزارش داد: وزارت امور خارجه روسیه اعلام کرد حضور بشار اسد در قدرت را مساله ای اجتناب ناپذیر نمی داند. شبکه الجزیره نیز در گزارشی با ادعای اینکه بین تهران و مسکو در زمینه باقی ماندن بشار اسد در قدرت و چگونگی حل بحران سوریه اختلاف به وجود آمده است، اعلام کرد: بقای بشار اسد در قدرت در سوریه برای روسیه مسئله اصلی نیست.

خبر دیگری که در چند روز اخیر به طور گسترده ای مورد توجه رسانه های غربی در تحلیل های مربوط به سوریه مورد توجه قرار گرفت سخنان فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود.

محمدعلی جعفری، روز دوشنبه طی سخنانی در نخستین گردهمایی ضد آمریکایی پس از توافق با عنوان «دوران بزن و دررو تمام شده است» در دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه اکثریت مردم سوریه طرفدار اسد هستند، گفت: «رفیق شمالی مان که الان به سوریه آمده و کمک نظامی می‌کند، بدنبال منافع خودش است و ممکن است مثل ما دنبال ماندن اسد نباشد ولی به هرحال الان آمده و یا بخاطر رودربایستی یا هرچیز دیگر به مقاومت کمک می‌کند.»

این گفته را نیز رسانه های غربی به معنای مصداق و نشانه ای از اختلاف میان ایران و روسیه بر سر موضع دو کشور در برابر آینده سوریه و بشار اسد دانستند.

این اتفاقات در حالی روی می دهد که در هفته ها و روزهای اخیر مسکو تلاش فراوانی برای شناسایی گروه های مخالف دولت بشار اسد که می بایست در مذاکرات بحران سوریه حضور داشته باشند آغاز کرده و اخیراً نیز لاوروف اعلام کرده بود اگر ارتش آزاد سوریه بخواهد، نیروهای نظامی روسیه می‌توانند از آن‌ها نیز در حمله علیه مواضع داعش پشتیبانی هوایی کنند. همچنین روسیه اعلام کرده حملات هوایی اخیر ارتش آن در سوریه، با همکاری و هدف‌یابی «نمایندگان مخالفان» بشار اسد انجام شده است. آمریکا نیز می‌گوید خلبانان آن کشور با خلبانان روسی ارتباط برقرار کرده‌اند.

بنا به گزارش ۱۲ آبان ماه خبرگزاری روسی تاس، آندری کارتاپولوف، یک مقام ارشد ستاد مشترک ارتش روسیه، گفته است آن کشور با «رهبران اپوزیسیون سوریه» و «فرماندهان نبردهای زمینی از چند گروه مسلح» برای هدف‌یابی و حملات تازه‌اش طی ۲۴ ساعت گذشته، ارتباط برقرار کرده است.

او نامی از رهبران و فرماندهان مخالفی که از آنها یاد شده، عنوان نمی کند.

میخائیل بوگدانف، معاون وزارت خارجه روسیه نیز روز سه شنبه به خبرگزاری‌های روسی گفت که قرار است نمایندگان دولت سوریه و گروه‌های سوری مخالف بشار اسد هفته آینده برای گفت‌وگو به مسکو بروند. اما او در مورد اینکه کدام گروه‌های سوری به مسکو خواهند رفت حرفی نزد و فقط گفت که تماس‌ها با این گروه‌ها ادامه دارد.

این اتفاق در حالی روی می دهد که ولادیمیر پوتین، رییس جمهوری روسیه، ۲۰ مهر ماه در مصاحبه با تلویزیون این کشور حکومت بشار اسد را «قانونی» خوانده و گفته بود که هدف حملات هوایی روسیه در سوریه «تثبیت دولت مشروع بشار اسد» است. پوتین همچنین گفته بود بشار اسد تنها کسی است که «به طور واقعی با تروریست‌ها می‌جنگند».

در پی آن روسیه و ایران روز هشتم آبان برای نخستین بار در نشست بین‌المللی بحران سوریه در وین شرکت کردند. در آن نشست وزیران خارجه آمریکا، عربستان، ترکیه، و شماری دیگر از کشورهای غربی و عربی و نمایندگان سازمان ملل و اتحادیه اروپا شرکت داشتند. در پایان آن نشست اعلام شد که طرفین بر سر تلاش برای بر قراری آتش‌بس و تدوین قانون اساسی جدید سوریه به توافق رسیده‌اند اما در مورد سرنوشت بشار اسد اختلاف‌ها باقی است.

به طور کلی از زمانی که روسیه مبادرت به اعزام نیرو به شمال سوریه کرد باب این نوع تحلیل ها و گمانه زنی ها در رسانه ها باز شد که هدف روسیه از ورود به جنگ سوریه چیست؟ آیا اهداف تهران و مسکو در این باره یکسان است؟، سرنوشت بشار اسد در نهایت چگونه خواهد بود و او چه نقشی در روند انتقال قدرت در سوریه باید داشته باشد.

گفتنی است کشورهای غربی- عربی و ترکیه بر این نکته تقریباً اجماع دارند که بشار اسد نباید در قدرت بماند و حداکثر در روند انتقال می بایست نقش ایفا کند و در هیچ انتخاباتی نیز نمی تواند مشارکت داشته باشد، نکته ای که بدون شک خلاف قواعد و ضوابط دموکراسی است و این دولت ها تلاش دارند تا نظر خود را بر مردم سوریه تحمیل کننند.

نکته دیگر این است که اگر چه شکی وجود ندارد که رسانه ها و مقامات غربی و عربی تلاش دارند تا با ایجاد اختلاف بین ایران و روسیه بر سر بشار اسد به هدف اصلی خود که حدود پنج سال است در میدان نبرد موفق به دست یابی به آن نشده اند برسند اما این نکته هم مهم است که روسیه تلاش دارد به عنوان بازیگر تعیین کننده و اصلی صحنه نبرد سوریه ایفای نقش کند و بر اساس عقل و تجربه لازم است تا هوشیاری لازم را در این زمینه به خرج داد تا احیاناً جبهه مقاومت دچار خسران و ضعف نشود.