الف - واکنش ها در قبال رویکرد جدید وزارت خارجه

در حالی که منطقه خاورمیانه در گیر و دار کشمکش و تنش های فزاینده می باشد و احتمال حمله آمریکا به سوریه وجود دارد، محمد جواد ظریف رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در اولین سفر خارجی خود صبح امروز در رأس هیئتی راهی بغداد پایتخت عراق شد.

این در حالی است که در چند روز گذشته رفتارهای سیاسی وزیر خارجه در صحنه داخلی و بین المللی سر و صدای فراوانی ایجاد نمود. در حالی که به نظر می رسد دولت جدید تاکید فراوانی بر حضور در شبکه های اجتماعی و تعامل با شهروندان ایرانی و خارجی دارد و بسیاری از وزرا نیز در این حوزه فعال شده اند، گفت و گوی ظریف با دختر نانسی پلوسی و بیان دیدگاه هایش درباره رژیم صهیونیستی و هولوکاست باعث شد که رسانه ها، سیاسیون و روزنامه نگاران فراوانی به آن بپردازند و آن را از زوایای مختلف تجریه و تحلیل نمایند.

ماجرا از این قرار بود که هفته گذشته وزیر خارجه کشورمان در صفحه توییتر خود سال نو یهودیان را تبریک گفت. یکی از کاربران توییتر که دختر رهبر اقلیت های دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا است، در واکنش به این توییت ظریف نوشت: شیرینی این تبریک بهتر می بود اگر حکومت ایران دست از انکار هولوکاست بردارد. ظریف نیز در واکنش به این نظر نوشت: ایران هیچ گاه هولوکاست را انکار نکرده است، مردی که گمان می رفت هولوکاست را انکار می کرد اکنون رفته است، سال نو مبارک. این نوشته ظریف سرآغاز واکنش گسترده ای در رسانه های بین المللی شد.

خود دکتر ظریف در این باره گفته بود:«که نباید اجازه داد تا صهیونیست ها چهره‌ای دروغین از ایران بسازند. ایران همواره هرنوع کشتار انسان‌ها را محکوم می‌کند و در این راستا کشتار یهودی‌ها توسط نازی‌ها را هم محکوم کرده همان‌طور که کشتار و سرکوب فلسطینی‌ها توسط صهیونیست‌ها را محکوم می‌کنیم و اجازه نمی‌دهیم تا جنایتکاران صهیونیست با سوءاستفاده از این موضوع بر جنایات خود سرپوش بگذارند.»

همچنین دکتر ظریف با محکوم کردن کشتار یهودیان به دست نازی‌ها و کشتار و سرکوب فلسطینی‌ها توسط صهیونیست‌ها گفت: «ما همیشه، سال جدید را به مسیحی‌ها تبریک می‌گوییم. در جمهوری اسلامی ایران هموطنان یهودی ما نیز یک اقلیت شناخته شده هستند و در مجلس شورای اسلامی یک نماینده فعال یهودی حضور دارد. ما هیچ‌گاه با یهودی‌ها و مذهب یهود سر ستیز نداشته و با صهیونیست‌ها که یک اقلیت در این مذهب الهی هستند مخالفیم و اجازه نمی‌دهیم که این گروه کوچک (صهیونیست‌ها) برای تبلیغات خودشان با مظلوم نمایی و به‌دروغ جمهوری اسلامی ایران را ضدیهود معرفی کنند.»

این در حالی است که امروز حسین شریعتمداری مدیر مسئول روزنامه کیهان در سرمقاله این روزنامه نسبت به این موضوع واکنش اعتراض آمیز نشان داد. از دیدگاه حسین شریعتمداری «آنچه اخیرا در شبکه اجتماعی تویتر بین آقای دکتر ظریف و خانم کریستی‌پلوسی - دختر نانسی پلوسی رئیس سابق مجلس نمایندگان آمریکا- رد و بدل شده است با توجه به اشراف آقای ظریف بر مسائل و معادلات سیاسی و جایگاه رسمی ایشان به عنوان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، عجیب و غیرمنتظره بود.»

گرچه شریعتمداری در سرمقاله خود حضور محمد جواد ظریف را در شبکه های اجتماعی و گفت و گویش با کریستی پلوسی را ناشی از کم دقتی می داند که نیاز به تصحیح دارد، اما به نظر می رسد رویکرد جدیدی بر ریاست جمهوری و وزارت خارجه حاکم شده است.

نکته اینجاست که در رویکرد جدید وزارت خارجه تاکید ویژه ای بر دوری از فضای تقابل و وارد شدن به گفت و گو و تعامل می شود.

همچنین برخلاف نگاه قبلی، رویکردی در برخی رسانه ها و کارشناسان وجود دارد که نشان دهنده خودباختگی و صرف نظر نمودن از حق و حقوق مردم می باشد. در این راستا بود که چندی قبل ناصر هادیان در مقاله ای خواهان نشان دادن حسن نیت یک طرفه ایران گردید و به این کار نه امتیاز یک جانبه بلکه به زعم خود «ابتکار یکجانبه در موضوع هسته ای» نام نهاد. بدون شک این جور سخنان نیز می تواند زمینه ساز ترغیب غرب برای فشار آوردن بیشتر به مردم و تنگ تر نمودن دایره تحریم ها برای دست یابی به اهداف و اطمینان یافتن آنها از اثربخشی تحریم ها دانست. در واقع، مسئله این است برخی در رسانه ها سخنانی می گویند که نه بیانگر تعامل منصفانه با رعایت حق و حقوق ایران و انجام بازی برد - برد، بلکه نشان دهنده امتیازهای یکجانبه و خودباختگی در مقابل کشورهای دیگر می باشد.

باید به انتظار نشست و دید که دستگاه دیپلماسی چگونه با وجود این دو رویکرد متضاد (که یکی معتقد به تقابل و تنش و دیگری معتقد به وادادگی می باشد) خواهد توانست با رعایت عزت، حکمت و مصلحت به تامین منافع ملی بپردازد.